تعطیلی شناگاه‌های خزر به دلیل آلودگی میکروبی

روسیه به عنوان منشاء بسیاری از آلودگی‌های شیمیایی و رادیواکتیوی دریای خزر شهرت دارد. تاکنون نام جمهوری آذربایجان به دلیل آلودگی نفتی، قزاقستان بخاطر مرگ دسته جمعی فک‌ها و ترکمنستان نیز به دلیل فعالیت‌های اکتشافی نفت و گاز در رابطه با آلودگی دریای خزر مطرح شده است.

آلودگی نفتی بزرگترین تهدید زیست محیطی دریای خزر است.
آلودگی نفتی بزرگترین تهدید زیست محیطی دریای خزر است.وضعیت ایران چگونه است؟ سواحل شنی و آبهای روان خزر میلیون‌ها گردشگر را بسوی
خود می‌کشد. نصف کل جمعیت ساحل‌نشینان دریای خزر، یعنی حدود ۶ میلیون نفر، در طول ۷۰۰ کیلومتری سواحل ایران زندگی می‌کنند.

چند کارشناس در مصاحبه با دویچه وله گفتند، ایران با تالاب‌ها و رودخانه‌های آلوده به زباله، پساب و فاضلاب‌های صنعتی و خانگی در آلودگی این دریا نقشی دوچندان دارد، به‌طوری که مقامات محلی حفاظت از محیط زیست مجبور شدند برخی از شناگاه‌ها را به دلیلی آلودگی‌های میکروبی تعطیل کنند.

 استان مازندران رتبه‌ی اول را در آلودگی دریا دارد

در استان مازندران در مجموع ۱۶۳ شناگاه وجود دارد. محیط زیست این استان فقط ۳۰ شناگاه را که به لحاظ جمعیت و گردشگری حساسیت بالاتری دارند به صورت آنلاین کنترل می‌کند. میزان آلودگی میکروبی در سواحل این استان به بالاترین درجه خود رسیده و مسئولان حفاظت از محیط زیست در این استان تهدید کرده‌اند که در صورت رعایت نکردن ضوابط و استانداردهای زیست‌محیطی شناگاه‌های این استان تعطیل خواهند شد.


سال پیش دو شناگاه در بابلسر و چالوس بسته شدند. آلودگی‌ها در این منطقه در نتیجه سرازیر شدن فاضلاب‌های صنعتی، خانگی و آلودگی رودخانه‌هایی که به دریا می‌ریزند اتفاق افتاده است. مسئولان محیط زیست استان مازندران خبر دادند که شناگاه چالوس، یکی از پرطرفدارترین شناگاه‌های کشور، به دلیل آلودگی میکروبی تعطیل شده است.


نیمی از شناگاه‌های گیلان در معرض خطر آلودگی


در استان گیلان نیز از مجموع ۲۲ شناگاه، تنها ۱۰ شناگاه که گردشگران بیشتری به آنها مراجعه می‌کنند به صورت ماهانه کنترل می‌شوند. در سال گذشته میزان آلاینده‌های میکروبی در ۲ شناگاه این استان بالاتراز استانداردهای تعیین شده برای سلامت گردشگران اعلام شده بود.


شناگاه‌های آلوده در این استان عمدتا در فاصله‌ا‌ی نزدیک به مصب رودخانه‌ها قرار دارند. مسئولین زیست محیطی این استان به شناگران توصیه می‌کنند که «چون جریان آب خزر از غرب به شرق است، بهتر است شناگران از شناگاه‌هایی استفاده کنند که در غرب مصب رودخانه‌ها قرار دارند».


استان گلستان، کمترین شناگاه و کمترین آلودگی

 در استان گلستان ۶ شناگاه موجود است. امسال هیچ شناگاهی در این استان به دلیل آلودگی بسته نشده است. اما در این استان نیز میزان آلودگی زیاد است. در سال گذشته در این استان برای نخستین بار به دلیل آلودگی‌های میکروبی یکی از شناگاه‌ها تعطیل شد. کارشناسان محیط زیست این استان تائید می‌کنند که فاضلاب سرویس‌های بهداشتی مستقردر شناگاه‌ها تصفیه نمی‌شوند و با حذف مواد جامد بخش مایع به دریا سرازیر می‌شود.

 دستورالعمل دولتی کمکی نکرد!

کارشناسان محیط زیست هشدار می‌دهند که وضعیت در استان‌های شمالی واقع در سواحل دریای خزر بدتر از پیش شده و معاونت دریایی سازمان محیط زیست کشور نیز به منظور چاره جویی دستورالعملی ۱۶ ماده‌ای را ابلاغ کرده است. به قول کارشناسان، اجرای دقیق این دستورالعمل می‌تواند به بسته شدن بسیاری از شناگاه‌های دریای خزر بیانجامد.


 بر اساس این دستورالعمل، از ایجاد شناگاه‌‌ در نواحی اطراف تخلیه فاضلاب‌ها، تخلیه زباله و پساب‌های شهری به دریا بایستی جلوگیری شود. همچنین این شناگاه‌ها بایست از محل ورود آب رودخانه‌ها به دریا فاصله داشته باشند، و بطور کلی تمامی پروژه‌هایی که قرار است در جهت جذب بیشتر گردشگران اجرا شوند، باید از منابع آلودگی دریا دور باشند. از جمله بر این تاکید شده است که مراکز تفریحی و قایق‌سواری دور از شناگاه‌ها ساخته شوند.

 به رغم آلودگی شدید شناگاه‌ها، مقامات اداری استان‌های ساحلی بر این نظرند که در این دستور‌العمل بسیار سخت‌گیری شده است.

 "مردم ایران از آلودگی میکروبی اطلاعی ندارند"

حمید رضا میرزاده، سردبیر خبرگزاری "سبز پرس" در تهران ( پایگاه خبری فضای سبز و محیط سبز ایران)
حمید رضا میرزاده، سردبیر خبرگزاری "سبز پرس" در تهران ( پایگاه خبری فضای سبز و محیط سبز ایران)، به دویچه وله می‌گوید: «در بخش جنوبی و در سواحل ایرانی دریای خزر آلودگی‌های میکروبی هست و آلودگی‌هایی با منشاء

فاضلاب‌های شهری وارد دریا می‌شود و در تمامی خط ساحلی جنوب دریای خزر این اتفاق افتاده و هنوز برای تصفیه فاضلاب‌ها یا جلوگیری از فاضلاب اقدامی انجام نگرفته است.»

سردبیر خبرگزاری "سبزپرس" هشدار می‌دهد که موقعیت خطرناکی در سواحل جنوبی خزر، یعنی سواحل ایران، پیش آمده است. وی می‌افزاید: «چند سال قبل بانک جهانی برای تصفیه سیستم فاضلاب شهری رشت، انزلی، نوشهر و چالوس اعتباری را در اختیار ایران گذاشته بود . اینها شهرهای مراکز تفریحی ۱۳ روز نوروز و تعطیلات ۳ ماهه‌ی تابستان ما ایرانیان هستند. در سواحل نوشهر، چالوس، رشت و انزلی آلودگی‌ها بیشتر از نقاط دیگر است که گردشگران ما برای تفریح می‌روند. در این شهرها ورود فاضلاب‌های شهری به دریا واقعا زیاد شده است.»

"پاکسازی خزر سخت است، اما باید انجام بگیرد"

مسافران خزر در کنار یکی از سواحل گیلان وسایل نقلیه خود را پارک کردند.
دولت ابلاغیه‌ای برای پاکسازی شناگاه‌ها صادر کرد. اما مسئولان محلی مخالفت کردند و گفتند که این دستورات سختگیرانه است و اگر عملی شود باید بسیاری از شناگاه‌ها بسته شوند. با توجه به این مسئله شناگاه‌های ایران تاچه حد برای سلامتی مسافران خطرناک است؟


 حمیدرضا میرزاده، سردبیر "سبز پرس"، به این سئوال چنین پاسخ می‌دهد: «اینکه می‌گویند سختگیرانه است واقعیت دارد، اما باید چاره‌جویی شود. فردی مریض می‌شود و باید درمان شود. و اما چون درمان آن شخص کار سختی است که نباید به معنای آن باشد که آن کار انجام نگیرد. بیماری در خزر عود می‌کند وهر روز بیشتر می‌شود. تعداد افرادی که درباره‌ی آلودگی دریای خزر اطلاع دارند کم هستند. همه که رسانه‌ها را پیگیری نمی‌کنند. مردم بدون هیچگونه اطلاعی وارد آب می‌شوند و شنا می‌کنند. این مسئله می‌تواند برای ما بحران درست بکند. پاکسازی خزر سخت است، اما باید انجام بگیرد».

 برای نجات دریا از آلودگی چه باید کرد؟

ورود فاضلاب‌های خانگی، صنعتی و پساب‌ها بزرگترین تهدید سواحل ایران در دریای خزر
ورود فاضلاب‌های خانگی، صنعتی و پساب‌ها بزرگترین تهدید سواحل ایران در دریای خزر برای نجات دریای خزر از آلودگی چه باید کرد؟ آیا چاره‌جویی ایران برای حل مشکل
آلودگی خزر به تنهایی و در حالیکه چهارکشور دیگرهم‌جوار آن هستند، کافی است؟

حمید رضا میرزاده در این باره می‌گوید: «باید هر چه سریعتر سیستم تصفیه‌ در فاضلاب شهرهای شمالی راه اندازی شود و همچنین مانع ورود این فاضلاب‌ها به دریا شد. اکنون زمان وقت‌کشی یا تصمیم گیری‌ها و بحث‌های بی‌مورد نیست. فاضلاب رشت و انزلی طی سال‌های گذشته به دلیل اعتبارات بانک جهانی ۵۰ درصد پیشرفت فیزیکی داشته، اما کمک رسانی بانک جهانی بخاطر طرح مسائل ایران در حوزه‌ی بین‌الملل اکنون متوقف مانده است. اما این روند باید ادامه داد.»

تعطیلی شناگاه‌ها سبب زیان و ضررهای اقتصادی برای مراکز گردشگری استان‌های مازندران، گیلان و گلستان خواهد شد. اما مسئولان محیط زیست هم دلیل می‌آورند که ادامه‌ی فعالیت شناگاه‌های آلوده برای سلامتی مردم خطرناک است. کارشناسان محیط زیست براین باورهستند که برای نجات صنعت گردشگری و دریای خزر از آلودگی اجرای طرح و برنامه‌ای سراسری در سطح کشور ضروری است. در عین حال آنها تاکید دارند که مسائل و مشکلات زیست محیطی خزر را فقط می‌توان با مشارکت ۵ کشور ساحلی حل کرد

زباله های الکترونیکی ( e-waste)

  به مجموعه ای از قطعات سخت افزاری مانند CPU و دیگر اجزای رایانه ای و RAM , MAIN BOARD شبکه ای ، تلفن همراه و همچنین اجزای برخی وسایل مانند مایکروویو و ماشین لباسشویی و... ، اطلاق می شود که به دلایلی غیرقابل استفاده شده است و امروزه به عنوان سریع ترین منبع تولید زباله دراتحادیه اروپا شناخته شده اند.

 عمر کوتاه تجهیزات کامپیوتری از یک طرف و تنوع طلبی مردم به استفاده از تجهیزات الکترونیکی جدید سبب شده است که رفته رفته بحث زباله های الکترونیکی به مشکل بزرگ دنیا تبدیل شود؛ مشکلی که کشورهای پیشرفته و بزرگ برای آن راه حلی یافته اند و با تصویب قانون خاص مربوط به آن و موظف شناساندن تولیدکنندگان به بازیافت محصولات تولید شده خود این مشکل را تا حدودی حل کرده اند.
 بر اساس گزارش سازمان ملل بین 20 تا 50 میلیون تن زباله الکترونیکی در سال دفع شده و کشور آمریکا بزرگترین تولید کننده این زباله ها در جهان محسوب می شود.
 در اساس قوانین جهانی کنوانسیون زباله های الکترونیکی و الکتریکی ( WEE ) بازیافت این نوع زباله ها به میزان چهار کیلوگرم به ازای هر نفر الزامی است . به موجب این قانون تولیدکنندگان موظفند بودجه طرح های بازیافت را تامین کنند و خرده فروشان خدمات بازپس گیری را در اختیار مشتریان قرار دهند
 طبق قراردادی از سوی سازمان ملل در سال 1989 برای کنترل زباله های خطرناک که از کشورهای ثروتمند به کشورهای فقیر وارد می شود، هر کشوری میتواند بصورت یک جانبه واردات این زباله ها را ممنوع کند، و صادر کنندگان نیز قبل از فرستادن زباله باید موافقت کشور مقصد را کسب کند. اما آمریکا که مهمترین منبع تولید زباله دیجیتال و سمی محسوب می شود، هرگز این قرارداد را امضا نکرد و کشورهایی مانند چین نیز بخاطر پول، مقادیر زیادی از این ضایعات را وارد می کنند. هم اکنون ۷۰درصد کامپیوترها و موبایل های جهان در چین بازیافت می‌شود
 ر رایانه رومیزی دارای ٣٢ درصد پلاستیک، نزدیک به ٧ درصد سرب، 41 درصد آلومینیوم، 0016/٠درصد طلا، ٢0 درصد آهن، 189/٠درصد نقره و مقادیری فلزات سنگین و خطرناک مانند کادمیوم، جیوه و آرسنیک است

 ***
 طبق یک تحقیق انجام شده گفته می‌شود برای ساخت یک مانیتور ساده علاوه بر مواد اولیهء مورد نیاز در حدود ۲۴۰ کیلوگرم سوخت،۲۲ کیلوگرم مواد شیمیایی، ۱۵۰۰ لیتر آب نیاز است و با توجه به این مساله به نظر می‌رسد استفادهء مجدد از وسایل کامپیوتری می‌تواند تا حد زیادی در مصرف مواد طبیعی صرفه‌جویی به وجود آورد‌.

 **
 در ایران بیش از 4 میلیون رایانه از دور خارج شده وجود دارد

 **
 عمر مفید رایانه ها در دنیا 3 سال است.

 **
 زباله های الکترونیکی سومین منبع بزرگ تولید سرب درزباله های جامد شهری است.

 گر چه زباله های الکترونیکی تنها 2 درصد از حجم کل زباله های جمع آوری شده در کشورهای مختلف را تشکیل می دهد؛ اما این حجم ناچیز شامل 70 درصد زباله های حاوی مواد سمی است
 انیتور رایانه بین ٤ تا ٨ پوند و یک تلویزیون رنگی ٧٢ اینچی به طور متوسط ٨ پوند سرب دارد که ازجمله زیان های آن، ایجاد آسیب های مغزی در کودکان است. Cpu نیز شامل مقادیری جیوه و کادمیوم است

 عنصر سمی از جمله "کادمیوم” عنصری سرطان زا محسوب می شود، "آرسنیک" می تواند به مسمومیت های شدید یا حتی مرگ منجر شود، "سرب” مشکلاتی همچون کند ذهنی، کم خونی و مسمومیت به دنبال دارد .کروم می تواند زمینه بروز فشار خون بالا، کمبود آهن، بیماری های کبدی و آسیب های مغزی و عصبی را فراهم کند و در کنار همه اینها " جیوه " که تاثیر مخربی بر سیستم ایمنی بدن دارد و آنزیم ها و ژن ها را تغییر می دهد و موجب آسیب دیدن سیستم عصبی از جمله وارد آمدن صدماتی به حس چشایی، بینایی و لامسه می شود، همه این موارد موجب شده است تا نهادهای مسئول در کشورهای مختلف جهان برای دفع این نوع از زباله ها به صورت جدی اقدام کنند

 بعضی شرکت های بزرگ خود موظف به بازیافت کالاهای تولیدی شان شده اند. مثلاً در ژاپن شرکت HP هنگام فروش کالا مبلغی را نیز به عنوان بازیافت می گیرد تا بعد از اسقاطی شدن کالای الکترونیکی، آن را بار دیگر وارد چرخه بهره وری کند

 برآیند جداسازی قطعات الکترونیکی برای بازیافت کار پیچیده ای می باشد به طوری که در اروپا ٢ مرکز در سوئد و انگلستان برای انجام این کار احداث شده است و بقیه کشورها کالاهای الکترونیکی خود را برای بازیافت به این ٢ کشور می فرستند.

 بسیاری از قطعات دستگاههای رایانه ای "الکترومگنتیک" هستند اگر به صورت درست و کارشناسانه دفع نشوند با تشعشعاتی که از خود بروز می دهند سلامتی انسانها را با خطر جدی روبرو خواهند کرد. در قطعات "الکترومگنتیک" امواج به صورت عمود بر هم منتشر می شود که برای انسانها بسیار خطرناک است. درست مانند کاری که دستگاههای مایکروویو انجام می دهند و مواد غذایی را از درون می پزند این تشعشعات نیز می توانند تاثیرات خطرناک و مخرب ژنتیکی بر بدن انسانها گذاشته و علاوه بر آسیب رساندن به اندامهای داخلی بدن موجب متولد شدن کودکان ناقص الخلقه نیز شوند.

 در سال1371رایانه وارد ایران شده و اولین محموله تقریباً شامل 10 هزار رایانه بوده است، طبق برآوردها طی چند سال اخیر هر ساله یک میلیون و 200هزار تا یک میلیون و 500 هزار رایانه در ایران مونتاژ شده است.

 زباله های رایانه ای هر چند به خاطر داشتن بعضی فلزات گران بها مثل طلا و پلاتین ارزشمند است، ولی بازیافت آن به علت وجود فلزات سنگین و سمی مثل سرب و کادمیوم نیاز به فناوری پیشرفته ای دارد.

 بنابراین در ایران انجام این کار اقتصادی نیست و فقط قطعات پلاستیکی و بعضی از فلزات آن مانند آلومینیوم و آهن توسط زباله جمع کن ها جداسازی و برای استفاده مجدد فروخته می شود ولی قطعات مداری پس از چندین بار استفاده دور انداخته و با بقیه زباله ها دفن می شود.
 فن یا سوزاندن این زباله ها سبب ورود عناصر سنگین به آب های زیرزمینی و گازهای سمی به محیط زیست می شود.

 در کشور ما براساس ماده ١١ قانون مدیریت پسماند، سازمان محیط زیست موظف است آیین نامه اجرایی مدیریت پسماند را با همکاری دستگاه های ذی ربط تهیه کند تا نحوه برخورد با تمام پسماندها از جمله زباله های الکترونیکی مشخص شود.

 طبق قانون مدیریت پسماندها، مسئولیت اجرایی پسماندهای ویژه و صنعتی بر عهده تولیدکنندگان آنها است و در واقع عرضه کنندگان اینگونه خدمات باید جنبه های مدیریت پسماندها ی تولیداتشان را هم ارائه دهند. ولی متاسفانه نه سازمان بازیافت و نه محیط زیست هنوز هیچ برنامه ای برای جمع آوری و بازیافت زباله های الکترونیکی نیندیشیده اند.

 حال بایستی با این زباله های خطرناک چه کرد؟
 مسلماً دفن یا سوزاندن این مواد که به طور وسیعی انجام می شود راه حل مناسبی نیست یا حداقل آخرین راه حلی است که باید بدان اندیشید. زیرا با دفن این زباله ها یا تلنبار کردنشان در محیط خرد و شکسته می شوند و بنابراین مواد سمی موجود در آنها راه خود را به سفره های آب زیرزمینی می یابد و سوزاندن آنها نیز تنها گازهای سمی خطرناک وارد محیط زیست می سازد.
 نابراین بهتر آن است که در قدم اول تلاش کنیم تا این وسایل هر چه دیرتر به زباله تبدیل شوند. با خرید تجهیزاتی که قابل ترقی دادن هستند می توان عمر محصول را تا حد ممکن افزایش داد. یا مثلاً مانیتور کامپیوتر را برای استفاده نگه داشت و تنها بخش پردازندة مرکزی ( CPU ) را تعویض نمود. می توان با اضافه کردن حافظه به یک کامپیوتر یا ترفیع دادن نرم افزاری از آن همچنان استفاده کرد. این نه تنها مقرون به صرفه است بلکه به نفع محیط زیست نیز می باشد. کامپیوترهای کار کرده را همچنین می توان به خیریه ها یا مدارس اهدا نمود یا آنها را به افراد، سازمانها یا مؤسسات دیگر فروخت.

 بازیافت بهترین راه برای کامپیوترهای بسیار قدیمی که دیگر قابل ترفیع دادن نیستند یا بخصوص مانیتورهایی است که شکسته اند. تقریباً کل یک کامپیوتر می تواند بازیافت شود، از شیشة مانیتور گرفته تا پلاستیک کیس، مس موجود در منبع تغذیه، فلزات گران قیمت به کار رفته در مدارات، مودم یا منابع تغذیه. اما عملاً صرف هزینه های زیادی برای بازیافت ایمن این مواد به گونه ای که هیچ مشکل آلودگی برای محیط و کارکنان در این زمینه ایجاد نکنند لازم است.
 اه حل دیگر برای مشکل زبالة الکترونیکی آن است که شرکتهای تولید کننده مسؤولیت سیل عظیم ابتکاراتی را که تولید می کنند بر عهده بگیرند. در واقع محصولات کهنه را از مشتریان پس بگیرند. ترفیع و بازیافت یک محصول بلا استفاده برای شرکت تولید کننده آسان تر است. همچنین این وظیفه می تواند شرکتهای تولید کننده را وادار سازد محصولاتشان را به گونه ای طراحی کنند که آسانتر قابل بازیافت باشد.

 اما آیا تجزیة بیولوژیکی می تواند راه حل مقرون به صرفة دیگری باشد؟ آیا می توان با روشهای بیولوژیکی با استفاده از میکروارگانیسمهای خاص فلزات سنگین را بازیافت نمود و اینگونه از صرف روشهای هزینه بر و خطرناک شیمیایی رهایی جست یا با روشهای بیولوژیکی به محصولات ارزشمند دیگری دست یافت؟ آیا راه حل اساسی دیگر می تواند جایگزین کردن مواد سازندة وسایل الکترونیکی با موادی باشد که قابلیت فروپاشی زیستی را داشته باشند؟ این راه حل غریبی نیست. چنانچه یک شرکت ژاپنی ( Fujitsu ) با به کار بردن مواد قابل تجزیة زیستی با پایة گیاهی به جای پلی استایرن، نوارهای انتقالی ساخته است که برای بسته بندی تراشه های مقیاس بزرگ هنگام انتقال استفاده می شوند. این ماده از اسید پلی لاکتیک مشتق شده از ذرت ساخته شده است که هم از نظر زیستی قابل تجزیه است و هم هنگام سوزانده شدن گازهای سمی تولید نمی کند.

 حال اگر بتوانیم مواد دیگری در خود تراشه ها یا دیگر اجزای داخلی وسایل الکترونیکی به کار ببریم که از نظر زیستی قابل تجزیه باشند، آیا قدمی دیگر به نفع خودمان برنداشته ایم؟

 در صورتی که پسماندهای رایانه های و الکترونیکی با روش اصولی بازیافت شود می توان فلزات متعددی را از آنها استخراج کرد به نحوی که از یک تن زباله موبایل می توان 150 تا 300 گرم طلا به دست آورد.همین وزن گوشی تلفن همراه علاوه بر طلا حدود 100 کیلوگرم مس و سه کیلوگرم نقره را در کنار فلزهای دیگر در خود جای داده است.
 من اینکه پلاتین و نقره نیز از دیگر فلزات گرانبهایی است که در بازیافت اصولی می توان به دست آورد و این در حالی است که در معادن طلایی که اقتصادی به حساب می آید در هر تن سنگ معدن بین 20 تا 30 گرم طلا یافت می شود. از همین روی حضور شرکت های خصوصی برای کسب درآمد حائز اهمیت خواهدبود.

 بازیافت قطعات الکترونیکی در ژاپن
 ازیافت قطعات الکترونیکی در ژاپن که منابع طبیعی کمی دارد کار عقلانی به نظر می رسد. صنعت الکترونیک این کشور بالغ بر میلیاردها دلار است و سالانه بیش از ده میلیون گوشی همراه قدیمی در این کشور از رده خارج می شود. نوزومو یاماناکا مدیر اکوسیستم کارخانه بازیافت مواد که در آن هزاران گوشی تلفن همراه بازیافت و ذوب می شوند،.

 ی گوید :«برای بسیاری گوشی های همراه انبار شده در کارخانه ما تنها یک توده فلزی و پلاستیکی به درد نخور هستند اما همین تپه های بی ارزش برای ما حکم معدن طلا را دارد.))
 در کارخانه هانیو در 80 کیلومتری جنوب غربی توکیو استخراج طلا و نقره از داخل گوشی های همراه حسابی رونق دارد.

 در این کارخانه مدارهای الکترونیکی در داخل کوره هایی قرار می گیرند و طلای آن در اثر حرارت آب شده و از سوراخی در زیر کوره خارج می شود. قیمت سه کیلو طلای به دست آمده از این روش حدود 90 هزار دلار است. این طلاهای مذاب پس از خروج از کوره به صورت شمش های طلا قالب گیری می شوند.

 این کارخانه که 20 سال پیش فعالیت خود را در نزدیکی توکیوآغاز کرد، ماهانه بین 200 تا 300 کیلو شمش طلا با خلوصی معادل 99/99 درصد تولید می کند که قیمت آن حدود 8/8 میلیون دلار است. میزان تولید طلای این کارخانه تقریبا برابر میزان تولید طلایی است که از کارخانجات استخراج طلا از سنگ معدن به دست می آید. این کارخانه همچنین از کابل ها و جوهرهای سیاه که حاوی پلادیوم و نقره هستند و کارت های حافظه قدیمی انواع فلزها را استخراج می کند. به رغم اینکه دولت توجه خاصی به فعالیت این کارخانه و اهمیت آن در اقتصاد کشور مبذول داشته، این کارخانه با کمبود گوشی های قدیمی موبایل روبه رو است.

128 میلیون جمعیت ژاپن به طور متوسط از هر گوشی تلفن همراه دو سال و هشت ماه استفاده می کنند. این بدان معنی است که سالانه تعداد زیادی گوشی همراه از استفاده ساقط می شوند. مشکل کار اینجا است که تنها 10 تا 20 درصد از آنها بازیافت می شوند زیرا مردم اغلب گوشی های خود را در کمد خانه هایشان نگه می دارند زیرا نگرانند که مبادا اطلاعات شخصی در آنها باشد که ممکن باشد در آینده به آنها نیاز پیدا کنند. در مارس 2007 تنها 558 تن گوشی قدیمی تلفن همراه برای بازیافت جمع آوری شد که میزان آن یک سوم میزان گوشی های همراه از رده خارج شده یی بود که در سه سال گذشته دور انداخته شده بودند.

زباله‌های الکترونیک، معضل عصر تحولات دیجیتال

.

بسیاری از کاربران، کامپیوترهای قدیمی و از رده خارج‌شده یا خراب خود را دور انداخته و دستگاه تازه‌ای را جایگزین ‌می‌کنند. اما چه بر سر محصولات قدیمی که حالا «زباله‌الکترونیک» هستند می‌آید؟

 حاصل انقلاب‌های فن‌آوری و دیجیتال ما اگر در پایان عمر مفیدشان به شکل اصولی بازیافت نشود، برای زمین و محیط زیست سم خالص است.» این جمله‌ معروف را تد اسمیت، بنیان‌گذار «ائتلاف مبارزه با سموم دیجیتال» واقع در دره‌ سیلیکون بر زبان آورده است. دره‌ سیلیکون منطقه‌ای واقع در جنوب شرقی شهر سانفرانسیسکو است که شهرت جهانی‌اش به دلیل وجود دفاتر مرکزی بسیاری از بزرگ‌ترین شرکت‌های انفورماتیک و فن‌آوری مطرح جهان است.

بسیاری از کاربران محصولات دیجیتال و الکترونیکی، دستگاه‌های کامپیوتر، لپ‌تاپ، گوشی‌های تلفن‌‌های همراه یا هارد دیسک‌های خود را بعد از کهنه شدن یا آسیب جدی، دیگر استفاده نمی‌کنند. کاربران ترجیح می‌دهند دستگاه تازه‌ای را جایگزین قبلی کنند و دستگاه قبلی را در اختیار فرد دیگری قرار داده یا دور بیاندازند.

 تقریبا روی بدنه‌ همه‌ محصولات الکترونیکی، نشان سه گوش قابل بازیافت دیده می‌شود با این‌حال برخی تحقیقات حاکی از آن است که درج این نشان و استاندارد، لزوما به معنی تعهد کامل شرکت تولیدکننده به ضوابط زیست‌محیطی و امکان بازیافت کامل نیست. برای مثال در سال‌های اخیر شرکت «دل» که از تولیدکنندگان مهم لپ‌تاپ و ال‌سی‌دی به شمار می‌رود، بارها متهم شده است که در تولید محصول، استانداردهای بازیافت را رعایت نمی‌کند.

تد اسمیت و «ائتلاف مبارزه با سموم دیجیتال» نیز بارها «دل» را متهم کرده‌اند که محصولاتی مضر محیط زیست تولید کرده و کارخانه‌های این شرکت رعایت استانداردهای لازم را نمی‌کنند. «دل» اما همواره این اتهام‌ها را رد کرده است.

 در بسیاری از کشورها محل ویژه‌ای برای تحویل دستگاه کهنه یا خراب الکترونیکی وجود دارد که مصرف‌کنندگان می‌توانند دستگاه‌های از رده خارج‌شده را تحویل دهند تا بازیافت شود. اما چه بر سر دستگاه کهنه که حالا «زباله‌ الکترونیکی» محسوب می‌‌شود می‌آید؟

 افزایش نگران‌کننده‌ زباله‌های الکترونیکی

 زباله‌های الکترونیکی به هرگونه دستگاه‌ و ابزار الکترونیکی مصرف‌شده‌ای اطلاق می‌شود که قطعات آن‌ حاوی فلزات خطرناکی مثل سرب یا جیوه است که در صورت عدم بازیافت، محیط زیست را به شدت آلوده کرده و تا مدتی بسیار طولانی خطر تخریبی آن‌ها در محیط باقی می‌ماند.

 به گزارش دویچه‌وله، چندی پیش برنامه‌ حفظ محیط زیست سازمان ملل متحد در گزارشی با ابراز نگرانی از مشکل زباله‌های الکترونیکی، اعلام کرد که میزان زباله‌های الکترونیک در جهان افزایشی ۴۰ درصدی داشته است.

 سازمان ملل متحد در گزارش خود متذکر می‌شود که هنوز بسیاری از کشورهای عضو کنوانسیون «بسل» که پیمانی بین‌المللی برای کاهش تولید و جابجایی زباله‌های پرخطر و از جمله زباله‌های الکترونیکی است، اقدامات مناسب یا کافی برای حل این معضل جهانی انجام نداده و میزان تولید زباله‌های پرخطر روز به روز افزایش یافته و محیط زیست را تخریب می‌کند. کنوانسیون «بسل» در سال ۱۹۹۲ به تصویب رسید و کشورهای عضو را موظف می‌کند که «حداقل میزان جابجایی ضروری» را درباره‌ زباله‌های پرخطر و به‌ویژه زباله‌های الکترونیکی اعمال کنند و هر کشور با ایجاد تمهیدات لازم، زباله‌ها را در قلمرو خود بازیافت کند.

 با این که ۱۷۵ کشور جهان، کنوانسیون «بسل» را امضا کرده و متعهد به کاهش تولید و عدم جابجایی زباله‌ پرخطر هستند، با این‌حال بخش عمده‌ زباله‌های الکترونیکی کشورهای پیشرفته‌ جهان مثل ایالات متحده‌ آمریکا یا کشورهای عضو اتحادیه‌ اروپا، به کشورهای جهان سوم و به خصوص قاره‌ آفریقا ارسال می‌شود و قانون عدم جابجایی زباله‌ پرخطر را نقض می‌کند.

بنا بر آمار رسمی، ایالات متحده‌ آمریکا بیش از هر کشور دیگری زباله‌ الکترونیک تولید می‌کند و تنها در سال ۲۰۰۵ این کشور ۵ میلیون تن زباله‌ الکترونیکی پرخطر تولید کرده که این رقم هرسال رشد بیشتری داشته است. ایالات متحده‌ آمریکا در کنار کشورهایی مانند هائیتی، یکی از معدود کشورهایی است که کنوانسیون «بسل» را امضا نکرده و علی‌رغم فشارهای بین‌المللی و تلاش‌های فعالین محیط زیست، از امضای این معاهده سرباز می‌زند.


 این نیز دیگر کشور بزرگ و قدرت جهانی است که به دلیل کسب درآمد از طریق بازیافت زباله‌های الکترونیکی، از امضای کنوانسیون «بسل» و عدم جابجایی زباله‌های پرخطر زیست محیطی سرباز زده است. بنا بر آمار، نزدیک به ۷۰ درصد زباله‌های الکترونیکی جهان، در کارخانه‌های چین بازیافت می‌شوند که لزوما همه‌ این کارخانه‌ها از استانداردهای لازم برخوردار نیستند.

 اما جهنم واقعی زباله‌های الکترونیکی و تاثیرات مخرب آن، نه چین یا قاره آسیا، که جایی در غرب قاره‌ آفریقا و در قلب کشور غنا است.

کیلومترها پلاستیک سوخته، دود سیاه و فلز در غرب آفریقا

 در منطقه‌ «آگبوگ بلوشی» در حاشیه‌ شهر آکرا، پایتخت جمهوری غنا، یکی از بزرگ‌ترین زباله‌دان‌های الکترونیکی جهان روز به روز گسترده‌تر شده و محیط زیست را آلوده‌تر می‌کند.

هدف اولیه‌ای که منجر به چنین زباله‌دانی مخربی در حاشیه‌ آکرا شد، هدفی ظاهرا خیرخواهانه بود. بسیاری از کشورهای عضو اتحادیه‌ اروپا و ایالات متحده‌ آمریکا، در اقدامی هماهنگ تصمیم گرفتند که کامپیوترهای دست دوم را با هدف توسعه ‌و گسترش استفاده از فن‌آوری، به کشورهای غرب آفریقا اهدا کنند.


 اما مشکل از همان ابتدای امر شروع شد. بسیاری از این کامپیوترهای اهدایی، شکسته و دچار نقص فنی غیرقابل تعمیر بودند و تعدادشان آن‌قدر زیاد بود که دولت‌غنا اصلا انتظار این حجم دستگاه‌های الکترونیکی را نداشت. واردات کامپیوترها و دیگر دستگاه‌های الکترونیکی دست دوم از کشورهای غربی نه تنها متوقف نشد، که افزایش هم یافت. دولت غنا نیز بی‌توجه به عواقب وخیم عدم بازیافت، انبوه دستگاه‌های الکترونیکی غیرقابل مصرف را که بیشتر حجم واردات را شامل می‌شد، در زمین‌های منطقه‌ «آگبوگ بلوشی» تلنبار کرد.

 حاشیه‌ پایتخت غنا حالا تبدیل به یکی از بزرگ‌ترین زباله‌دانی‌های الکترونیک و مسموم‌ترین محیط‌های زیست جهان شده است. بیش از ۴۰ هزار نفر ساکنان منطقه‌ «آگبوگ بلوشی» از آب و میوه‌ درختان این منطقه تغذیه می‌کنند که حالا در اثر تجمع میلیون‌ها تن زباله‌‌ الکترونیکی، مسموم شده است. گزارش‌ها حاکی از آن است که تمام این منطقه در هاله‌ای از دود سیاه ناشی از سوزاندن پلاستیک‌ها فرو رفته و بوی سرب در همه‌جا استشمام می‌شود. ساکنین این منطقه حالا روی انبوهی از صفحه کلیدهای شکسته، مانیتورهای خردشده، هارد دیسک‌های خراب و سی‌دی درایورهای به دردنخور راه می‌روند.

بسیاری از کارشناسان محیط زیست و فعالین استفاده‌ ایمن از محصولات الکترونیکی بر این عقیده هستند که اهدای کامپیوترهای دست دوم به کشورهای فقیر آفریقایی از ابتدا هم حربه‌ کشورهای غربی بوده که مفاد کنوانسیون «بسل» را نقض کرده و زیرپا گذارند و در پوشش اهداف خیرخواهانه، خود را از انبوه زباله‌های الکترونیکی کشورشان خلاص کرده و هزینه‌ بازیافت آن را متقبل نشوند.


 ولی‌رغم اعتراض‌های جهانی هنوز هم روزانه چندین کامیون با برچسب «اهدایی» صدها تن محصولات الکترونیکی شکسته و خراب که به درد استفاده نمی‌خورند را به کشور غنا وارد کرده و زباله‌دانی‌های حواشی پایتخت را گسترش داده و به مسمومیت محیط زیست بیشتر دامن می‌زنند.

 این در حالی است که غنا بنا بر گزارش سازمان امنیت آمریکا، یکی از کشورهایی است که با بالاترین حجم جرایم سایبری نیز مواجه است و قوانین این کشور کارایی لازم برای مقابله با انبوه این جرایم که در این کشور رخ می‌دهد را ندارد. گزارش سازمان امنیت آمریکا می‌گوید بسیاری از جرایم سایبری سازمان‌یافته در اشل جهانی، از داخل کشور غنا هدایت می‌شود.

 سخت‌افزارها تنها زباله‌های الکترونیکی نیستند

 بسیاری از کاربران و مصرف‌کنندگان محصولات الکترونیکی بر این گمان هستند که تنها دستگاه‌های الکترونیکی و قطعات آن‌ها که سخت‌افزار محسوب می‌شوند، مصداق زباله‌ الکترونیکی و آسیب به محیط زیست است. بنا به گزارش سال ۲۰۱۰ «اقتصاد اینترنت و گرم شدن کره‌ زمین» بسیاری از فعالیت‌های آنلاین ما هم می‌تواند مستقیم و غیرمستقیم میزان تولید زباله‌ الکترونیکی را افزایش داده و انرژی و منابع طبیعی را هدر دهد.

 روزانه کاربران اینترنت حجم وسیعی از دیتا را تولید می‌کنند که بسیاری از این دیتاها را دیگر استفاده نمی‌کنند. تولید این حجم انبوه دیتا و تقریبا هر فعالیت آنلاینی که کاربر انجام می‌دهد، میزان مصرف انرژی و کاربن را افزایش می‌دهد. برای مثال شرکت تولیدکننده آنتی‌ویروس «مک آفی» در گزارشی در سال ۲۰۱۰ اعلام کرد که میزان برقی که برای ارسال روزانه میلیون‌ها اسپم به میل باکس کاربران هدر می‌رود، معادل میزان برق مصرفی سه میلیون خانوار در ایالات متحده‌ آمریکا است.

از سوی دیگر در شرایطی که بیشتر توجه روی سخت‌افزارها و چگونگی بازیافت آن‌ها متمرکز شده است، میزان ضایعات نرم‌افزاری که تولید می‌شود از نظر دور مانده است. کارشناسان می‌گویند کاربری که از یک دستگاه کامپیوتر برای سال‌های متمادی استفاده می‌کند، احتمالا فایل‌های بسیاری را در کامپیوتر خود نگهداری می‌کند که دیگر به دلیل انقضای برنامه‌ مورداستفاده برای باز کردن فایل، دسترسی به آن ندارد. کارشناسان این بخش از فایل‌های قدیمی که تاریخ انقضایشان سرآمده است را مصداق «ضایعات دیجیتال» می‌دانند.


 آمارهای جهانی حاکی از آن است که هنوز بسیاری از مصرف‌کنندگان محصولات الکترونیکی بسیاری از ملزومات جانبی مثل جوهر کارتریج دستگاه‌های چاپگر خود را بازیافت نکرده و خیلی ساده با زباله‌های دیگر دور می‌اندازند.

 سهم ایران، چهارمیلیون تن زباله‌ الکترونیکی

 جمهوری اسلامی ایران با این ‌که یکی از کشورهایی است که کنوانسیون «بسل» را امضا کرده و متعهد به بازیافت زباله‌های پرخطر خود در داخل خاک خود شده است، قوانین و سیستم مدون و مشخصی برای بازیافت زباله‌های الکترونیکی ندارد.

 برآوردهای سازمان‌های متولی از جمله وزارت صنایع، سازمان حفاظت از محیط زیست و وزارت ارتباطات و مخابرات حاکی از آن است که از مجموع سالانه نزدیک به ۵۰ میلیون تن زباله‌ الکترونیکی در جهان، نزدیک به ۴ میلیون تن از این زباله‌ها در ایران تولید می‌شود. بررسی‌ها نشان می‌دهد که بخشی از زباله‌های الکترونیکی همراه با دیگر زباله‌ها بی توجه به امر بازیافت دور ریخته می‌شود و بخش مهمی نیز انبار می‌شود.

 در برخی مناطق شهرهای بزرگ ایران، از جمله منطقه‌ شوش شهر تهران، مغازه‌ها و دفاتر خرید کامپیوترها و دیگر دستگاه‌های الکترونیکی مستهلک دایر است که بعد از خرید، این قطعات را بازیافت می‌کنند. اما هنوز بسیاری از قطعات غیرقابل بازیافت در ایران، در زیر خاک مدفون می‌شود که این اقدام برخلاف اصول محیط زیستی است و در درازمدت آسیب‌های جدی زیست محیطی به بار خواهد آورد.

 بررسی‌ها نشان می‌دهد که نه تنها شیوه‌ منظم و اصولی برای بازیافت ضایعه‌های الکترونیکی در ایران وجود ندارد بلکه اطلاع‌رسانی کافی درباره‌ خطر آلودگی ناشی از زباله‌های الکترونیکی در رسانه‌ها نیز صورت نمی‌گیرد. نتایج یک تحقیق نشان داد که ۹۲ درصد شرکت‌ها و ادارات و موسسه‌ها در ایران نمی‌دانند که با کامپیوترهای غیرقابل استفاده و از رده خارج شده خود چه باید انجام داد و یا از امکان بازیافت قطعات آن مطلع نیستند.

 گزارش سال ۲۰۱۰ موسسه‌ «صلح سبز» که سازمانی جهانی برای حفاظت از محیط زیست است پیش‌بینی کرده است که حجم ۵۰ میلیون تن ضایعات الکترونیکی تا سال ۲۰۱۰ سه برابر افزایش خواهد یافت و معضلی به نام «زباله‌ الکترونیکی» از مهم‌ترین چالش‌های زیست محیطی سال‌های آینده خواهد بود.

..................................................................................................................................

گزارش سازمان ملل در مورد زباله‌های الکترونیکی

 

گزارش سازمان ملل متحد نشان می‌دهد که زباله‌های الکترونیکی چالش بزرگی برای کشورهای در حال توسعه ایجاد کرده‌است

به گزارش بی‌بی ‌سی، این گزارش که در 11 کشور مختلف انجام شده‌، نشان می‌دهد که میزان زیادی ضایعات الکترونیکی در چین، هند و کشورهای آفریقایی بدون نظارت جمع شده‌است.

در این بین هند تا سال 2020 می‌تواند شاهد 500 درصد رشد در میزان کامپیوترهای دورریخته شده باشد. این میزان نسبت به سال 2007 در چین و آفریقای جنوبی 400 درصد خواهد بود.

براساس یافته‌های این گزارش، تولید زباله‌های الکترونیکی حاصل از دورریختن دستگاه‌های دیجیتالی و گجت‌ها همه ساله 40 میلیون تن افزایش می‌یابد.

در ده سال آینده نیز میزان زباله‌های الکترونیکی گوشی‌های موبایل در چین 7 برابر و در هند 18 برابر افزایش خواهد یافت.

بعضی کشورها نیز از این زباله‌های استفاده بهینه می‌کنند و از قطعات قابل بازیافت آن‌ها بهره می‌برند. برای مثال به طور میانگین در هر سال، صنایع تولیدی موبایل از 4 درصد طلا و نقره، 13 درصد پالادیم و 15 درصد کوبالت بازیافتی استفاده می‌کنند.

 این گزارش نشان می‌دهد که اکثر تلاش‌ها برای بازیافت زباله‌های الکترونیکی کمکی چندانی به محافظت محیط زیست از خطرات این مواد نمی‌کند.

این گزارش پیش‌بینی می‌کند که در صورت عدم مدیریت بازیافت این زباله‌ها، این کشورها با مشکلات زیست‌محیطی جدی روبرو خواهند شد.

.................................................................................................................................

اهمال در دفن زباله‌های الکترونیکی/ 850 روز بی‌تفاوتی به هشدار دادستان!


سلامت نیوز : بیش از 850 روز از هشدار دادستان وقت به سازمان محیط زیست برای دفع و امحای چهارمیلیون قطعه زباله الکترونیکی می گذرد این در حالی است که دفن این قطعات به همراه زباله های عادی تهدیدی جدی برای محیط زیست و سلامت شهروندان است.
به گزارش خبرنگار مهر، دادستان کل کشور طی نامه ای به رئیس سازمان حفاظت محیط زیست ضمن هشدار نسبت به تبعات دفع زباله رایانهای وی را مسئول پیگیری راهکاری های مربوط به امحاء صحیح، اصولی و کم خطر این زباله ها دانسته بود. حجت الاسلام قربانعلی دری نجف آبادی در آذرماه سال 1387 در این نامه از فاطمه واعظ جوادی خواسته است تا با بررسی روشهای مشابه در سایر کشورها از بروز مشکلات زیست محیطی مربوط به امحاء حدود چهار میلیون قطعه ابزار الکترونیک جلوگیری کند. نامه ای که پس از گذشت دو سال هنوز اجرایی نشده است.

تولید زباله‌های الکترونیکی سالانه 40 میلیون تن افزایش می‌یابد

 دادستان وقت کشور در حالی موضوع امحای زباله های الکترونیکی را مطرح کرده است که براساس گزارش سازمان ملل تولید زباله‌های الکترونیکی حاصل از دورریختن دستگاههای دیجیتالی و گجتها همه ساله 40 میلیون تن افزایش می‌یابد.

 بر اساس این گزارش به طور میانگین در هر سال، صنایع تولیدی موبایل از 4 درصد طلا و نقره، 13 درصد پالادیم و 15 درصد کوبالت بازیافتی استفاده می‌کنند که اکثر تلاشها برای بازیافت زباله‌های الکترونیکی کمکی چندانی به محافظت محیط زیست از خطرات این مواد نمی‌کند. همچنین پیش‌بینی می‌ شود که در صورت عدم مدیریت بازیافت این زباله‌ها کشورهای در حال توسعه را با مشکلات زیست‌محیطی جدی روبرو می کند.

کارنامه ناموفق محیط زیست برای امحای مناسب زباله های الکترونیکی

دکتر اسماعیل کهرم دکترای محیط زیست از دانشگاه ویلز انگلستان در گفتگو با خبرنگار مهر با انتقاد شدید از عملکرد سازمان حفاظت محیط زیست می گوید: متاسفانه در سالهای اخیر به همه مسائلی که به نوعی دغدغه و مورد نگرانی مردم، علاقمندان و کارشناسان مسائل زیست محیطی مانند حیات وحش، تالابها، جنگلها، آلودگی هوای شهرهای بزرگ و... بوده با بی برنامگی و کارهای غیرکارشناسی مسوولان سازمان حفاظت محیط زیست کشور آسیبهای جدی وارد شده است، به همین دلیل امیدی نمی رود که در رابطه با دفع زباله های قطعات رایانه ای کار درست و صحیحی از سوی این سازمان انجام شود.

کهرم اظهار داشت: البته مساله زباله های خطرناک زیست محیطی تنها به پسماندهای رایانهای محدود نمی شود چرا که قطعات پر خطر دیگری نیز مانند باطریهای اتومبیل، قطعات یخچال که آلوده به گاز «سی اف سی» است، باکهای بنزین، قطعات تلویزیون و... هر روزه و به صورت غیر کارشناسی همراه با دیگر زباله ها دفع می شود که هر کدام با توجه به میزان خطری که دارند محیط زیست و حیات انسانها را با آسیبهای جدی روبه رو می کند.

عضو هیئت علمی دانشکده محیط زیست دانشگاه آزاد اظهار داشت: باید این قطعات را بعد از تفکیک به روشهای درست حمل کرد و بعد از آن با ریختن قالب زخیم بتن اطراف آن در عمق 7 تا 8 متری زمین چال کرد تا کوچکترین تشعشعات آن به بیرون و فضای محیط زیست نفوذ نکند.


امحای زباله های الکترونیکی برعهده شهرداریهاست

فرهاد پورسخا مدیرکل دفتر آب و خاک سازمان محیط زیست کشور در مورد دستور دادستان کشور گفت: طرح مدیریت جامع پسماند کشور در کمیسیون زیربنایی دولت نهایی شده و تا پایان فروردین ماه سال جاری به تمامی استانها و وزارتخانه های مسئول ابلاغ می شود.

وی افزود: پسماندهای الکترونیک به دو دسته لوازم برقی و لوازم الکترونیک و رایانه تقسیم می شوند که در برخی از کشورهای توسعه یافته به علت بالا بودن تعداد این زباله ها حضور بخش خصوصی و سودآوری بازیافت مقرون به صرفه است ولی در ایران وسایل برقی و الکترونیکی به زودی مستهلک نمی شود. ضمن اینکه سیتم کانالیزه کردن هم نداریم.

پورسخا اظهار داشت: به عنوان مثال یک دستگاه رایانه در یک ارگان دولتی به علت داشتن شماره اموال به راحتی قابل دور ریختن نیست و معمولا در انبارها نگهداری می شود و یا اینکه لوازم برقی در خانه ها و مراکز تعمیرات تبدیل به احسن می شوند و همین امر حجم زباله های الکترونیک در کشور را پایین آورده است.

تولیدکنندگان وسایل صنعتی، درمانی و... مسئول بازیافت آن هستند

مدیرکل دفتر آب و خاک سازمان محیط زیست کشور با بیان اینکه بر اساس دستورالعمل تدوین شده تولیدکنندگان وسایل صنعتی، درمانی و... مسئول بازیافت آن هم هستند گفت: به عنوان مثال وزارت بهداشت مسئول بی خطر کردن زباله های عفونی و وزارت صنایع مسئول خودروهای فرسوده و... است ولی در بخش زباله های الکترونیکی خانگی موضوع متفاوت است زیرا مسئول پسماندهای شهری شهرداریها هستند.

وی اظهار داشت: شهرداریها می توانند با استفاده از ظرفیت بخش خصوصی در مدیریت پسماند زباله های الکترونیکی وارد شوند ولی بخش خصوصی به شرطی وارد می شود که شهرداری تضمین کند این مقدار زباله را در ماه می تواند تحویل دهد تا برای بخش غیردولتی مقرون به صرفه باشد.

 شهرداری تهران آماده است ولی برنامه شفاف نیست

محمد هادی حیدرزاده مشاور محیط زیست شهردار تهران در پاسخ به اظهارات مدیرکل آب و خاک سازمان محیط زیست گفت: مکان یابی برای امحا و دفن زباله های الکترونیکی در تهران انجام نشده است. وقتی خود شهرداری تهران جایگاهش در مدیریت پسماند الکترونیکی تعریف نشده و شفاف نیست چگونه می توان انتظار داشت بخش خصوصی به این حوزه وارد شود.

مشاور شهردار تهران تاکید کرد: شهرداری تهران با ارائه تسهیلات ویژه از سوی بانک شهر و اعطای زمین مشارکتی شرایط لازم را برای ورود بخش خصوصی به بازیافت و امحای زباله های الکترونیکی آماده کرده است.

هرچند که بیش از 850 روز از دستور دادستان کل کشور در مورد امحای صحیح زباله های الکترونیکی م گذرد ولی با توجه به اظهارات مدیرکل آب و خاک محیط زیست در مورد ابلاغ طرح مدیریت پسماند کشور امیدواریم دستور دادستان هر چه زودتر اجرایی شده و زباله های الکترونیکی از زندگی شهروندان دور شوند.

.

.

منابع : 

پایگاه خبری فضای سبز و محیط زیست ایران ( سبز پرس ) WWW.isdle.ir
پایگاه خبری آی سی تی ایران

همشهری آنلاین

..................................................................................................................................

این آب، خوردن ندارد

برخورداری از امکانات اولیه زندگی مانند راه، برق و آب‌سالم از حقوق ابتدایی شهروندان است؛ فرقی نمی‌کند که ساکن شهر باشند یا روستا.

با این حال بسیاری از روستاهای کشور به‌دلیل دورافتاده بودن یا جمعیت کم هنوز نتوانسته‌اند در برنامه‌ریزی سازمان‌های خدماتی و عمرانی برای برخورداری از حقوق مسلم و اولیه‌شان قرار بگیرند که بی‌شک واژه « محروم» در مورد آنها صدق می‌کند. موضوع این گزارش به یکی از محرومیت‌های روستانشینان اختصاص دارد، اما سخن این نیست که چرا اعتبارات لازم اختصاص داده نشده است، زیرا وقتی این موضوع مطرح می‌شود، هزار و یک دلیل درباره اولویت‌ها و کمبودها از سوی مسئولان به میان می‌آید. آنچه در این گزارش می‌خواهیم بر آن تأکید کنیم این است که چرا وقتی برای مشکلاتی مانند نبود شبکه آب شرب سالم در روستاهای غیربرخوردار، راه‌حلی مانند کلرزنی آب در نظر گرفته و افراد و سازمان‌هایی برای نظارت بر درستی اجرای آن تعیین می‌شوند، بازهم باید شاهد نابسامانی در تأمین همین حداقل‌ها باشیم؛ آیا حتی توان نظارت بر درستی اجرای چنین روش اولیه‌ای برای تأمین حداقل‌های استاندارد آب شرب روستاییان وجود ندارد؟ اگرچه اظهار نظر فرماندار بابل درباره آلودگی ویروسی آب شرب برخی روستاهای بابل سبب شد در این گزارش انگشت اشاره ما به سمت روستاهای شهرستان بابل باشد، باور اینکه نبود آب شرب سالم مشکل بسیاری از روستاهای کشور است نیز چندان سخت نیست.

برنامه‌های سازمان آب‌وفاضلاب روستایی در بابل حاکی از آن است که روستاهای بالای 20خانوار جمعیت در دستور کار ایجاد شبکه و خطوط انتقال آب شرب قرار دارند، اما هنوز یک‌سوم این روستاها از شبکه آب شرب برخوردار نیستند، بنابراین روش کلرزنی برای تأمین حداقل سلامت آب برای آنها اجرا می‌شود. با این حال از گفته اهالی چنین برمی‌آید که این کار نیز به درستی انجام نمی‌شود.

سیده کلثوم حسینی‌نیا، کارمند خانه بهداشت روستای پایین بازیار بابل در گفت‌وگو با همشهری درباره وضع آب شرب روستا می‌گوید: «در این روستا دستگاه کلرزنی نصب شده است و در دوره‌های زمانی آزمایش آب انجام می‌شود، اما هر بار نتیجه فرق می‌کند، یک‌بار می‌گویند قابل شرب است، یک‌بار می‌گویند نیست. گاهی هم می‌گویند آهن آب بالاست».

اینطور که حسینی می‌گوید این آزمایش‌ها از سوی دانشکده علوم پزشکی و خدمات بهداشتی بابل و در آزمایشگاه تخصصی آب و فاضلاب بابل انجام می‌شود. وی به استناد نسخه‌ای از آزمایش‌ها که در اختیار مرکز بهداشت روستا قرار دارد، می‌گوید: «براساس نمونه‌برداری که در تاریخ 14 اسفند 89 از مدرسه ابتدایی روستای پایین بازیار انجام شده است، میزان «ph» و کلر باقی مانده آب، به حدی بود که آب چاه مـدرسه غیرقابل شرب اعلام شده و این در حالی است که این چاه مجهز به دستـــگاه کـــلرزنـــی اســــت». نمونه‌گیری دیگری نیز در تاریخ 23 فروردین 90 از آب مصرفی مهدکودک روستای پایین بازیار انجام شده است که تقریباً نتایجی شبیه نمونه‌گیری قبلی داشت اما در تفسیر آزمایش، عنوان قابل شرب درج شده است.

اینطور که از صحبت‌های اهالی روستاهای فاقد شبکه آب‌شرب برمی‌آید، کلرزنی آب در این روستاها گاهی با بی‌توجهی «آبدار» که مسئول این کار است، انجام می‌شود و شبکه آبفار نیز نظارت چندانی در این زمینه اعمال نمی‌کند. خانم 35ساله‌ای از اهالی روستای ابوالحسن کلاه که مایل نیست نامش برده شود، می‌گوید: «آبدار روستای ما آگاهی کافی درباره اینکه چطور باید کارش را انجام دهد، ندارد. منبع اصلی آب روستای ما در مراتع قرار دارد و آبدار گاهی کلر را زیاد می‌ریزد که وقتی دلیل را از او می‌پرسیم، می‌گوید کلر به کسانی که در نقاط دورتر از منبع هستند هم باید برسد. این در حالی است که در این مواقع، کلر آب به قدری زیاد است که کاملا بوی وایتکس می‌دهد. گاهی هم کلر را کم می‌ریزد تا کلر اضافه افرادی را که در نزدیکی منبع هستند، اذیت نکند »

 یگیری بی‌نتیجه شورای شهرستان

حاج غفاری، رئیس شورای شهرستان بابل با اظهار بی‌اطلاعی از اینکه آیا آلودگی ویروسی در آب شرب روستاهای بابل وجود دارد یا خیر، می‌گوید: «ما آزمایشی روی آب انجام ندادیم، اما وقتی روستایی تحت پوشش شبکه آبفار نباشد و از آب چاه استفاده کند، حتما آن آب آلودگی دارد».

او با بیان وضع نگران‌کننده برخی روستاهای بابل می‌افزاید: «وضع آب شرب روستاهای بخش «بابل‌کنار» شدیدا نگران‌کننده است. شورای شهرستان چند سالی می‌شود که پیگیر موضوع شده است. تاکنون چند بار نامه‌نگاری کرده و پیگیر شده‌ایم زیرا این موضوعی است که متولیان امر در استان باید به آن بپردازند. استانداری هم باید در کمیته برنامه‌ریزی برای آن اعتبار اختصاص بدهد».

نگرانی فرماندار

فرماندار بابل هفته گذشته در اظهار نظری، آلودگی و ویروسی بودن آب شرب روستاهای بابل را نگران‌کننده دانست. به گزارش فارس، یدالله افشار مقدم، 9 روز پیش در جلسه کمیته برنامه‌ریزی فرمانداری بابل گفت: «توجه اساسی به بخش‌های راه و آب از اساسی‌ترین برنامه‌های شهرستان بابل در سال‌جاری است و در برنامه پنجم توسعه از برنامه‌هایی که باید به آن توجه داشت آب شرب شهرستان است که مشکلات زیادی در این بخش‌ها دیده می‌شود». وی با انتقاد از مدیران استان افزود: «هنوز نتوانستیم وضع آب شرب روستاها را که آلوده به ویروس‌های مختلف است، اصلاح کنیم، همچنین وضع جاده‌های روستایی را به حد استاندارد برسانیم».

تلاش همشهری برای دسترسی به فرماندار بابل و پرس‌و‌جوی بیشتر درباره ادعای آلوده بودن آب‌شرب روستاییان این شهرستان به جایی نرسید، اما محسن فیروز جایی، معاون عمران و برنامه‌ریزی فرمانداری بابل در گفت‌وگو با همشهری نظری متفاوت از فرماندار اظهار کرد. وی بر نبود آلودگی در شبکه تحت پوشش تأکید کرد و گفت: «اگر مشکلی بود حتما از سوی دهیار، بخشدار و روستاها اعلام می‌شد بنابراین مطمئنیم که مشکلی نیست».

سالی 5 تا 10 روستا

فیروزجایی درباره مشکل آب شرب روستاها و رویکرد فرمانداری برای حل آن می‌گوید:«بابل بیش از 400 روستا دارد که از این میان برخی از داشتن آب سالم و بهداشتی محرومند. آبفار براساس شاخص‌های خود حرکت و در سال، 5 تا 10 روستا را به شبکه متصل می‌کند. با این حال فرمانداری بابل امسال 2 موضوع آب شرب و راه ارتباطی روستاهای بابل را در اولویت برنامه‌های خود قرار داده است زیرا تا راه ساخته نشود، نمی‌توان آب شرب و امکانات دیگر را به روستا برد».اینطور که معاون عمران و برنامه‌ریزی فرمانداری بابل می‌گوید، 3 میلیارد از 21میلیارد‌تومان اعتبار فرمانداری بابل امسال به اجرای طرح هادی روستایی، توسعه مناطق روستایی و بهبود زیرساخت‌های صنعتی اختصاص داده شده‌است.

وی در پاسخ به اینکه پیش‌بینی می‌شود با این اعتبار چند روستا به شبکه بهداشتی آب آشامیدنی بپیوندد، می‌گوید: «نمی‌شود گفت چند روستا، اگر 5 روستا را تحت پوشش درآوریم هنر کرده‌ایم و اگر این تعداد به 10 روستا برسد، کار بسیار شاخصی انجام شده‌است».

کتاب آلاینده های زیست محیطی

امروز میخوام یه کتاب کامل و بسیار خوب رو به شما معرفی کنم.... این کتاب نوشته مهندی محمد حسین چوپانی هست که در مورد آلاینده های هوا ، خاک و آب و . . . توضیحاتی رو داده که در پایین کل این کتاب به صورت فایل PDF برای دانلود دوستانی که به این کتاب نیاز دارند و یا میخوان از مطالبش استفاده علمی داشته باشن تقدیم میکنم.

کتاب آلاینده های زیست محیطی

مولف : مهندس محمد حسین چوپانی

این کتاب موضوعات ذیل رو در خودش گنجونده :

آلودگی هوا

آلودگی بوهای نامطبوع

آلودگی صوتی

آلودگی خاک

آلودگی آب

فاضلاب های صنعتی و خطرات ناشی از آنها

سایر انواع فاضلاب

اصول حفاظت از محیط زیست در مقابل آلاینده ها

شاحصهای آلودگی هوا

اصول کنترل آلودگی صوتی

اصول کنترل آلودگی خاک

روشهای مختلف تصفیه آب

روشهای مختلف تصفیه فاضلاب

حفاظت از منابع آب

استانداردهای محیط زیست

استانداردهای تخلیه پساب

قوانین و مقررات محیط زیست در صنایع مختلف

قوانین اصلی بر صنعت نفت

الزامات قانونی بهداشت، ایمنی و محیط زیست پیمانکاران در وزارت نفت

دانلود کتاب آلاینده های زیست محیطی

زباله مهمترین منبع آلوده سازی خاک و منابع آب

مدیرکل امور آب و خاک سازمان حفاظت محیط زیست گفت: یکی از مهمترین منابع آلوده سازی خاک ها زبالها هستند، همچنین شیرابه زباله می تواند به داخل زمین نفوذ کرده و منابع آبی را نیز آلوده کند."سروش مدبری" روز چهارشنبه در گفت وگو با خبرنگار محیط زیست ایرنا افزود: دفن ، سوزندان و بازیافت ، روش های دفع زباله ها هستند، هر چند که روش سوزاندن نامناسب ترین روش دفع زباله است چون ضمن ایجاد گازهای بسیار سمی و آلودگی هوا،


خاکستر زباله و آلودگی بصری چشم انداز بدی را به دنبال دارد. وی با اشاره به اینکه بازیافت بهترین روش دفع زباله است، تصریح کرد: می توان با ذخیره برخی مواد زائد و استفاده مجدد از آنها به کاهش مقدار ضایعات کمک کرد.
وی ، فعالیت های کشاورزی، صنعتی و معدنی، نفتی و شهری را از دیگر منابع آلوده کننده خاک دانست و گفت: مصرف غیر بهینه کودهای شیمیایی و سموم دفع آفات نباتی با تجمع فلزات سنگین و ترکیبات آلی پایدار، خاک را آلوده می کند.
مدبری با اشاره به اینکه عمده آلودگی های صنعتی تجمع فلزات سنگین در خاک است، تصریح کرد: آلاینده های صنعتی شامل همه آلاینده هایی است که توسط فعالیت کارخانجات به خاک وارد می شوند .
وی خاطر نشان کرد: مواد نفتی و مشتقات آنها در اثر حمل و نقل یا ذخیره سازی ممکن است موجب آلودگی خاک شود، هر قدر مواد نفتی به عمق بیشتری از خاک نفوذ کنند رفع آلودگی هم مشکل تر خواهد شد.
مدیرکل امور آب و خاک سازمان حفاظت محیط زیست گفت: دو شیوه پاکسازی خاک آلوده از طریق حفاری تا عمق مشخص و انتقال و ترمیم آن در خارج از منطقه و ترمیم خاک آلوده در محل اصلی برای این منظور مناسب است.
مدبری افزود: روش های ترمیم خاک شامل استفاده از آب برای خارج کردن آلاینده ها، استفاده از حلالهای شیمیایی، از بین بردن آلاینده ها به روش سوزاندن، کمک کردن به ارگانیسم های طبیعی برای شکستن مولکول آلاینده ها،اضافه کردن مواد به خاک برای محافظت و جلوگیری از انتشار آلودگی به سایر نقاط است.
وی با اشاره به اینکه یکی از تکنیک های مهم و به روز دنیا برای پاکسازی خاک های آلوده زیست پالایی است، گفت: در این روش به کمک تکثیر و تلقیح میکرو ارگانیسم های موثر در تجزیه یک نوع ویژه آلاینده حاک های آلوده را پاکسازی می کنند.
وی اظهار داشت: با توجه به تنوع متابولیکی میکرو ارگانیسم ها و توان استفاده آنها از آلاینده های محیطی با یک انتخاب درست می توان از آنها در جذب، کاهش و حذف کامل آلاینده های مختلف بهره گرفت.
مدبری گفت: گیاه پالایی یکی از روش های اصلاح آلودگی است که برای برداشت فلزات خطرناک خاک از گونه های گیاهی با قابلیت تحمل بالای فلزات استفاده می شود، این گیاهان قابلیت تجمع مقادیر زیادی از فلزات را در اندام های خود دارند.
به گفته وی، این فناوری شامل کشت مکرر محصولات جمع کننده رو به بالا برای جذب و انتقال فلزات توسط گیاه و در مرحله بعد برداشت و سوزاندن بافت های گیاهی و بازیافت فلزات از خاکستر است.
مدیرکل امور آب و خاک سازمان حفاظت محیط زیست ، کاربرد نانو فناوری در کاهش آلودگی خاک را موثر دانست و افزود: نانو فناوری از تکنیک های جدید و به روز کاهش آلودگی خاک است که با استفاده از نانو مواد می توان آلاینده های خاک را جذب کرد.

کاربرد زیست فناوری در پاکسازی محیط زیست

محدود بودن ظرفیت زیستکره واقعیتی غیر قابل انکار است. دگرگونیهای تحمیلی انسان بر کره زمین به قدری وسیع است که برای جلوگیری از اثرات فاجعه آمیز آن و ممانعت از روبه رو شدن نسل آینده با مشکلات لاینحل، اقداماتی عاجل مورد نیاز است. استفاده از سلاح برتر علم و تکنولوژی، به ویژه تکنولوژیهایی که عواقب سویی برای محیط زیست ندارند، می تواند دستیابی به توسعه پایدار و مطمئن برای بشر را امکان پذیر سازد. تکنولوِژیهای فعلی معضلات بسیاری فرا راه زندگی بشر قرار داده است. آلودگیهای زیست محیطی، حجم زیاد زباله ها و مواد زاید غیرقابل تجزیه، آلودگی بیش از حد هوا، از بین رفتن تدریجی لایه ازن، بروز تغییرات شدید جوی، افزایش دمای زمین، بالارفتن سطح آب اقیانوسها و دریاها، همه پیامدهای ناگواری است که علم و تکنولوژی حاکم در اثر بی توجهی و استفاده ناصحیح بشر برای ما به ارمغان آورده است.

 یوتکنولوژی به دلیل گستردگی و ماهیت چند منظوره اش،می تواند ایده آل ترین تکنولوژی محافظ محیط زیست به شمار رود. چرا که اساساً ماهیتی حیاتی و طبیعی داشته و همراه با ساختار طبیعت و در جهت تعادل و همکاری با طبیعت است. پدیده بیورمدیشن یا زیست پالایی از جمله روشهای بیوتکنولوژیک به معنای بکار گیری موجودات زنده برای حل مشکلات زیست محیطی است و شامل هر فرایندی می شود که طی آن موجود زنده بکار گرفته می شود تا محیط زیست آلوده را به حالت اصلی و اولیه خود برگرداند.

White biotechnology یا بیوتکنولوژی صنعت و محیط زیست، شامل زمینه بسیار وسیعی است که از آنزیم های تولید شده بوسیله میکروارگانیسم ها و گیاهان برای مصارف صنعتی از قبیل تولید پلاستکهای تجزیه پذیر و سوختهای غیر فسیلی به منظور حذف پسماندها و کاهش آلاینده ها استفاده می شود. درواقع پاکسازی زیستی استفاده از موجودات زنده بویژه باکتری‌ها، قارچ‌ها و گیاهان، به منظور تجزیه آلاینده‌های محیطی و تبدیل آنها به ترکیبات غیرسمی است و یکی از روش‌های متداول پاکسازی محیطی است که سال‌ها در دنیا به صورت میدانی به کار گرفته می‌شود. در حال حاضر دانشمندان درصددند تا به کمک روشهای بیوتکنولوژیک، آلودگیهای زیست محیطی با فلزات سنگین، آلودگی با سموم و آلودگیهای نفتی را برطرف سازند. حرکتهایی نیز در جهت تبدیل گل و لای لجن دریاچه ها، اقیانوس ها و سدها به کودهای آلی با استفاده از روشهای بیوتکنولوژی آغاز شده است. این کار ضمن پاکسازی محیط زیست و جلوگیری از انباشته شدن آلودگی ها و ضایعات در اکوسیستم های آبی، مواد و فرآورده های سودمندی را برای حاصلخیزی زمین های کشاورزی فراهم می سازد.


باید در نظر داشت که بیوتکنولوژی محیط زیست همچون تیغ دولبه دارای فواید و زیان هایی است. فواید آن در عرصه محیط زیست شامل پاکسازی محیط زیست، استفاده از میکرو ارگانیسم ها در تصفیه بیولوژیکی فاضلاب با روش هوازی و یا بی هوازی، حذف فلزات سنگین از فاضلاب، تولید کودبیولوژیک با روش کمپوست، تولید پلاستیک های زیست تخریب پذیر و تجزیه میکروبی نفت و مشتقات آن (Biodegradation)می باشد.از زیان های آن می توان به خطرات احتمالی محصولات تغییر ژنتیک یافته برای سلامتی انسان و سایر موجودات زنده اشاره کرد. ماده ۸ پیمان بین المللی تنوع زیستی کارتاهینا اعضا را مکلف می نماید روشهایی را ایجاد نمایند تا ریسک ناشی ازکاربردهای رهاسازی محصولات تغییر ژن یافته ناشی از بیوتکنولوژی را که دارای خطرات احتمالی برای محیط زیست بوده و بر پایداری و حفاظت از تنوع زیستی و سلامت انسان تأثیر می گذارد، مدیریت، نظارت و کنترل نمایند. در واقع همه تکنولوژیها علاوه بر مزایا ، اثرات منفی غیر قابل پیش بینی شده نیز دارندو به همین علت ارزیابی خطرات زیست محیطی آنها بسیار مشکل می باشد. خطرات جدید احتمالی بایستی از نظر تاثیرات بالقوه بخصوص در موجودات تراریخته GMOS ، مورد شناسایی،بررسی و ارزیابی قرار گیرند، زیرا ممکن است به صورت علف هرز تبدیل شوند و یا آفات مقاوم به آفت کشها بوجود آید ، همچنین احتمال تداخل ژنتیکی غیر عمدی با واریته ها و گونه های وحش وابستگان آنها ایجاد گردد.

بطور خلاصه استفاده از زیست فناوری در پاکسازی محیط زیست را می توان به شکل زیر بیان نمود:

  حذف موثر آلاینده های خطرناک از محیط زیست با استفاده از موجودات پالایشگر(میکروارگانیسم،گیاه) Bioremediation

- حذف آلاینده های نفتی با استفاده از باکتریهای نفت خوار(نفت را به اسیدهای چرب قابل استفاده برای موجودات دریایی تبدیل می کنند)

- حذف سموم شیمیایی

  حذف آلاینده های حاصل از صنایع مانند فلزات سنگین

- تولید ظروف پلاستیکی تجزیه پذیر با استفاده از پروتئینهای گیاهی

 ولید سوختهای غیر فسیلی

- کاهش آلاینده های آلاینده های هوا، خاک و آب

- نگهداری ترکیب اتمسفر

- مدیریت پسماندها با بکارگیری تکنیکهایی که برای محیط زیست مناسب و از نظر اقتصادی به صرفه باشند

- تشخیص موجودات شاخص جهت شناسایی و استخراج سریع معادن ، آلاینده ها

 
در همین راستا درامر پاکسازی محیط زیست که به طور عام وظیفه همگانی بشر و به طور خاص از اهداف و وظایف متخصصان محیط زیست است باید روشهای زیست فناوری را به طور متعهدانه، آگاهانه و مسوولانه بکار گرفت تا ضمن به حد اقل رساندن آسیبهای زیست محیطی و بهداشتی به حذف آلاینده ها و پاکسازی محیط زیست دست یابیم............

کاربرد نانو فناوری در کاهش آلودگی خاک

زباله مهمترین منبع آلوده سازی خاک و منابع آب
مدیرکل امور آب و خاک سازمان حفاظت محیط زیست گفت: یکی از مهمترین منابع آلوده سازی خاک ها زباله ها هستند، همچنین شیرابه زباله می تواند به داخل زمین نفوذ کرده و منابع آبی را نیز آلوده کند."سروش مدبری" افزود: دفن، سوزندان و بازیافت، روش های دفع زباله ها هستند، هر چند که روش سوزاندن نامناسب ترین روش دفع زباله است چون ضمن ایجاد گازهای بسیار سمی و آلودگی هوا، خاکستر زباله و آلودگی بصری چشم انداز بدی را به دنبال دارد. وی با اشاره به اینکه بازیافت بهترین روش دفع زباله است، تصریح کرد: می توان با ذخیره برخی مواد زائد و استفاده مجدد از آنها به کاهش مقدار ضایعات کمک کرد.

وی فعالیت های کشاورزی، صنعتی و معدنی، نفتی و شهری را از دیگر منابع آلوده کننده خاک دانست و گفت: مصرف غیر بهینه کودهای شیمیایی و سموم دفع آفات نباتی با تجمع فلزات سنگین و ترکیبات آلی پایدار، خاک را آلوده می کند.

مدبری با اشاره به اینکه عمده آلودگی های صنعتی تجمع فلزات سنگین در خاک است، تصریح کرد: آلاینده های صنعتی شامل همه آلاینده هایی است که توسط فعالیت کارخانجات به خاک وارد می شوند .

وی خاطر نشان کرد: مواد نفتی و مشتقات آنها در اثر حمل و نقل یا ذخیره سازی ممکن است موجب آلودگی خاک شود، هر قدر مواد نفتی به عمق بیشتری از خاک نفوذ کنند رفع آلودگی هم مشکل تر خواهد شد.

مدیرکل امور آب و خاک سازمان حفاظت محیط زیست گفت: دو شیوه پاکسازی خاک آلوده از طریق حفاری تا عمق مشخص و انتقال و ترمیم آن در خارج از منطقه و ترمیم خاک آلوده در محل اصلی برای این منظور مناسب است.

مدبری افزود: روش های ترمیم خاک شامل استفاده از آب برای خارج کردن آلاینده ها، استفاده از حلالهای شیمیایی، از بین بردن آلاینده ها به روش سوزاندن، کمک کردن به ارگانیسم های طبیعی برای شکستن مولکول آلاینده ها،اضافه کردن مواد به خاک برای محافظت و جلوگیری از انتشار آلودگی به سایر نقاط است.

وی با اشاره به اینکه یکی از تکنیک های مهم و به روز دنیا برای پاکسازی خاک های آلوده زیست پالایی است، گفت: در این روش به کمک تکثیر و تلقیح میکرو ارگانیسم های موثر در تجزیه یک نوع ویژه آلاینده خاک های آلوده را پاکسازی می کنند.

وی اظهار داشت: با توجه به تنوع متابولیکی میکرو ارگانیسم ها و توان استفاده آنها از آلاینده های محیطی با یک انتخاب درست می توان از آنها در جذب، کاهش و حذف کامل آلاینده های مختلف بهره گرفت.

مدبری گفت: گیاه پالایی یکی از روش های اصلاح آلودگی است که برای برداشت فلزات خطرناک خاک از گونه های گیاهی با قابلیت تحمل بالای فلزات استفاده می شود، این گیاهان قابلیت تجمع مقادیر زیادی از فلزات را در اندام های خود دارند.

به گفته وی، این فناوری شامل کشت مکرر محصولات جمع کننده رو به بالا برای جذب و انتقال فلزات توسط گیاه و در مرحله بعد برداشت و سوزاندن بافت های گیاهی و بازیافت فلزات از خاکستر است.

مدیرکل امور آب و خاک سازمان حفاظت محیط زیست ، کاربرد نانو فناوری در کاهش آلودگی خاک را موثر دانست و افزود: نانو فناوری از تکنیک های جدید و به روز کاهش آلودگی خاک است که با استفاده از نانو مواد می توان آلاینده های خاک را جذب کرد.


کاربردهای نانو در محیط زیست

عماد احمدوند، مدیر پایگاه اطلاع رسانی ستاد ویژه نانو، در زمینه کاربردهای نانو در محیط زیست گفت: یکی از موارد استفاده اصلی و اساسی کاربرد نانو در جهان که در این زمینه کارهای تحقیقاتی زیادی انجام می شود کاربرد در محیط زیست است که موارد استفاده مختلفی دارد، از تصفیه آب تا حذف فلزات سنگین از پساب های کارخانجات صنعتی، تصفیه خاک های آلوده به فلزات سنگین و همین طور تصفیه گازهای آلاینده در هوا، نمونه ای از غشاهای نانو ذره ای و غشاهای نانو لوله ای برای حذف نمک از آب و حذف شوری آن است.

وی گفت: از نانو ذرات اکسید آهن برای حذف فلزاتی مثل جیوه و سرب از خاک های آلوده به آب های آلوده و از فتوکاتالیزهایی مثل اکسید تیتانیوم برای حذف گازهای آلوده استفاده می شود.

احمدوند تصریح کرد: مراکز تحقیقاتی زیادی هستند که در زمینه کاربردهای نانو کارهای جدید انجام می دهند.

برای نمونه دانشگاه تبریز که به طور خاص روی فتوکاتالیزها کار می کنند، دانشگاه های تهران، تربیت مدرس، شهید چمران و بعضی واحدهای دانشگاه آزاد ودانشگاه صنعتی اصفهان، طرح های دکترا و مقالات isi در این زمینه دارند.

تثبیت‌‌کننده‌ خاک بااستفاده‌ از نانو

استفاده از خاک رس نانو مقیاس برای پوشش‌های ضد آتش

تثبیت کننده خاک با استفاده از فناوری نانو به همت محققان ایرانی ساخته شد.

سید علی هاشمی عضو هیأت علمی پژوهشگاه پلیمر با اشاره به این طرح تحقیقاتی که در این پژوهشگاه انجام شده است، گفت: این محلول بر پایه نانو فناوری ساخته شده است و با خاک رس مخلوط می‌شود و باعث می‌شود تا خاک محکم به هم بچسبد.

وی ادامه داد: این محلول را در جاده‌های خاکی و روستایی می‌توانیم به کار ببریم، با استفاده از این محلول دیگر جاده‌ها گل نمی‌شود و خاک آن تثبیت و محکم می‌شود، به نوعی همانند آسفالت عمل می‌کند.

مجری این طرح گفت: این محلول همانند محلولی که سیمان را سفت می‌کند، عمل می‌کند، با این تفاوت که در روش استفاده از سیمان برای یک کیلومتر جاده نیاز به 80 تن آهک وجود دارد، اما در این روش جدید تنها به 20 لیتر احتیاج است.

وی افزود: تاکنون از این تثبت کننده در برخی از جاده‌های روستایی و پروژه‌های نفتی استفاده شده است.

محققان گروه شیمی "دانشگاه وارویک"، روشی ابداع کرده‌اند که به کمک آن می‌توان از لاک‌هایی از خاک رس در مقیاس نانو برای پوشش‌های ضد آتش استفاده کرد.

به گزارش پایگاه اینترنتی نانو، در این روش لاک‌هایی از خاک رس جایگزین صابون‌هایی می‌شوند که برای پایدار کردن رنگ‌های امولسیونی لاستیکی به کار می‌روند.این لاک‌ها بسیار سختند و از پایداری خوبی در برابر شعله برخوردارند.

دکتر "استفان بن" از دانشگاه وارویک که ریاست این مطالعه را بر عهده داشت و همکارانش به وسیله انواعی از صفحات رسی نانو مقیاس به نام "لاپوینت" (‪ (Lapoint‬روش ساده‌ای را برای روکش دادن ذرات پلیمری مورد استفاده در چنین رنگ‌هایی ابداع کردند.

این صفحات به‌طور موثری لایه مقاومی را بر روی ذرات لاستیکی پلیمر موجود در رنگ، ایجاد می‌کنند.

این صفحات رسی ضخامتی حدود یک نانومتر و قطری حدود ‪۲۵‬نانومتر دارند نه تنها جایگزین مناسبی برای صابون به شمار می‌روند بلکه می‌توانند برای ساخت رنگی حاوی پوشش بسیار سخت‌تر و مقاوم‌تر در برابر شعله نیز استفاده شوند.

فناوری زیست پالایی برای حذف آلودگی های نفتی در خاک و آب

فرآورده های نفتی از پرمصرف ترین مواد شیمیایی در دنیای مدرن امروز محسوب می شوند. با توجه به حجم عظیم سوختی که برای تولید نیرو در اتومبیل ها و ایجاد حرارت در خانه ها نیاز است و فراوانی دفعاتی که یک بشکه نفت منتقل و ذخیره می شود، تصادف و نشت آن اجتناب ناپذیر است. اعتقاد بر این است که کل میزان نفتی که ا زطریق فعالیت های انسانی و یا طبیعی وارد دریا می شود می تواند سطح همه اقیانوس های کره زمین را با ضخامت۲۰ مولکول بپوشاند. با توجه به اینکه نفت حاوی مواد شیمیایی خطرناکی نظیر بنزن، تولوئن، اتیل بنزن، زایلن، نفتالن و غیره است، می تواند برای سلامت گیاهان، جانوران و انسان مضر باشد.

 ختصاص می دهد اما به دلیل خسارات زیادی که به محیط زیست وارد می کند نگرانی بیشتری را بوجود می آورد. مطابق آمار ITOPF ، از سال۲۰۰۰ تا۲۰۰۸ تنها۱۹۶۰۰۰ تن نفت در اثر حوادثی که برای نفت کش ها پیش آمده وارد دریا شده است.

 کشور ما نیز جزو کشورهای نفت خیز جهان محسوب می شود و از این خسارات بی نصیب نمانده است. در دی ماه۱۳۸۸ یک چاه نفت در منطقه مارون خوزستان نشت کرد و در اثر آن حدود۲۰ هزار بشکه نفت وارد منطقه شد و۱۰۰ هکتار زمین را آلوده کرد. علاوه بر این قطعاً در مناطق نفت خیز کشور نظیر خوزستان خاک و آبها ی زیرزمینی در اثر فعالیت های انسانی و طبیعی دچار آلودگی می شوند ولی متاسفانه آمار دقیقی از میزان آلودگی نفتی در این مناطق در دست نیست.


  حذف آلودگی های نفتی

 آلودگی های نفتی به سه روش فیزیکی، شیمیایی و زیستی پاکسازی می شوند. برای حذف آلودگی آبها به روش فیزیکی ممکن است از ابزارهای جمع کننده مثل skimmer استفاده شود. در مورد خاک های آلوده نیز روش landfilling که نوعی سیستم دفن بهداشتی مواد آلوده است و یا سوزاندن به کار گرفته می شود. بعضی از این روش ها مثل landfilling و سوزاندن بسیار گران هستند علاوه براین سوزاندن باعث آلودگی هوا می شود. استفاده از skimmer نیز روش ساده ای نیست و برای نشت نفت در سطح وسیع آنچنان که باید مؤثر نیست. روش های شیمیایی شامل تزریق مستقیم اکسید کننده های شیمیایی به محیط است که منجر به تغییر ماهیت طبیعی محیط می شود. اما روش های زیستی که به طور معمول شامل تبدیل آلودگی به مواد غیرسمی با استفاده از فرآیندهای میکروبی است مؤثرتر و بی ضررتر به نظر می رسد.

 زیست پالایی یک فن آوری حذف آلودگی است که در آن سیستم زیستی برای تخریب یا تغییر شکل مواد شیمیایی زیانبار استفاده می شود. سه فرم کلی برای زیست پالایی وجود دارد:

  Intrinsic Bioremediation : دنبال کردن فرآیند طبیعی تجزیه زیستی است و از طریق آن میکرو ارگانیزم های طبیعی موجود در محیط در همان شرایط طبیعی حذف آلودگی ها را تا سطح قابل قبولی انجام می دهند. به طور کلی این اولین انتخاب برای حذف آلودگی به روش زیستی است به این دلیل که هیچ مداخله ای در آن صورت نمی گیرد و فقط روند طبیعی کار دنبال می شود.

  Biostimulation : در واقع بهبود شرایط محیطی نظیر اضافه کردن مواد غذایی یا هوادهی است. این روش هنگامی صورت می گیرد که سرعت تجزیه زیستی به طور طبیعی کم باشد و به همین دلیل میکرو ارگانیزم های موجود در محیط تحریک شده تا مواد شیمیایی هدف را تجزیه کنند. در این موارد معمولاً جمعیت تجزیه کننده به اندازه کافی حضور دارد ولی شرایط محیطی برای فعالیت آنها مساعد نیست. این شرایط نامساعد می تواند، نبودن اکسیژن، pH نامناسب، کمبود مواد مغذی به شکل معدنی، کمبود رطوبت و دمای نامناسب، باشد یا اینکه میزان در دسترس بودن ماده شیمیایی مورد نظر مطلوب نباشد. با مساعد کردن شرایط محیطی می توان سرعت تجزیه زیستی را توسط میکرو ارگانیزم های خود محیط، افزایش داد.

  Bioaugmentation : این فرآیند شامل وارد کردن میکرو ارگانیزم های غیربومی به محیط طبیعی است که با هدف افزایش سرعت و یا گسترش تجزیه زیستی انجام می شود. این روش معمولاً زمانی استفاده می شود که میکرو ارگانیزم های خود محیط قادر به تجزیه نباشند یا اینکه ماده آلوده کننده محیط ساختاری پیچیده داشته و از طیف وسیعی از ترکیبات تشکیل شده باشد. در واقع وقتی intrinsic bioremediation و Biostimulation نتایج قابل قبولی به دست نیاورند از این روش استفاده می شود. که به دلیل کم بودن جمعیت میکرو ارگانیزم هاست یا اینکه ماده شیمیایی هدف دیر تجزیه شونده یا سرسخت می باشد. به همین منظور باکتری هایی که توانایی انجام فعالیت مورد نظر را به طور طبیعی یا با استفاده از تکنیک های مهندسی ژنتیک داشته باشند مستقیماً وارد منطقه آلوده می کنند. در این روش اگر نیاز باشد مواد غذایی هم وارد می شود.

 هدف زیست پالایی نفت، تجزیه کامل هیدروکربن ها به آب و دی اکسید کربن توسط میکروارگانیزم است. این تکنیک نسبت به سایر روش های حذف آلودگی نفتی چندین مزیت دارد، که از جمله می توان به این موارد اشاره نمود: تبدیل مواد سمی به محصولات نهایی غیررسمی و بی خطر، هزینه پایین، کاهش اثرات جانبی روی سلامت انسان و محیط زیست، تاثیر طولانی مدت همراه با روش های غیرمخرب و بالاخره توانایی حذف آلودگی به صورت in situ و بدون اینکه لازم باشد اختلالی در اکوسیستم ایجاد شود.


  ساختار نفت

 نفت احتمالاً پیچیده ترین ترکیب آلی روی زمین است مشخص شده که بیش از۱۷۰۰۰ ترکیب شیمیایی در این ماده وجود دارد. نفت خام یک ماده یکنواخت و هموژن نیست. هر نفتی طیف متفاوتی از مواد شیمیایی را دارد که روی پایداری و تجزیه پذیری آن تاثیر می گذارد. نفت خام اساساً از هیدروکربن ها تشکیل شده است. این هیدروکربن ها که تعداد اتم کربنشان بین C۱ تا C۵۰ می باشد در سه گروه پارافینی (آلکان ها)، نفتنی (سیکلو آلکان ها) و آروماتیک قرار می گیرند. علاوه بر هیدروکربن ها نفت دارای مقدار کمی ترکیبات آلی گوگرد دار، نیتروژن دار و اکسیژن دار و مقدار بسیار جزئی ترکیبات آلی فلزی با پایه نیکل، وانادیم و آهن می باشد. از نظر تجزیه پذیری، نفت را می توان به چهار جزء هیدروکربن های اشباع، هیدروکربن های آروماتیک، مواد قطبی غیرهیدروکربنی مثل رزین و در نهایت آسفالتن تقسیم کرد.

 نفت سبک بیشتر از هیدروکربن های اشباع و آروماتیک تشکیل شده که دارای درصد کمی از رزین و آسفالتن می باشد اما نفت سنگین که ناشی از تجزیه نفت خام در شرایط بدون اکسیژن در مخازن طبیعی است هیدروکربن اشباع و آرماتیک کمتری دارد و بیشتر از ترکیبات قطبی، رزین و آسفالتن تشکیل شده است. هنگام تجزیه زیستی نفت خام در محیط طبیعی مواد مشابه ای با تجزیه نفت سنگین حاصل می شود. در چنین حالتی کمبود هیدروکربن های اشباع و آروماتیک همراه با افزایش نسبی ترکیبات قطبی (که به تجزیه زیستی مقاوم ترند) یک نشانه بارز تجزیه زیستی نفت خام در طبیعت است.

 به دلیل اینکه بیشترین قسمت نفت را هیدروکربن ها تشکیل می دهند، تجزیه آنها از لحاظ کمی مهمترین فرآیند حذف نفت از محیط است. لازم به ذکر است با اینکه ترکیبات آروماتیک و قطبی درصد کمتری از نفت خام را تشکیل می دهند اما پایدارتر و سمی تر بوده و به زمان بیشتری برای تجزیه نیاز دارند.

  میکروارگانیزم های مسئول تجزیه نفت

 باکتری های تجزیه کننده هیدروکربن اولین بار حدود یک قرن قبل جداسازی شدند. امروز حدود۷۹ جنس از باکتریها شناسایی شده اند که توانایی استفاده از هیدروکربن به عنوان منبع کربن و انرژی را دارند از مهمترین آنان می توان به جنس های Alcanivorax sp و Psuedomonas sp. اشاره کرد.

 نکته ای که باید مورد توجه قرار گیرد این است که این میکرو ارگانیزم ها تنها اجزای فرآیند زیست پالایی نفت نیستند و بخشی از یک شبکه اکولوژیکی هستند که به طور مستقیم و غیرمستقیم با سایر اجزای محیط در ارتباط هستند. در واقع عواملی مثل رقابت برای مواد غذایی محدود کننده، شکار شدن توسط پروتوزآ، لیز شدن به وسیله فاژها و برهم کنش های اشتراکی که سبب افزایش تجزیه زیستی می گردد بر فعالیت این میکرو ارگانیزم ها تاثیر می گذارند.

 بنابراین به منظور معرفی یک باکتری جدید برای زیست پالایی محیط های آلوده به مواد نفتی این مسائل باید در نظر گرفته شود.

  مکانیزم های تجزیه اجزای نفت خام

 اصولاً میکروارگانیزم ها با کمک۳ فرآورده اصلی زیر قادر به تجزیه هیدروکربورهای نفتی می باشند.

  آنزیم ها: همانطور که در قسمت بالا توضیح داده شد آنزیم های مونواکسیژناز و دی اکسیژناز مهمترین آنزیم های مؤثر در تجزیه هیدروکربورهای نفتی بوده و فرآورده های حاصل از فعالیت این آنزیم ها، الکل ها هستند، بنابراین با سنجش میزان الکل ها می توان پی به مقدار تجزیه هیدروکربورهای نفتی برد.

  بیوسورفکتانتها: مواد بیولوژیک دارای گروه های آب دوست و آب گریز در سطح سلول هستند و به وسیله تعداد زیادی از میکرو ارگانیزم ها تولید می شوند. براساس ساختار شیمیایی به گروه های گلیکولیپیدی، فسفولیپیدها، اسیدهای چرب و لیوپلی ساکاریدها طبقه بندی می شوند. بیوسورفکتانتها به وسیله امولسیونه کردن و آزاد کردن هیدروکربورهای جذب شده به مواد آلی خاک، سبب افزایش غلظت آبی ترکیبات هیدروفوبیک شده و باعث افزایش سرعت انتقال جرم می شود و به این وسیله به تسریع تجزیه زیستی کمک می کنند. از بیوسورفکتانتها برای پاکسازی تانک های ذخیره نفت، تصفیه فاضلاب های نفتی و تجزیه زیستی آلودگی های نفتی در مناطق خشکی و دریایی استفاده می شود.

  اسیدها و حلال ها: بسیاری از میکرو ارگانیزم ها قادرند با استفاده از هیدروکربورها به عنوان منبع کربن و انرژی، اسیدها و حلال های مختلف نظیر استن، انز، بنزن و اسید اگزالواستیک تولید کنند که باعث حل شدن هیدروکربورهای نفتی می شود. هیچ میکرو ارگانیزمی به تنهایی قادر به تجزیه کامل هیدروکربورهای نفتی به Co۲ و آب به عنوان محلول نهایی نیست. اصولاً از قارچ ها در محیط خاکی و از باکتری ها در محیط آبی بیشتر استفاده می شود. امروزه با کمک مهندسی ژنتیک چندین پلاسمید را درون باکتری ها به خصوص جنس سودوموناس قرار داده اند تا بتوانند چندین مشتق نفتی را به طور همزمان تجزیه کنند.

 محققان کانادایی چهار پلاسمید را درون سودوموناس پوتیدا قرار داده و سویه ای از مهندسی ژنتیک شده را تولید کرده اند که قادر است به طور همزمان نفتالین، پارافین، بنزن و آسفالتن را تجزیه کند. سودوموناس پوتیدا توانایی تجزیه هیدروکربورهای حلقوی معطر را دارد. سویه ای از TOL پلاسمید است. این پلاسمید را در جهت افزایش قدرت تجزیه کنندگی ترکیبات هالوژن دار حلقوی معطر از طریق کونژگاسیون (لقاح) B۱۳ از سودوموناس پوتیدا به سویه TOL تغییر داده اند.

  هدف پژوهش

هدف اصلی این پژوهش بررسی ژن های مسئول در تجزیه ترکیبات نفتی باکتری های مؤثر در زیست پالایی آلودگی های نفتی و انتقال این ژن ها به گیاهان مناسب و شناسایی گیاهانی که خود دارای قدرت تجزیه ترکیبات نفتی باشند و تقویت ژن های دخیل در گیاهان برای افزایش قدرت تجزیه ترکیبات نفتی جهت حفظ محیط زیست است.

سوخت های زیستی از سوخت فسیلی آلایندگی بیشتری دارند!

 ر خلاف تصور غالب، استفاده از سوخت های فسیلی مانند جلبک ها، نه تنها ممکن است شرایط را بهتر نکند، بلکه می تواند با نسبتی بسیار بالا، میزان گازهای گلخانه ای جو و پیشرفت گرمایش زمین را وخیم تر کند.اغلب از سوخت های زیستی با هیجان فراوانی صحبت می شود. تصور غالب این است که سوخت ای زیستی کاملا سبز هستند و ما را از شر گازهای گلخانه ای نجات خواهند داد. شاید بتوان گفت یکی از سوخت های زیستی که بیش از همه مورد توجه قرار گرفته، جلبک است.
 ما آیا واقعا استفاده از جلبک، روشی سبز سبز است؟

 اهرا جواب می تواند کاملا منفی باشد. مدل های جدید نشان می دهند که اگر در انتخاب روش دقت نکنیم، اوضاع حتی خیلی بدتر هم خواهد شد. آنا استفنسون از دانشگاه کمبریج مدعی شده که روش نادرست تولید، تصفیه و سوزاندن جلبک ها به عنوان سوخت زیستی، می تواند تا ۴ برابر سوخت های فسیلی معمول، گازهای گلخانه ای آزاد کند. وی با استفاده از یک مدل رایانه ای از ادعای خود دفاع می کند. به گفته این دانشمند، برای نمونه، وقتی جلبک ها در تیوب هایی از جنس پلاستیک پرسپکس پرورش یابند، انرژی لازم برای این که جلبک ها به اطراف پمپ شوند تا همگی به طور یکنواخت در معرض نور خورشید قرار بگیرند، خودش معادل ۳۲۰ گرم در مگاژول کربن آزاد خواهد کرد.

این مقدار را با ۸۶ گرم بر مگاژول کربنی که از تصفیه و سوختن سوخت های فسیلی موجود آزاد می شود، مقایسه کنید.

بزرگترین دریاچه جهان را صدها هزار تن آلودگی نفتی تهدید می کند

فریاد دریای صبور شمال ایران خزر برای کمک از کنوانسیون تهران به گوش می رسد چرا که بزرگترین دریاچه جهان با ورود سالانه صدها هزار تن آلودگی نفتی، پساب های صنعتی و نیز افزایش جمعیت مردم مناطق ساحلی در حال مبارزه است . در مبارزه خستگی ناپذیر بزرگترین دریاچه جهان با این خطر و تهدید جدی و تلاش برای بقا تنها همکاری کشورهای ساحلی و عزم و اراده آنها می تواند موثر باشد .

بر اساس مطالعات انجام شده در مبارزه یاس آمیز دریای خزر با آلودگی های عظیم نفتی و پساب های صنعتی عواملی نظیر آلودگی های وارده به دریای مازندران از طریق رودخانه هایی که از سمت خشکی به دریا جریان دارند از علل آلودگی این دریا و کاهش ماهیان شیلاتی شناخته شده است . علاوه بر آن ورود رود ولگا و رودخانه های غرب آن که از جمهوری آذربایجان سرچشمه می گیرند موجب ۸۰ درصد از آلودگی های این دریا است. از دیگر عوامل آلودگی دریای مازندران که عمدتا منشاء دریایی دارد، عملیات بهره برداری و اکتشاف منابع نفت و گاز است ، سالانه ۱۵ هزار تن نفت فقط از حوضچه های نفتی جمهوری آذربایجان وارد این دریاچه می شود.

صید بی رویه، رشد بی رویه شیوه صیادی دام گستر ، تخریب تالاب های منطقه، تخریب محیط طبیعی رودخانه های محل تخم ریزی ماهیان در اثر اجرای طرح های بدون ارزیابی زیست محیطی و نیز آلودگی های وارده از جانب خشکی به دریا عواملی هستند که موجب تخریب محیط زیست دریا و آلودگی آن می شوند. همه عوامل فوق موجب شده که میزان صید ۷۰۰ هزار تنی سال ۱۳۱۲ به ۵۰۰ هزار تن در حال حاضر کاهش یابد.

بیشترین آلودگی نفتی خزر را کشورهای جمهوری آذربایجان ، روسیه و قراقستان ایجاد می کنند و بنابراین خطر و تهدید این کشورها برای دریاچه جدی تر و حاد تر است جدی تر است .

محمد باقر نبوی افزود: قرار است اجلاس کنوانسیون تهران در آذرماه سال جاری در قزاقستان برگزار شود و در آن سه پروتکل " مقابله با حوادث غیرمترقبه دریا " ، " " آلودگی با منشاء خشکی " و " اثرات زیست محیطی در دریا و سواحل " برای نهایی شدن و امضا برای آغاز کار اجرایی ارائه شود به گفته وی اگر پروتکل " تنوع زیستی " نیز آماده شود برای نهایی شدن دراین اجلاس ارائه می شود. وی اظهار داشت: بیشترین منابع آلاینده دریای خزر آلودگی ناشی از حفاری های نفتی ، ورود پساب های صنعتی ، فاضلاب های شهری و خانگی و زه آب های کشاورزی است.

صید بی رویه، رشد بی رویه شیوه صیادی دام گستر ، تخریب تالاب های منطقه، تخریب محیط طبیعی رودخانه های محل تخم ریزی ماهیان در اثر اجرای طرح های بدون ارزیابی زیست محیطی و نیز آلودگی های وارده از جانب خشکی به دریا عواملی هستند که موجب تخریب محیط زیست دریا و آلودگی آن می شوند و همه عوامل فوق موجب شده که میزان صید ۷۰۰ هزار تن در سال ۱۳۱۲ به ۵۰۰ هزار تن در حال حاضر کاهش یابد.