..:: محــــــــــیـــط ســـــبـــــــز (بیابان زدایی) ::..
..:: محــــــــــیـــط ســـــبـــــــز (بیابان زدایی) ::..

..:: محــــــــــیـــط ســـــبـــــــز (بیابان زدایی) ::..

منابع طبیعی-بیابان زدایی-محیط زیست

کاربرد GIS در مکان‌یابی و تحلیل منابع آلاینده‌‌ هوا در کرمانشاه

مقاله زیست محیطی


دانلود مقاله pdf


کاربرد سامانۀ اطلاعات جغرافیایی (GIS)

در مکان‌یابی و تحلیل فضایی- مکانی آلودگی و منابع آلاینده‌‌های هوا

در کلان‌شهر کرمانشاه


حمید رضا جعفری

سیروس حسن پور

لیلا رحیلی خراسانی

احمد پور احمد



چکیده :


این تحقیق با هدف شناسایی کانون‌های آلودگی هوا، تحلیل فضایی- مکانی میزان آلودگی آلاینده‌های هوا و بررسی رابطه بین تراکم جمعیت با میزان آلاینده‌های هوا با استفاده از مدل‌های آماری و سامانۀ اطلاعات جغرافیایی (GIS) در کلان‌‌شهر کرمانشاه فراهم شده است.


به منظور تحلیل داده‌‌ها و تشکیل پایگاه داده‌ای از نرم‌‌افزار Office/Excel و برای تحلیل تطبیقی و گرافیکی از نرم‌‌افزار Arcview در محیط GIS و نرم‌‌افزارهای جانبی Crime Analysis و Case استفاده شده است. همچنین، برای برآورد تعداد جمعیت در بلوک‌های آماری که شامل 62 نمونۀ آماری به صورت نقطه‌‌ای با تعیین مختصات جغرافیایی از طریق سیستم مختصات‌یابی جهانی (GPS) در کلان‌‌شهر کرمانشاه است از روش طبقه‌بندی تراکمی استفاده شده است.


جامعۀ آماری تحقیق مجموعه‌‌ای از میزان جمعیت و آلاینده و نوع آلاینده در دورۀ زمانی 30 روزه در محدودۀ کلان‌‌شهر کرمانشاه است. آزمون‌های آماری استفاده‌شده، آزمون مرکز متوسط، فاصله از انحراف معیار و بیضی انحراف معیار بوده است و بر اساس توزیع فضایی- مکانی مناطق آلوده با میزان آلودگی و نوع آلاینده‌های هوا و رابطۀ بین تراکم جمعیت (پیروی الگوی خوشه‌ای و متمرکز) از شاخص خوشه‌بندی نزدیک‌‌ترین همسایه برای شناسایی نواحی آلوده و میزان آلودگی هوا استفاده شد. کانون‌‌های آلایندۀ هوا (CO، NO2، SO2، PM10 و Pb) به صورت نقطه‌‌ای در میدان آزادی، بلوار شهید بهشتی تا میدان سپاه، چهارراه مدرس، میدان آیت‌الله کاشانی، خیابان شهید اشک تلخ تا انتهای خیابان جلیلی، اطراف میدان آزادگان و شهرک معلم و شهرک الهیه شناسایی شدند.


بر اساس نتایج، برای افزایش ایمنی و کاهش آلاینده‌ها در این محدوده‌ها از منظر حفاظت و محیط‌زیست شهری، افزایش فضاهای سبز و کاهش میزان تراکم جمعیت در نواحی شلوغ و پرترافیک شهری ضروری است.


کلید واژه: آلاینده های زیست محیطی، تحلیل فضایی-مکانی، سیستم اطلاعات مکانی (GIS)، کرمانشاه


دانلود فایل pdf  متن کامل مقاله در ادامه مطلب


برای مشاهده سایر مقالات زیست محیطی این وب اینجا کلیک نمایید .


مشاهده لیست همه مقالات زیست محیطی این وبلاګ از اینجا

 


متن کامل تایپ شده مقاله در ادامه مطلب...

 

کاربرد سامانۀ اطلاعات جغرافیایی (GIS)

در مکان‌یابی و تحلیل فضایی- مکانی آلودگی و منابع آلاینده‌‌های هوا

در کلان‌شهر کرمانشاه


حمید رضا جعفری

سیروس حسن پور

لیلا رحیلی خراسانی

احمد پور احمد




1. سرآغاز


آلودگی هوا به حضور یک یا چند آلاینده در هوای آزاد مانند گرد و غبار، د ود غلیظ، بوی نامطبوع به مقدار کافی با خواص مشخص گفته می شود که تداوم آن م ی تواند سلامت انسان و محیط زیست را به مخاطر ه اندازد (مخدوم و درویش صفت، 1384 ). انواع متعددی از آلاینده ها در اثر فعالیت های طبیعی و مصنوعی ناشی از فعالیت های بشر که در زمین انجام می گیرد، وارد جو م ی شوند، بنابراین به طور کلی آلودگی هوا به معنی حضور یک ماد ة خارجی در هواست (میلر، 1386 ). به طور کلی ، بیشتر آلودگی هوای کلان شهرهای ایران بین نوع و میزان آلاینده با بلوک های تراکمی جمعیت در مکان های شلوغ و پرجمعیت شهری از نظر بستر زمانی و مکانی جن بة جغرافیایی نسبت مستقیم دارد (پژوهیان و مرادحاصل، 1386 ). به عبارت دیگر می توان گفت ، هر پدید ة آلودگی جوی از نظر غلظت و نوع آلاینده دارای مختصات مکانی و زمانی خاص خود است (حبیبی و پوراحمد، 1386 ). یکی از فرایندهای چالش زا در روند ایجاد و افزایش آلو دگی هوا، شهرک سازی و شهرنشینی بی رویه در حومة کلان شهرهاست. فرایند شهرنشینی در کشورهای در حال توسعه، مانند ایران با افزایش تعداد و انداز ة شهرها و جمعیت پذیری سریع آن ها موجب شک لگیری مسائلی چون اقتصاد و اسکان غیررسمی و ایجاد تراکم جمعیت بالا در اماکن اصل ی و قدیمی شهر می شود و به دنبال آن افزایش آلودگی هوا و انواع آلاینده ها در جو روی شهرها را به دنبال خواهد داشت (پژوهیان و مرادحاصل، 1386 ). به تازگی در برخی از کلان شهرها، استفاد ة زیاد و بی رویه از خودروهای تک سرنشین در برخی مکان های شلوغ با تراکم بالای جمعیت و ترافیک سنگین شهری، شرایطی را ایجاد کرده که محیط زیست شهری کلان شهرها را (مانند کرمانشاه ) از نظر آلودگی هو ا با مشکلات و ناهنجاری های بسیار ی .( مواجه کرده است (سازمان حفاظت محی ط زیست، 1389 این سیر صعودی افزایش پدید ة آلودگی جوی از نظر غلظت و نوع آلا ینده از منظر سازمان ها ب ه ویژه سازمان حفاظت محیط زیست به مرز هشداردهنده ای رسیده است (شفیع پور، 1387 ). طبیعی است پدید ه های جوی در توزیع آلایند ههای جوی آثار مستقیم و غیرمستقیم دارند. پدیده هایی چون وارونگی هوا به خصوص در فصل سرما و پدید ة مه دود فتوشیم یایی از جمله عواملی محسوب می شوند که بر نحو ة انتشار آلاینده ها اثر می گذارند (اصیلیان، 1385 ). بدون شک هرگونه توسع ة شهری در صورتی که با درایت و احتیاط کامل اجرا نشود، بیش از پیش بر این معضلات خواهد افزود . استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS1) به منزله اصلی ترین ابزار تحلیل های جغرافیایی برای تشخیص قواعد حاکم بر روابط متقابل بین انسان و محی ط زیست کاربرد فراوانی دارد (قهرودی، 1384 ). استفاده از سامانه های اطلاعات جغرافیایی جمعیت، توزیع فضایی - مکانی مناطق آلوده با میزان آلودگی و نوع آلایندهای اولیه و ثانویه هوا از دهه 1970 آغاز شده است (مدیری، 1376 ). با کمک امکانات و روش این سامانه، امکان تهیه پایگاه داده های مکانی، مرتب سازی، نمایش فضایی اطلاعات آلایند ه ها، تلفیق اطلاعات و تحلیل فضایی آن فراهم شده است (میلر، 1386 ). تهیة نقشه های رایانه ای، بلوک های جمعیتی، میزان و نوع آلاینده های جوی روی شهرها ابتدا به کمک نرم افزار CAD آغاز، سپس نرم افزار GIS جایگزین آن شد . هر چند تا اواسط دهه 1990 به کارگیری این نرم افزار حتی در کشورهای پیشرفته جهان چندان متداول نشده بود، اما از سال 1999 استفاده از این سامانه ها در بررسی و تحلیل های مکانی-فضایی آلودگی آب، هو ا و خاک رشد فزاینده ای داشته است (صفوی و علیجانی، 1384). تهیة پایگاه داد ه های مکانی در خصوص پارامترها یی همچون تراکم و پراکنش جمعیت، نمایش مکان های پرترافیک شهری، نوع آلاینده ها ، تعیین مختصات جغرافیایی کارگاه ها و کارخا نه ها و میزان آلودگی هوا با امکان مدیریت کارآمد برای ورود، ذخیره سازی، به روزسازی و بازیابی اطلاعات با سرعت، دقت و کیفیت بالا از قابلیت های مهم فناوری سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS) است (مرکز  GISشهرداری تهران، 1384 ). استفاده از سیستم اطلاعات مکانی (GIS) در کنار ساما نة پشتیبان تصمیم گیری 2(MCDM) می تواند به طور مؤثر در پایش و مدیریت داده های آلودگی های جوی به بررسی پراکنش مکانی آلاینده های مختلف و روند تغییرات میزان آلودگی به منزله سیستم حامی تصمیم گیری زیست محیطی 3(EDSS) در کنترل و مدیریت هوشمند بحران آلودگی هوا در کلان شهرها استفاده شود (اصغرپور، 1383 ). در حال حاضر یکی از مشکلات عظیم کلان شهر کرمانشاه به ویژه در فصل سرما، حجم عظیم و متنوعی از آلاینده های زیست محیطی به ویژه منو اکسید کربن، ازن، د ی اکسید گوگرد، اکسیدهای ازت و ذرات معلق است. در این تحقیق به تشریح روند ایجاد سیستم GIS زمان مند برای مدیریت داده های زیست محیطی حاصل از ایستگاه های اندازه گیری آلودگی هوا در مناطق مختلف شهر به منظور بررسی پراکنش مکانی آلاینده های ذکرشده و شناسایی مکان های آلوده و پاک با استفاده از شاخص استانداردهای آلودگی هوا 4(PSI) با رو ش های آماری-گرافیکی در محیط GIS اقدام شده است. نتایج نشانگر آن است که GIS می تواند به طور مؤثر در پایش و مدیریت داده های زیست محیطی و بررسی پراکنش و کنش های مکانی آلاینده های مختلف و روند تغییرات میزان آلودگی به منزله سیستم حامی تصمیم گیری زیست محیطی (EDSS) استفاده شود. در سال های اخیر از سوی کارشناسان سازمان ها یا محققان محافل علمی در سطح داخلی و جهانی در زمینة شناسایی مکان های آلوده به آلاینده های هوا، نحوة مدیریت بحران آلودگی هوا با استفاده از سامانه های مدیریت هوشمند در کلان شهرهای مختلف جهان روش های مختلفی ارائه شده است. از جمله میتوان به محققان زیر اشاره کرد. سلطانیه در سال 1375 در طرح پژوهشی «مکان یابی مناطق آلوده به آلاینده های جوی چون SO2 ،NO2 ،CO2 ،CO و PM10» به مدل سازی، شبیه سازی و تشکیل و انتقال مه دود فتوشیمیایی حاصل از این آلاینده ها در هوای تهران با استفاده از مدل ریاضی- آماری پرداخت. وی با شناسایی و بررسی مکان های آلوده، منابع آلاینده ها و ارتباط آنها با وضعیت آب و هوایی و جغرافیایی، اطلاعات جامعی در زمینه تشکیل مه دود فتوشیمیایی ارائه کرد. بلوکی در سال 1379 در پایان نامه ای با نام «مطالعه و بررسی آلودگی هوای شهر اصفهان در فصل سرد سال» تحقیقاتی در زمینة مکان های آلودگی هوا، نوع و میزان انتشار آلاینده ها انجام داد و به بررسی رابطة تراکم جمعیت با مکان های آلودگی هوا و نحوه انتشار آلاینده ها در این شهر در زمستان با استفاده از مدل های آماری پرداخت . نتایج ب ه دست آمده حاکی از آن بود که بین تراکم جمعیت، مکا ن های آلوده، نوع آلاینده ها و نحوه انتشار این آلاینده ها در فصل سرد سال و بین مشخصه های هواشناسی و غلظت مکانی - زمانی آلاینده ها رابطه معنی داری وجود دارد.


ادامه دارد....  در حال تایپ ....   !!









نوع فایل : pdf


حجم فایل :  713.97 Kb






نظرات 1 + ارسال نظر
----- یکشنبه 22 تیر‌ماه سال 1393 ساعت 12:45 ق.ظ

merc

خواهش....!

برای نمایش آواتار خود در این وبلاگ در سایت Gravatar.com ثبت نام کنید. (راهنما)
ایمیل شما بعد از ثبت نمایش داده نخواهد شد