قانون پیوستن ایران به کنوانسیون مقابله با بیابان زایی ملل متحد

قانون الحاق جمهوری اسلامی ایران به کنوانسیون مقابله با بیابان زایی ملل متحد

قانون پیوستن دولت جمهوری اسلامی ایران به کنوانسیون سازمان ملل متحد برای بیابان زدایی در کشورهایی که به طور جدی با خشکسالی و یا بیابان زایی مواجه می باشند (به ویژه در آفریقا)

به دنبال بروز خشکسالی ها و قحطی های شدید اواخر دهه ی 1960 و اوایل 1970 آفریقا این موضوع به عنوان یک معضل جهانی و درد مشترک صدها میلیون انسان بخصوص در کشورهای توسعه نیافته در سطح بین المللی مطرح شد و مجمع عمومی سازمان ملل متحد را بر آن داشت تا در سال 1974 اولین قطعنامه ی رسمی را برای جلب افکار عمومی به بحران بیابان زایی و مقابله با آن تصویب کند.متعاقب آن، برنامه ی محیط زیست ملل متحد (UNEP) بلا فاصله اقدامات وسیعی در چهار قاره ی آسیا، آفریقا، آمریکای لاتین و اروپا آغاز کرد که شامل تهیه ی طرح و اجرای برنامه های مهار بیابان زایی و طرح های حفاظت آب و خاک با کمک کشورهای پیشرفته باشد . ارزیابی های بعدی در سال 1991 نشان داد که با وجود پیگیری های انجام شده از طریق سازمان ملل و برگزاری کارگاه های آموزش نحوه ی مقابله با بیابان زایی و سمینارها و جلسات مختلف به صورت منطقه ای و بین المللی از طریق UNEP، این اقدامات متناسب با نیازهای جامعه جهانی نبوده است.

از این رو، برای نخستین بار همایشی در عالی ترین سطح ممکن در ریودوژانیرو موسوم به کنفرانس سران تشکیل شد که به مساله ای جز اقتصاد یا فرهنگ پرداخت . در قطعنامه ی این کنفرانس که 21.Agenda نام گرفته است و در واقع دستور کار جامعه ی جهانی برای قرن بیست و یکم است؛ فصل دوازدهم به بیابان زایی اختصاص یافته و از سازمان ملل متحد خواسته شده است تا با این موضوع به عنوان معضلات جهانی برخورد جدی به عمل آید. در همین ارتباط سازمان ملل متحددر اجلاس چهل و هفتم 47 مجمع عمومی، قطعنامه ی شماره 47/719 را به تصویب رساند که در آن تشکیل کمیته ای به نام «کمیته بین الدول مذاکرات برای تدوین پیمان» (کنوانسیون) «جهانی مهار بیابان زایی و مقابله با اثرات خشکسالی» در کشورهایی که با مشکل بیابان زایی و خشکی مواجه هستند، به ویژه در آفریقا و نهایتاً تدوین کنوانسیون پیش بینی شده بود که سرانجام متن آن در 17 ژوین 1994 مطابق با 28 خرداد 1373 نهایی شده و از طرف سازمان ملل متحد این روز به عنوان «روز جهانی مبارزه با بیابان زایی» نامگذاری شد.

در اکتبر 1994 مراسم رسمی امضاء کنوانسیون در پاریس برگزار و وزیر وقت جهاد سازندگی به نمایندگی از سوی جمهوری اسلای ایران سومین فردی بود که کنوانسیون را امضاء و در دیماه سال 1375 به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید و بدین ترتیب جمهوری اسلامی ایران به عنوان یکی از اعضاء متعاهد آن درآمد.

بر اساس ماده 10 لایحه ی الحاق دولت جمهوری اسلامی ایران به کنوانسیون، کشورهای متعاهد می بایست دارای برنامه ی مشخصی تحت عنوان برنامه ی اقدام ملی باشند. تدوین برنامه ی اقدام ملّی مستلزم شناسایی عوامل موثر در بیابان زایی و معرفی منابع لازم اعم از فنی، مالی و انسانی است.

تاریخ تصویب قانون : 1375/10/11

منبع : وبسایت مصوبات و قوانین مجلس شورای اسلامی ایران

جزئیات متن این قانون در وبسایت مجلس شورای اسلامی

مقاله : بررسی میزان کاهش سرعت باد و رسوبات بادی توسط یک بادشکن چند ردیفه در سه رخداد طوفان گردوغبار

بررسی میزان کاهش سرعت باد و رسوبات بادی توسط یک بادشکن چند ردیفه در سه رخداد طوفان گردوغبار

محسن رضائی ترشیزی

عباس میری

فایل اصل مقاله در ادامه مطلب

نشریه مهندسی اکوسیستم بیابان؛ دوره ۹، شماره ۲۹ - ( ۱۲-۱۳۹۹ )

چکیده 

تشدید فرسایش بادی از پیامدهای خشکسالی و بیابازایی در منطقه سیستان است و یافتن راهکار مناسب جهت کاهش این پدیده ضروریست. استفاده از گیاهان بومی منطقه در غالب بادشکن می تواند موثرترین راهکار باشد. بنابراین در این تحقیق میزان کاهش سرعت باد و رسوبات بادی توسط یک بادشکن که از درختان گز در ۱۴ ردیف تشکیل شده است در منطقه نیاتک زابل بررسی گردید. بدین منظور سرعت باد و رسوبات بادی در ۷ ارتفاع از نزدیک سطح زمین تا تقریبا دو برابر ارتفاع بادشکن اندازه گیری گردید و مشاهده شد که سرعت باد و رسوبات بادی در داخل بادشکن ( ۲۵۶ = x متری) در تمام ارتفاعات کاهش قابل ملاحظه ای نشان می دهد. در بالادست ( ۱۰۰- = x متری) و پایین دست ( ۴۴۸ = x متری) بادشکن انحراف معیار رسوبات در ارتفاعات مورد بررسی از هم فاصله داشته ولی داخل بادشکن ( ۲۵۶ = x متری) به هم نزدیک شده است. کاهش بیش از ۳۰ درصدی سرعت باد و بیش از ۵۰ درصد رسوبات بادی در ارتفاعات مورد بررسی توسط بادشکن نشان می دهد که بادشکن از کارایی مناسبی در کنترل فرسایش بادی برخوردار می باشد.

منبع : 

نشریه مهندسی اکوسیستم بیابان؛ دوره ۹، شماره ۲۹ - ( ۱۲-۱۳۹۹ )

برای دانلود فایل pdf اصل مقاله به ادامه مطلب مراجعه نمایید...

 

فرسایش بادی چیست؟

فرسایش بادی به عنوان یکی از شاخص های اصلی بیابانزایی محسوب می شود.اثرات انسانی شامل خاکورزی و برداشت از خاک برای ساخت وساز و نیز تخریب پوشش گیاهی باعث شده است که مسئله فرسایش به مسئله جدی تبدیل شود.در ایران با توجه به اینکه دوسوم مساحت آن را مناطق خشک و نیمه خشک فرا گرفته است باید مسئله فرسایش بادی را جدی گرفت.فرسایش بادی و عامل باد پدیده هایی هستند که در مناطقی با اقلیم خشک و نیمه خشک به شدت سبب دگرگونی محیط زیست، تغییر کیفیت آب و هوا، تهدید سلامت جامعه و سایر مسائل اقتصادی و اجتماعی میگردند.بافت خاک سطحی در میزان فرسایش پذیری خاک بسیار موثر است،

راهکار مبارزه با پدیده بیابانزدایی با آبخیزداری

 راهکار مبارزه با پدیده بیابانزدایی با آبخیزداری

چکیده مقاله :

بیابان‌زایی بزرگترین بحران بشر در دوره کنونی است و این پدیده در سده  پیش رو با توجه به پیش‌بینی فرارسیدن یک دوران طولانی خشکسالی بیشتر از گذشته گسترش خواهد یافت.

کلیه فعالیت‌هایی که در جهت حفظ و تعادل پایداری طبیعت واکوسیستم‌ها انجام می‌شود به عنوان اقدام بیابان‌زدایی تلقی می‌گردد.

موفقیت در بیابانزدایی مستلزم داشتن برنامه های جامع،‌ جلب مشارکت مردم و اجرای هماهنگ و دقیق کارها درچارچوب پروژه های اجرایی مناسب است.مقابله با بیابان زدایی مستلزم استفادده بهینه از منابع مالی و امکانات است.

مردم مناطق بیابانی از دیرباز علاوه بر حفظ آب در رابطه با حفظ خاک نیز چاره‌اندیشی کرده‌اند چرا که زمین‌های مناسب کشاورزی در این مناطق معدود است.

در این راستا رابطه نزدیک و هماهنگ آبخیزداری و بیابان زدایی ست که متاسفانه در بخش های اجرایی و بعضاً تحقیقاتی اگر چه هر یک از بخش های مربوطه از سالها پیش عملیات آبخیزداری و مهار بیابان زایی را در گستره کاری خود بدون توجه به آثار مشترک این دو بخش کاری انجام می دهند ولی کماکان هر بخشی و بویژه بخش بیابانزدایی بدون توجه به مناطق بالادست حوزه های آبخیز عملیات خود را در مناطق پایین دست متمرکز کرده است.

با انجام عملیات آبخیزداری و احیاء پوشش گیاهی شرایط مجدداً جهت بهره برداری با مدیریت صحیح فراهم می گردد. برهمین اساس می توان برخی از فعالیتهای آبخیزداری را نوعی بیابانزدایی معرفی نمود.از جمله اقدامات وفعالیتهایی که در راستای کنترل ومهاروبهره برداری ازسیل ، تغذیه منابع آبی وسفره های زیرزمینی وشیوه های جلوگیری از شورشدن آبها وغیره که دربخش آبخیزداری انجام می شود.

در حال حاضر عمده عملیات آبخیزداری در دو قسمت از حوزه های آبخیز صورت می گیرد.

الف- پخش و گسترش سیلاب در خروجی حوزه آبخیز
ب- اعمال مدیریت در بالادست  حوزه های آبخیز (برای کاهش سیلاب)


کلید واژه ها : بیابان ، بیابان‌زایی، بیابان زدایی، عملیات آبخیزداری ، حوزه آبخیز،سیل.

2 برابر بودن سرانه بیابان در ایران در مقیاس جهانی_سرانه بیابان در کشور 0.5 هکتار و در جهان 0.22 هکتار است.

قائم مقام سازمان جنگل ها و مراتع اظهار داشتند سرانه بیابان در کشور بیش از ۲ برابر سرانه جهانی است، ایشان در ادمه گفتند: در طول برنامه ششم سالانه ۵۰۰ هزار هکتار از کانون های بحرانی، بیابان زدایی می شود.

 

بقیه در ادامه مطلب ...

متن کامل مقاله : بررسی شدت بیابان‌زایی دررخساره های ژئومورفولوژی با استفاده از GIS در استان خوزستان

چکیده :

هدف از این مطالعه بررسی و تهیه نقشه شدت بیابان‌زایی دررخساره های ژئومورفولوژی دراستان خوزستان می باشد. برای این منظور واحدهای کاری موجود در منطقه بعنوان نقشه پایه با استفاده از روش ژئومورفولوژی تهیه گردید. علاوه بر معیارهای اصلی مدل شامل؛ اقلیم، خاک، پوشش گیاهی و مدیریت و سیاست دو معیار فرسایش آبی و فرسایش بادی نیز در ارزیابی بیابان‌زایی این منطقه استفاده شده است. در این راستا فرآیندهای عمده بیابان ‌زایی شناسایی و قابلیت‌های مدل مدالوس در ارائه یک مدل منطقه‌ای ارزیابی گردید. شاخص‌های مربوطه در واحدهای کاری؛ منطبق بر رخساره‌ها با تعیین بازه 1 تا 2 امتیاز دهی گردید و امتیاز هر معیار از محاسبه میانگین هندسی امتیازات شاخص­ها حاصل گردید. در نهایت امتیاز وضعیت بیابانزایی نیز با محاسبه میانگین هندسی امتیاز معیارهای تعیین­شده، به دست آمد و کلاس بیابان­زایی هر واحد کاری و به تبع آن کل منطقه مشخص گردید. نتایج نشان ‌می دهد 53/7 % از کل منطقه در کلاس بسیار شدید بیابان‌زایی، 36/ 3% در کلاس شدید بیابان‌زایی و 8/9 % در کلاس متوسط از نظر شدت بیابان‌زایی قرار گرفتند، که منطبق با، اراضی پف کرده و کویری، سطوح تپه ماسه‌ای، فرسایش آبراهه‌ای و مخروط افکنه، دشت ریگی و پادگانه آبرفتی می باشد. نتایج حاصل از ارزیابی شاخص‌ها و معیارهای مختلف تاثیرگذاردر بیابان ‌زایی نشان داده است که مدیریت و سیاست با متوسط امتیاز  176، پوشش گیاهی با متوسط امتیاز 8/166، فرسایش بادی با متوسط امتیاز 75/164، اقلیم با متوسط امتیاز 13/162، خاک با متوسط امتیاز 25/145 و فرسایش آبی با متوسط امتیاز 4/132 است. ضمناٌ میانگین وزنی ارزش کمی شدت بیابان زایی برای کل منطقه بر اساس شش معیار مورد بررسی  7/ 155 DS= است که کلاس حساسیت به بیابان‌زایی  برای کل منطقه بحرانی نوع (C3) برآورد گردید.

واژه‌های کلیدی :  بیابان‌زایی، رخساره های ژئومورفولوژی، خوزستان، مدل مدالوس، فرسایش،

متن کامل مقاله در ادامه مطالب 

بیابانزایی، تخریب سرزمین، مناطق خشک، مهاجرت مردم

بیابانزایی تخریب سرزمین در مناطق خشک و نیمه‌خشک است و به معنی کاهش یا از دست رفتن توان تولیدی یا اقتصادی اراضی دیم، مرتع، چراگاه، جنگل، بوته‌زار در مناطق خشک، نیمه خشک و خشک نیمه مرطوب  می باشد.

عوامل موثر بر بیابان‌زایی عبارتند از:

فرسایبیابان زداییش خاک ناشی از باد و یا آب؛

بر هم خوردن ارتباط بین بهره‌برداران و منابع طبیعی؛

از بین رفتن پوشش گیاهی (بخصوص گونه‌های بومی هر منطقه)؛

اضافه شدن گونه‌‌های شاخص بیابان‌زائی، مانند اسپند؛

مهاجرت مردم؛

افت آب‌های زیر زمینی و خشک شدن قنات‌ها؛

سبز نشدن بذرها در چندین مرحله بذرپاشی؛

بلند شدن گرد و خاک زیاد از یک منطقه؛

کم شدن بوته‌ها ؛

کم شدن بارندگی؛

از بین رفتن یا کوچ گونه‌های حیات وحش

عوامل انسانی

بهره‌برداری بیش از حد از طریق فعالیت‌های کشاورزی؛

چرای بیش از حد دام؛

قطع درختان و جنگل‌زدایی؛ 

آبیاری و زهکشی نامناسب.

تغییرات اقلیمی

بروز سیلاب‌های شدید؛

خشکسالی‌های متناوب

خشکسالی و بیابانزائی

نوعی بلای طبیعی و گاهی انسانی است که در پی کاهش بارندگی در طی یک دوره کوتاه یا بلند روی می‌دهد.

تبعات خشکسالی عبارت است از:

کاهش محصولات کشاورزی و به تبع آن دامی؛

کمبود آب برای مصارف صنعتی و خانگی؛

کاهش میزان تولید برق از نیروگاه‌های برق آبی.

آثار و پیامد‌های بیابان‌زایی 

تخریب مراتع؛

افت حاصلخیزی زمین‌های کشاورزی ؛

وارد آمدن  خسارت به محصولات کشاورزی؛

کاهش توان تولید خاک؛

کاهش کمی و کیفی منابع آب‌های زیرزمینی؛

هجوم ماسه‌های روان و خسارت ناشی از آن ؛

بیکاری و گسترش فقر؛

مهاجرت.

پی نوشت :

رشد بیابان به مجموع مساحت هند ،امریکا ،چین و روسیه

 بقیه در ادامه مطلب

بیابان زایی-بیابان زدایی-تخریب سرزمین-خشکسالی

اواخر دهه ۱۹۶۰ تا ۱۹۷۰ بحران خشکسالی سطح وسیعی از قاره افریقا را در برگرفت به سبب کاهش پوشش گیاهی، فرسایش بادی، عدم دسترسی به منابع آب مورد نیاز حتی برای خوراک و بهداشت و نقصان شدید تولیدات گیاهی بسیاری از دام ها نابود شدند، منابع آب به شدت تقلیل یافت، قحطی و خشکسالی و نبود تشکیلاتی کارآمد و منسجم جهت مدیریت بحران فاجعه ای انسانی را به دنبال داشت.

مرگ، آوارگی، بی خانمانی، فقر، تهیدستی، فروپاشی نظام های معیشتی و ساختارهای فرهنگی به بارزترین وجهی، چهره کریه بیابان زایی را نمایان ساخت و از این پس تعاریف و مفاهیم جدیدی برای بیابان زایی در جهان مطرح گردید. اینک دیگر مقوله بیابان زایی ، پدیده ای موقت و محدود نبود که آن گونه که قبلاً تصور می شد تنها مختص حواشی بیابان های واقعی و اراضی کویری باشد بلکه در هر کجا می توانست ظهور کند و آثار و عوارض خود را بروز دهد .

علاوه بر این مشخص شد که بیابان زایی پدیده ای است که خزنده و موذیانه عمل می کند و می تواند شرایطی را ایجاد کند که از ابتدا چندان مورد توجه قرار نگیرد اما به هنگام بحران قادر است نتایج فاجعه باری را به بارآورد.شواهد نشان می دهد که مناطق خشک از این پدیده بیشترین آسیب را متحمل می شوند.

علاوه بر این مشخص گردید که نتایج بیابان زایی همیشه به صورت ثابت و یکنواخت بروز نمی کند بلکه پیامدهای آن ممکن است بسیار متنوع و حتی در دو منطقه مشابه به اشکال مختلفی ظهور کند . نابودی جوامع گیاهی، فرسایش آبی، شور شدن، قلیایی شدن و حتی باتلاقی شدن خاک ها، کاسته شدن از نفوذ پذیری خاک و تقلیل امکان ذخیره سازی آب در خاک، افت آبهای زیرزمینی بروز ناهنجاری در بیابان آبی و جریانات سطحی، افزایش احتمال وقوع سیلاب ها، تشدید آثار و عوارض خشکسالی ها‏‏؛ همگی می تواند نمونه هایی ازآثار این پدیده باشد به علاوه وقتی پیامدهای ناگریز و فاجعه آمیز بیابان زایی در قلمرو زمینه های اقتصادی – اجتماعی و فرهنگی جوامع را مورد توجه قرار دهیم. آنگاه می توان به ابعاد کلان تری از ابعاد فاجعه دست یافت.

نکته مهم دیگری را که نباید از نظر دور داشت نقش و اثر بروز خشکسالی ها در روند پدیده بیابان زایی به ویژه تشدید عوارض اجتماعی و اقتصادی آن است.

امنیت جهانی و محیط زیست

قرن بیستم و خصوصا" نیمه دوم آن قرنی سرشار از تحولات سریع و بی سابقه در محیط زیست جهان بود. اثرگذاری انسان بر طبیعت اطرافش به جایی رسیده که دارای ماهیت و اهمیت جهانی شده و متاسفانه این تاثیرات از سرعت سرسام آوری نیز برخوردار گردیده است.

---

دیگر تقریبا" هیچ زیستگاه یا اکوسیستم طبیعی در سطح زمین وجود ندارد که لااقل اندکی دستخوش تغییر نگردیده باشد.اما تحولات زیست محیطی زاییده فعالیتهای بشری، اگرچه از دیر باز آغاز گردیده است اما هیچگاه باندازه چند سال گذشته مورد توجه نبوده و قبلا" به هیچ عنوان نگرانیهای مجامع بشری در این رابطه این قدر با بدبینی عجین نشده بود.

با توجه به قدرت تفکر و تعقل انسان،چنین انتظار میرفت که بشر هر روز بیش از گذشته به قدرتی تبدیل شود که بتواند معیارهای ارزشمند محیط زیست را حفاظت و بهبود بخشد اما بالعکس به نظر می رسد که انسان بطور روزافزون به نیرویی مقتدر تبدیل میشود که مایه ایجاد آشفتگی در بستر حیات خود و قطع ریشه های هستی اش میگردد.

این برداشت غیرقابل انکار به جایی رسیده که این فرض که زمین در حال بهبود است بیش از پیش نیازمند دفاع و توجیه است، در حالی که این فرض که کره زمین بطور خطرناکی در حال از بین رفتن است ، به هیچ یک از این دو رفتار نیازی ندارد!

در هر حال امروزه اغلب مسایل و مشکلات و تنگناهای زیست محیطی دیگر بعنوان یک موضوع محلی و یا حتی ملی بشمار نمی آیند و با توجه به وابستگی متقابل و غیر قابل تفکیک محیط زیست با مباحث کلان انسانی از جمله اقتصاد ، فرهنگ ، توسعه ، سیاست و بویژه نوع خاص آن یعنی ژئوپلتیک ، اخلاق ، فلسفه وعرفان و بسیاری دیگر از جنبه های مادی و معنوی حیات انسانها ،در واقع هر مشکل زیست محیطی در هر اندازه وحتی محدود در داخل مرزهای قراردادی یک کشور مشکلی برای کل جهان ونوع بشر بشمار می آید.

در این مقاله سعی شده تا با تأکید بر ارتباط محیط زیست با مسایل ژئوپلتیک و نیز اقتصاد و فقر،گوشه ای از اهمیت آن را بیان و نیز توجه هرچه بیشتر سیاستمداران،عقلا و تصمیم سازان اجتماعی و فرهنگی کشور را به این مسئله اساسی جهان امروز معطوف نماید.