کمپوست

 کمپوست عبارت از بقایای گیاهی و حیوانی، زباله های شهری و یا لجن فاضلاب است که تحت شرایط پوسیدگی قرار گرفته باشند، بطوری که مواد سمی آنها از بین رفته، مواد پودر شده و فرم اولیه خود را از دست داده باشند. برای تهیه کمپوست می توان از بقایای چوب بریها‏، زباله شهری،‏ بقایای کشتارگاهها و کارخانه های کنسرو ماهی ، لجن فاضلاب و اجساد گیاهان پست غیرآوندی استفاده نمود. بطورکلی، کمپوست ها از نظر مواد غذائی ضعیف هستند (به استثناء بقایای کشتارگاهها و کارخانه های کنسرو ماهی که از نظر ازت غنی می باشند) و معمولاً برای بهبود ساختمان خاک مورد استفاده قرار می گیرند. اثر فیزیکی کمپوست به مقدار ماده آلی آن و اثر شیمیائی کمپوست به ترکیب شیمیائی آن بستگی دارد. تهیه کمپوست از زباله های شهری و لجن فاضلاب راه مفیدی برای مصرف مجدد و دفع بهداشتی این مواد است. مواد اخیر از این نظر که دارای املاح کم، فاقد مولدین امراض و آفات گیاهی، بذر علفهای هرز و خاک می باشند مناسب بوده و به سرعت در خاک می پوسند. لجن فاضلاب را پس از تخمیر غیر هوازی و حرارت دادن (برای کشتن عوامل بیماریزای آن) مورد استفاده قرار می دهند برای تهیه کمپوست روش کلی زیر انجام پذیر است. موادی را که می خواهند. کمپوست نمایند بصورت لایه ای به ضخامت 7 تا 10 سانتیمتر روی سطح زمین یا حفره ای که در زمین تهیه نموده اند قرار می دهند و به ازاء هر سطل از مواد کمپوست شونده حدود 100 گرم فسفات دی آمونیم یا سوپر فسفات بر روی مواد می باشند (در صورتی که از سوپر فسفات استفاده می شوند بهتر است حدود 40 گرم اوره به ازاء هر 100 گرم سوپر فسفات اضافه شود) پس از پاشیدن کود شیمیائی اقدام به آبپاشی این لایه نموده و سپس لایه های جدید را به همین روش اضافه می کنند. ممکن است لایه هائی از کود حیوانی و یا خاک را بطور متناوب با لایه های مواد کمپوست شونده قرار دهند. در صورتی که از لایه های کود حیوانی استفاده می شود به اضافه کردن کود ازت در زمان انباشتن مواد کمپوست شونده نیازی نیست، اما به فسفات و همچنین سولفات کلسیم ممکن است نیاز باشد. ترکیب کود شیمیائی که برای تحریک و تکمیل پوسیدگی و تعادل عناصر به کمپوست اضافه می شود به نسبت کربن به ازت و ترکیب شیمیائی مواد کمپوست شونده بستگی دارد.
 اشیدن چند کیلوگرم اوره به ازاء هر تن مواد کمپوست شونده روی توده کمپوست قبل از هر بار آبپاشی مفید است در مورد بقایای چوب بریها لازم است کلیه عناصر غذائی به کمپوست اضافه شود. مواد کمپوست شونده را می بایستی همیشه مرطوب نگهداشت و هر 2 تا 4 هفته یکبار آن را مخلوط و زیرورو نمود تا به خوبی تهویه و یکنواخت گردد.
 زیرورو کردن زیاد توده موجب می شود که حرارت کمپوست بالا نرفته و آفات و عوامل بیماریزای موجود در مواد از بین نروند.
 کمپوست هنگامی آماده مصرف است که مواد کمپوست شونده پوسیده و پودر شده باشند. مدت لازم برای کمپوست شدن با مواد مصرفی و شرایط کار فوق می کند. زباله های شهری پس از مدتی حدود 6 هفته کمپوست می شوند. کمپوست شد کامل خاک اره گاهی چندین ماه طول می کشد. معمولاً خاک اره راحدود 6 هفته در شرایط مناسب می پوسانند تا ترکیبات سمی محلول آن پوسیده شوند و سپس مصرف می کنند. از مسائل تهیه کمپوست توسعه و تجمع مگس و پشه و بوی نامطلوب تخمیر آن است.
افزایش تهویه مواد از شدت بو می کاهد. برای مبارزه با مگس و پشه می بایستی از حشره کشها استفاده نمود. کمپوست را می توان به جای کود حیوانی مورد استفاده قرار داد.
کمپوست کردن شاید قدیمیترین روش بازیافت باشد. کمپوست ترکیبی از ضایعات مواد خوراکی و زباله‌هایی است که از طریق تجزیه هوازی به خاک سیاه و سفید غنی دگرگون شده است. فرآیند کمپوست بسیار ساده است و توسط افراد با تجربه در خانه‌های خود، کشاورزان در زمین‌های شان، و به شکل صنعتی نیز انجام می شود.

این کود که از پسماندهای خانگی و غذایی تولید می‌شود یکی از عالی‌ترین کودها برای مصارف کشاورزی به شمار می‌رود و تولیدکنندگان گل و گیاه نیز امکان استفاده از این کود را دارند. منیزیوم و فسفات موجود در این کود سبب آبرفتی شدن خاک‌های کشاورزی و جذب سریع تر مواد مغذی درون خاک می‌شود. کمپوست، خاک بسیار غنی و مورد استفاده است که در مکان هایی همچون در باغ‌ها، محوطه سازی، باغداری، و کشاورزی به عنوان کود بکار می روند. کمپوست به عنوان یک آفت کش طبیعی برای خاک نیز می باشد. در خاک کمپوست اکوسیستم‌ها برای کنترل فرسایش، زمین و جریان بهسازی خاک، ساخت و ساز تالاب، و به عنوان پوشش دفن زباله بسیار مفید است.

این فرآیند طبیعی، مواد آلی را به ماده ای غنی دگرگون می سازد. کمپوست مکملی بسیار سودمند برای بهبودی و بهسازی و تقویت خاک است. ترکیبات تولید شده در این فرآیند به آسانی برای گیاهان قابل جذب است و جایگزینی دیگر برای کودهای شیمیایی در کشاورزی است.

کمپوست ثروت پنهان

 فرهنگ سازی و آموزش مردم در جهت تبدیل زباله های خانگی با شیوه ها و مسائل مربوطه به کمپوست، کاهش زباله های تر در خانه ها (مبداء) و مزیت استفاده از کود حاصل از آن برای باغچه های منازل مسکونی حائزاهمیت است.


 تاریخچه استفاده از کمپوست به قدمت پیدایش بشر روی کره زمین می رسد. همزمان با ظهور کشاورزی مکانیزه و تقاضا برای درخواست تولید محصول بیشتر و افزایش میزان ضایعات کشاورزی سبب شد تا محققین راه حل منطقی تبدیل این مواد به کمپوست را ارائه کنند.

 امروزه وسیع ترین عملیات تهیه کمپوستمرحله بهره برداری رسیده است و در آمریکا نیز اولین کارخانه کمپوست در سال ۱۹۸۶ به ظرفیت ۲۰ تن در روز تأسیس شده است.

 در ایران استفاده از مواد زاید گیاهی و حیوانی از روزگاران گذشته برای کشاورزان و روستاها بسیار معمول بوده است. فضولات روستائی که در اصل مواد متشکله از مدفوع حیوانی و مواد زاید گیاهی است، همراه با آب و خاک و هوا، ۴ اصل اساسی کشاورزی را در روستاهای ایران تشکیل می دهند.

 کمپوست یک روند تدریجی در طبیعت است که به وسیله آن مواد آلی با حضور هوا توسط میکروارگانیسم ها و قارچ ها تجزیه می شوند و حاصل آن کود باارزشی است که می تواند در جاهای مختلف و حتی در باغچه های خانگی مورد استفاده قرار گیرد تا جائی که به کمپوست خانگی به عنوان ”ثروتی که دیده نمی شود“ اشاره شده است.

 فرهنگ سازی و آموزش مردم در جهت تبدیل زباله های خانگی با شیوه ها و مسائل مربوطه به کمپوست، کاهش زباله های تر در خانه ها (مبداء) و مزیت استفاده از کود حاصل از آن برای باغچه های منازل مسکونی حائزاهمیت است.

 این طرح در بسیاری از کشورهای اروپای شمالی، دانمارک، اتریش، فنلاند، انگلستان، نروژ و نیوزلند به صورت جدی دنبال می شود و به طور عادی از ضایعات سبز باغچه ها، سبزیجات و میوه ها استفاده می شود.

 این کمپوست با دارا بودن فواید و باصرفه در بازاریابی پسماندهای گیاهی و مواد زاید جامد بوده و با تبدیل مواد آلی موجود در پسماندها به کود آلی علاوه بر حذف مواد زاید موادغذائی موجود در آن بازیافت شده و با توجه به اهمیت تغییرات میکروبی در طی فرآیند بایستی عوامل مؤثر بر آنها شناخته شده و بسته به شرایط اقلیمی هر منطقه تعدیل شود.

 در استان خوزستان با اجراء طرح توسعه نیشکر و همزمان با فعالیت کارخانجات شکر، مقادیر زیادی از ملاس، فیلتر کیک و باگاس تولیدی کارخانه ها به همراه برگ و سرشاخه نیشکر می تواند در نتیجه فعالیت های میکروبی به راحتی به کمپوست تبدیل شود و به عنوان کود آلی زیست محیطی با بهره وری بسیار مطلوب مورد استفاده قرار گیرد.

 به کارگیری کمپوست در اراضی بایر این استان که صدها سال به صورت لم یزرع بوده و در نتیجه دارای میزان موادآلی ناچیز می باشد، سبب بهبود کیفیت خاک جهت فعالیت های زراعی می گردد. به دلیل وجود موادمغذی در کمپوست و سهولت استفاده از آنها در مواقع ضروری سبب می شود که به موازات نیاز به عناصر خاص، کمپوست، آن عناصر را در اختیار گیاه قرار دهد، به علاوه کمپوست به صورت لایه محافظ عمل کرده و از تخریب خاک به وسیله باد و باران جلوگیری می کند.

 ماده آلی تولیدی به دلیل داشتن بافت سبک املاح و ترکیبات ضروری مورد نیاز گیاهان مختلف، ضمن اینکه فیزیک خاک را اصلاح کرده و مناسب رشد و گسترش ریشه گیاه می کند، باعث جذب رطوبت و ایجاد شرایط بهتر اطراف ریشه می شود.

 وانه زنی را بهتر و شرایط رشد را مهیا می کند. عناصر شاخص کود آلی بیولوژیک تولید شده از باگاس نیشکر عبارتند از: آهن، منگنز، روی، مس، ازت، فسفر، پتاس، کربن آلی، موادآلی و سایر عناصر مفید و مورد نیاز رشد انواع گیاهان می باشد.

 با استفاده از کمپوست، خاصیت فیزیکی ترد و منافذ عبوری هوای بسیار در خاک ایجاد می شود و سبب می گردد که اکسیژن به راحتی توسط ریشه گیاه جذب شده و نفوذپذیری خاک افزایش می یابد.

 کمپوست دارای قابلیت نگهداری آب زیاد بوده و با ممانعت کردن از شرایط خشک، نیاز آبی گیاه را کاهش داده و خاک اطراف ریشه گیاه را همواره مرطوب نگاه می دارد.

 استفاده از کمپوست میزان مواد آلی خاک را افزایش داده و تبادلات اکسیژن، آب و موادمغذی مورد استفاده ریشه گیاه را ارتقاء می بخشد. همچنین تبادلات کاتیون های خاک را افزایش داده و میزان ظرفیت تبادل کانیونی خاک را بهبود می بخشد که در نهایت در اختیار ریشه گیاهان قرار می دهد و افزایش عناصر ”ماکرو“ و ”میکرو“ درون خاک را باعث می گردد.

 در شرایط عادی در یک فصل زراعی در استان خوزستان مقدار ۳۵۰ کیلوگرم در هکتار کود اوره در سه مرحله و دی آمونیوم فسفات به میزان ۴۰۰ کیلوگرم در هکتار به خاک مزارع نیشکر داده می شود که در صورت استفاده از کمپوست، مصرف این گونه کودهای شیمیائی فوق العاده کاهش یافته و به حداقل میزان خود می رسد، ضمناً عناصر اصلی چون ازت، فسفر و پتانسیم حاصل از کمپوست به راحتی جذب گیاه می شود.

 دز نظر هزینه، تولید کمپوست از تفاله نیشکر باگاس کاملاً مقرون به صرفه بوده و دارای ارزش افزوده بسیار بالائی است. چنانچه استفاده از آن در اراضی نیشکرخیز استان خوزستان سبب افزایش قابل توجهی در تولید محصول نیشکر در هکتار می شود.

  کمپوست چندمنظوره باگاس نیشکر

 کمپوست تهیه شده از باگاس نیشکر غنی شده با موادغذائی لازم برای رشد گیاه و با استفاده از قارچ ها، آکتینومیست ها و باکتری ها سلولزخوار، ماده ای مناسب برای بستر گیاه بوده و حاوی اغلب عناصر غذائی ماکرو میکروالمنت های مورد نیاز گیاه می باشد.

 این گونه نه تنها موادغذائی مورد نیاز گیاه را در طول رشد تأمین می کند، بلکه حاوی میکروارگانیسم های مفیدی است که مانع از رشد و تکثیر خیلی از قارچ های بیماریزای گیاهی می گردد. قارچ های مورد استفاده به عنوان Bioactivitor در تهیه این کمپوست، حل کننده فسفر بوده و همچنین قدرت تجزیه دیواره سلولی قارچ های سلولاز و کیتیناز Chitinase دارا هستند و حتی اسپورهای قارچ ها را از طریق پارازیته کردن از بین برده و با تولید مواد Fungi Static مانع از رشد و تکثیر این قارچ ها می گردند و در مدت کوتاهی کمپوستی با کیفیت عالی برای انواع زراعت ها تهیه می کنند.

 نسبت کربن به میکروالمان های مورد نیاز گیاه در این کمپوست به شکل ایده آلی تنظیم شده است تا در موقع مصرف باکتری های تجزیه کننده نه تنها رقابتی با ریشه گیاه نداشته باشند، بلکه مقدار زیادی عناصر غذائی را به فرم قابل دسترس در اختیار گیاه قرار دهد.

... آلی تهیه شده به علت اینکه مراحل تهیه کمپوست را در شرایط کنترل شده سپری کرده است، فاقد بو، هر نوع عامل بیماری زا، بذر علف های هرز و مواد سمی برای رشد گیاه می باشد. همچنین به دلیل غنی بودن این کمپوست از میکروارگانیسم های هتروتروف مفید با این روش نیز مانع از رشد انواع بیماری های گیاهی شده و به دلیل میکروارگانیسم های مفید حتی قادر است. عناصر غذائی موجود در خاک را نیز برای رشد گیاه قابل جذب تر کند. در صورتی که به همراه کمپوست مورد مصرف مقداری گوگرد نیز در چال کودهای درختان استفاده شود، می تواند اثرات مضر PH بالا و کربنات کلسیم فراوان موجود در خاک را خنثی کرده و زمینه سرسبزی گیاه را فراهم کند.

در واقع با دادن این کمپوست به انواع درختان، مزارع، باغ ها و گلدان ها، آنها را از خیلی از عناصر غذائی مورد نیاز گیاه برخوردار کرده و مصرف کودهای شیمیائی را به حداقل ممکن کاهش خواهد داد. با استفاده از این کمپوست، سلامت و شادابی و تغذیه گیاه تضمین می گردد.