زون بندی حفاظتی تالاب چغاخور(ارزیابی چندمعیاره مکانی)(SMCE)

مقالات زیست محیطی
دانلود مقاله

زون بندی حفاظتی تالاب چغاخور از طریق
ارزیابی چندمعیاره مکانی (SMCE)

زهرا اسدالهی

افشین دانه کار

ذکریا اسدالهی

چکیده:

تالاب ها مهمترین و در عین حال آسیب پذیرترین منابع زیست محیطی جهان محسوب می شوند. برای دستیابی به استفاده خردمندانه از تالاب ها ضروری است به تعادل و توازنی رسید که موجودیت این اکوسیستم ها در گستره وسیع فعالیت های انسانی که از حفاظت مطلق تا دخالت موثر متفاوت است، تضمین شود. زون بندی سازوکاری در راه نیل به این هدف محسوب می شود.

در این مطالعه زون بندی حفاظتی تالاب چغاخور در استان چهارمحال و بختیاری با روش ارزیابی چندمعیاره مکانی صورت گرفته است. گام های این مطالعه شامل تعیین هدف، شناسایی و گزینش معیارهای حفاظت، غربال سازی معیارها با استفاده از روش دلفی، اولویت بندی و وزن دهی معیارها با استفاده از فرایند تحلیل سلسله مراتبی، نقشه سازی شاخص ها و در نهایت پهنه بندی و گزینش زون های حفاظتی بود.
مطابق نتایج حاصل از پرسشنامه دلفی، معیار اصلی زیستگاه و زیرمعیارهای عوامل تهدید و درجه حفاظتی گونه در گزینش پهنه های حفاظتی در تالاب چغاخور بیشترین درصد اهمیت را به خود اختصاص دادند. نتایج اجرای روش AHP با نرم افزار Expert Choice در اولویت بندی معیارهای حفاظت نشان داد که از بین معیارهای اصلی، معیار زیستگاه با ضریب وزنی 0.489 بیشترین اهمیت و سپس معیارهای گونه، جنبه های اجتماعی و مدیریتی به ترتیب با ضرایب 0.279، 0.093 و 0.086 و معیار جنبه های اقتصادی با ضریب 0.053 کمترین ضریب اهمیت را در گزینش پهنه های حفاظتی در تالاب چغاخور داشت. با در نظر گرفتن مرز تالاب بر اساس توسعه گیاهان آبزی و زون بندی نهایی پهنه های حفاظتی، وسعت زون هسته مرکزی معادل %24.1، وسعت زون حائل در داخل پهنه آبی برابر %19.5 و وسعت این زون در خارج از پهنه آبی معادل 28.5 درصد محدوده مورد مطالعه تعیین شد. در مجموع می توان چنین نتیجه گیری نمود که از شمال به سمت جنوب تالاب به تدریج بر ارزش حفاظتی آن افزوده می شود.

کلید واژه: حفاظت، ارزیابی چندمعیاره مکانی، تحلیل سلسله مراتبی، زون بندی، تالاب چغاخور

منبع: اکوبیولوژی تالاب (تالاب)، پاییز 1391, دوره 4, شماره 13;صفحه 35 تا 47.

دانلود فایل pdf  متن کامل مقاله در ادامه مطلب

برای مشاهده سایر مقالات زیست محیطی این وب اینجا کلیک نمایید .

مشاهده لیست همه مقالات زیست محیطی این وبلاګ از اینجا

 

ارزیابی توان زیست محیطی پناهگاه حیات وحش لوندویل+دانلود مقاله pdf

دانلود مقاله زیست محیطی (فایل pdf)


ارزیابی توان زیست محیطی پناهگاه حیات وحش لوندویل

مهندس هنریک مجنونیان

چکیده:

پناهگاه های حیات وحش بنا به موقعیت خود در طبقه بندی آی، یو، سی، ان (طبقه IV) اهداف صرفاً حفاظتی نداشته و به درجاتی منابع بیوفیزیکی آنها مورد استفاده قرار می گیرند. این استفاده ها در اهداف مدیریت آنها منظور شده و از نظر قانونی نیز مجاز شمرده می شوند. به همین دلیل پناهگاه های حیات وحش برای حفظ موجودیت و ارزش های خود بیش از سایر مناطق آی، یو، سی، ان (VI-I) نیاز به طرح ریزی زیست محیظی دارند. در غیر این صورت کاربری های ممکن از این مناطق می تواند در تعارض با ارزش های آنها قرار گرفته و در نهایت اهداف حفاظت آنها را عقیم نماید.

پناهگاه حیات وحش لوندویل با وسعتی کمتر از 1000 هکتار در شمال غربی کشور در حاشیه دریا و 5 کیلومتری شهر آستارا قرار گرفته است. این منطقه با وسعت قلیل خود یکی از مهمترین زیستگاه های پرندگان آبزی-خشکی زی به شمار می رود. منابع فیزیکی این منطقه (شن، ماسه و صدف) از دیرباز در فعالیت های ساختمانی مورد استفاده قرار می گیرد. به علاوه این منطقه به عنوان تفرجگاه مردم آستارا به شمار می رود. این فعالیت ها هر یک به نحوی می توانند ارزش های زیستگاهی منطقه را به ویژه برای گونه های حمایت شده آن کاهش دهند. برای جلوگیری از این تعارضات منطقه طی فرآیند ارزیابی توان زیست محیطی، زون بندی گردید.

برای زون بندی پناهگاه حیات وحش لوندویل ابتدا منابع زیستی، فیزیکی و اقتصادی-اجتماعی آن شناسایی گردیده و نقشه آنها با مقیاس 1:10000 تهیه گردید، تلفیق این لایه های اطلاعاتی با یکدیگر 100 واحد زیست محیطی در منطقه را موجب گردید. با مقایسه این واحدها با مدل های اکولوژیکی پارکداری موجود و ارزیابی آنها، منطقه به زون های مختلفی تفکیک شده و کاربری هر یک مشخص گردید. در انتها نقشه زون بندی پناهگاه به عنوان واحد برنامه ریزی آن تهیه شد.

نتیجه ارزیابی نشان می دهد که

زون اندوختگاه بازداشته (زون1) به دلیل دست خوردگی منطقه، وسعت محدودی (2.68 درصد منطقه) را در بر می گیرد. برای حفظ آخرین بازمانده اجتماعات گیاهی، زیستگاه های فون و فلور ارزشمند منطقه اعم از حمایت شده، بومی یا انحصاری و ایجاد فرصت کافی برای احیاء اکولوژیک (زون 2) وسعت قابل توجهی (57.63 درصد منطقه) را در بر می گیرد.
(زون 3) یا تفرج گسترده به عنوان پشتوانه ای برای زون های تحت حفاظت و جلوگیری از تاثیر فعالیت های تفرج متمرکز از وسعت قابل قبولی (35.93 درصد) برخوردار است.
تفرج متمرکز (زون 4) در زون محدودی از گستره درختزارهای باز تا متراکم (0.55 درصد منطقه) عملی است و اما وسعت آن به دلیل ویژگی های خاص منطقه قابل توسعه نیست.
گستره محدودی (1.63 درصد) از منطقه که به طور غیر مستقیم در تضمین پایداری زون های تحت حفاظت نقش اساسی دارد به علت تخریب به عنوان زون اصلاح و بهبود (زون بازسازی،5) در نظر گرفته شده است.
پناهگاه حیات وحش لوندویل فاقد زون های 6 و 7 بوده اما نوار باریکی از آن (1.58 درصد منطقه) در حاشیه غربی منطقه که از درختزارهای متراکم تشکیل شده به خاطر نقش حائل خود از یک سو و اهمیت آن برای گونه های شاخه نشین به عنوان زون سپر (زون 8) انتخاب گردیده است.

تفکیک منطقه به زون هایی با وظایف و کارکردهای متفاوت از آن جهت ضروری است که این منطقه از معدود پناهگاه های شبکه مناطق حفاظت شده کشور است که در وسعتی بسیار کم مجموعه ای از ارزش های غیر قابل جانشین را در خود فراهم آورده است.

کلید واژه: پناهگاه حیات وحش لوندویل، تجزیه و تحلیل سیستمی، زون بندی

منبع: مجله محیط شناسی - دوره 27، شماره 27، تابستان 1380

دانلود فایل pdf  متن کامل مقاله در ادامه مطلب

برای مشاهده سایر مقالات زیست محیطی این وب اینجا کلیک نمایید .

مشاهده لیست همه مقالات زیست محیطی این وبلاګ از اینجا

لینک دانلود اصلاح شد.