مقاله : اکولوژِی

اکـــــــــولوژی

انسیه ملکیان

واژه Ecology از لغت یونانی oikos به‌معنای مسکن و پسوند Logos به‌معنای شناخت، اولین‌بار توسط ارنست هکل (Ernst Haeckel: 1834-1919) زیست­شناس آلمانی در سال 1869 بیان شد.^[1]

اکولوژی به‌معنای "محیط‌شناسی" عبارت است از مطالعه زیست یا بوم که چگونگی اشغال زمین توسط موجودات زنده و همچنین، نحوه تنسیق آنان در اماکن و چگونگی کنش و واکنش بین این موجودات با یکدیگر را شامل می­شود. پس محیط‌شناسی، دانش شرایط هستی و تعامل یا کنش و واکنش بین موجودات زنده و محیط و یا دانش مرتبط با روابط موجود زنده و محیط می­باشد.[2] به‌عبارت کلی‌تر، بوم‌شناسی به مطالعه رابطه میان صور زندگی با محیط طبیعی اطلاق می‌شود.[3]
هر چند بوم‌شناسی در علوم طبیعی.....

بررسی مسائل زیست محیطی دریاچه هامون

  بررسی مسائل زیست محیطی دریاچه هامون

سعد الله ولایتی
غلامرضا میری

چکیده :

دریاچة‌ هامون بزرگ ترین دریاچة آب شیرین شرق و جنوبشرق ایران بوده و از نظر اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی حائز اهمیت فراوان است. در چند سال اخیر به دلیل کم توجهی به جنبه‌های زیست محیطی دریاچه اقداماتی صورت گرفته که سبب ایجاد مسائل مختلفی از قبیل آلوده شدن آب دریاچه، از بین رفتن آبزیان، مسموم شدن پرندگان مهاجر، تخریب نیزارها و زمین های کشاورزی حاشیة دریاچه و در نتیجه مهاجرت تختک نشینان آن شده است. عمده‌تریناین اقدامات عبارتند از: رها کردن حدود 21 میلیون متر مکعب پساب شهری و حدود9/0میلیون متر مکعب پساب صنعتی به دریاچه، انتقال آب آلودة نه واحد معدنی فعال منطقه به ویژه معدن پنبه نسوز بندان به دریاچه، ورود فاضلاب های کشاورزی آلوده به انواع مختلف کودهای شیمیائی، آب اندازی ماهی نی خوار آمور به دریاچه و تخریب حدود 51 مورد از نیزارها. مسائل و مشکلات ناشی از آلودگی دریاچه باعث شده که از سال 1355 بعد تعداد تختک‌های خالی از سکنه از 63 مورد به 125 مورد افزایش یابد. همچنین تعداد گاوهای سیستانی از 26181 رأس در سال 1355 به 780 رأس در سال 1375 برسد. همچنین تعداد پرندگان مهاجرکه 237790 قطعه در سال 1358 بوده، در سال 1382 به صفر رسیده است.

واژگان کلیدی‌:دریاچة‌ هامون‌، تختک‌ نشینان، هیرمند، فاضلاب‌، اکولوژی‌، نیزار، پرندگان مهاجر

منبع : نشریه جغرافیا (پژوهش های جغرافیایی) تابستان 1385 - شماره 56-(12 صفحه - از 103 تا 114)

دانلود فایل pdf متن کامل مقاله در ادامه مطلب

برای مشاهده سایر مقالات زیست محیطی این وب اینجا کلیک نمایید .

مشاهده لیست همه مقالات زیست محیطی این وبلاګ از اینجا

مفهوم اکولوژی+قدمت

کلمه اکولوژی دارای منشاء یونانی و متشکل از دو کلمه Oikos  به معنی خانه، ماوا یا محیط زیست وLogia به معنی مطالعه و بررسی می باشد. بر این اساس اکولوژی در فارسی به بوم شناسی ترجمه گردیده است. همانگونه که از این نام پیداست اکولوژی یا بوم شناسی علمی است که به مطالعه رابطه بین موجود زنده و محیط زیست می پردازد. 

برای مثال بررسی اثر تغییرات  درجه حرارت بر رشد و نمو گیاهان یک جنگل مطالعه ای اکولوژیکی است. البته بایستی توجه داشت که رابطه بین موجودات زنده و محیط زیست یک رابطه دوطرفه می باشد به این معنی که نه تنها محیط زیست بر موجود زنده اثر گذار است بلکه موجودات زنده نیز بر محیط زیست پیرامون خود تاثیر گذار هستند.

برای مثال در جنگل فوق الذکر وجود گیاهان بر درجه حرارت محیط تاثیر گذار بوده و باعث کاهش نوسانات روزانه و سالیانه محیط می شود. مطالعه اثر آلاینده های زیست محیطی نظیر سموم علفکش، آفتکش، کودهای شیمیائی، گازهای گلخانه ای، اوزون، اشعه ماوراء بنفش و ... مثال هائی از مطالعات اکولوژیک می باشند که امروزه به عنوان مهمترین دغدغه های بشر مطرح هستند.

قدمت علم اکولوژی چقدر است؟

در واقع بشر همیشه برای تداوم بقا نیازمند اطلاعاتی بوده که امروزه در چارچوب علم اکولوژی قرار می گیرند.

برای مثال بشر شکارچی اولیه برای دستیابی به شکار مورد نظر به اطلاعاتی در خصوص نیاز غذائی شکار، محیط زیست مطلوب حیوان و ... نیازمند بوده است و یا اینکه بعداً انسان کشاورز متوجه شد بذر در ایامی از سال رشد و نمو بهتری دارند. بنابراین می توان گفت قدمت علم اکولوژی تقریباٌ برابر با قدمت حیات بشر بر روی زمین می باشد.

نخستین مکتوباتی که مطالب آن در قالب علم اکولوژی قابل دسته بندی می باشد به نوشته های بقراط و ارسطو باز می گردد. هر چند مطالعات اکولوژیک (نظیر زنجیره غذائی، بررسی سیستم حیاتی تپه های مرجانی و ...) تا اوایل قرن بیستم در قالب علم زیست شناسی انجام می شد، ولی نخستین بار در آغاز قرن گذشته علم اکولوژی توسط محققی به نام ارنست هکل (Ernst Haeckel) به عنوان شاخه ای مستقل از علم زیست شناسی ارائه گردید. هم اکنون اکولوژی در کنار سایر شاخه های زیست شناسی مانند فیزیولوژی، ژنتیک، سیتولوژی و مولکول های حیاتی بخش مهمی از علم زیست شناسی را به خود اختصاص داده که دارای گرایش های متعددی نظیر اکولوژی جانوری (که خود قابل تقسیم به اکولوژی آبزیان، حشرات، پرندگان و ... است)، اکولوژی گیاهی (که قابل تقسیم به اکولوژی گیاهان زراعی، علفهای هرز و ... است) می باشد.