سیر تکامل ماهواره ها

ماهواره هایی که از زمین تصویر برداری می کنند به دو دسته تقسیم می شوند:

_ماهواره های منابع زمینی:مانند لندست(land sat)اسپات(spot)،IRS ،JERS1

_ماهواره های محیطی:مانندGOES،NOAA،DMSP(امریکا)،INSAT(هندوستان)

Priroda،mteor،metro  (روسیه)را نام برد که در حال حاضر فعال هستند.

ماهواره های نسل اول لندست 1و2و3 (1970-1980 )

اولین ماهواره منابع زمینی در 23 ژوئیه 1972(اول مرداد 1351 )با نامERTS1 به فضا پرتاب شد که بعدابه نام لندست 1 تغییر نام یافت و در تاریخ 6 ژانویه 1978(16 دی ماه 1356) از کار افتاد.قبل از ان در 22 ژانویه 1975(20 بهمن 1353 )لندست 2 به فضا فرستاده شد؛این ماهواره در25 فوریه1982 (6 اسفند 1360)از کار افتاد.و لندست 3 در 5 مارس 1978 (15 اسفند1356)به فضا پرتاب شد،ماهواره فوق نیزدر تاریخ 31 مارس1983(11 فروردین1362)از کار افتاد.

ماهوارهای نسل دوم لندست 4و5 (1980-1990)

پس از خاتمه فعالیت ماهواره ی نسل اول در سال1983 سازمان فضا نوردی امریکا ضمن تکامل بعضی از قابلیتهای ماهواره ای نسل اول با طراحی لندست 4و5 تحت عنوان نسل دوم وسپس لندست 6و7 فعالیتهای خود را دنبال نمود.

لندست 4

در16ژوئیه 1962 (25 تیر 1361)قبل از توقف فعالیت لندست 3 به فضا فرستاده و در مدار زمین قرار گرفت.

لتدست 5

در اول مارس1984(18 اسفند 1362)به فضا پرتاب و در مدار زمین قرار گرفت.نوع سنجنده های بکار رفته در نسل دوم ماهواره های لندست(4و5)شامل سنجنده هایTM وMSS می باشد.عرض تصویر برداری در هر یک از سنجنده های مذکور 185 کیلومتر می باشد.

لندست 6

این ماهواره در اکتبر 1993 (مهر1372) پس از پرتاب از مدار وکنترل خارج گردید و ناپدید شد.سنجنده نصب شده روی ان نقشه بردار موضوعی بهسازی شده یا+ETM نام دارد.این سنجنده مانندTM دارای 7 باند طیفی با قدرت تفکیک مکانی 30 متر می باشد.

لندست7

سازمان فضا نوردی امریکا(NASA) پس از سقوط لندست 6 برای جلوگیری از ایجاد فاصله زمانی(GAP)در برنامه ریزی مربوط به سری ماهواره های لندست، ماهواره لندست 7 را در 15 اوریل 1999 (26 فروردین 1378) به فضا پرتاب نمود.این ماواره در یک مدار خورشید اهنگ در ارتفاع 705 کیلومتری از زمین قرار داد.زاویه تمایل مدار1/98 درجه و عبور ماهواره از خط استوا ساعت 10 صبح به وقت محلی است،زمان پوشش کامل زمین 16 روز و پهنای نوار برداشت 185 کیلومتر می باشد.این ماهواره دارای یک سنجنده به نام+ETM میباشد.لازم به ذکر است اسن ماهواره در حال حاضر از مدار خارج و غیر فعال است.دوره تکرار تصویر برداری این سنجنده 16 روز است،بدین معنی که هر 16 روز یکبار از یک مکان معین تصویر برداری مینماید.

ماهواره های SPOT

ماهواره اسپات توسط کشور فرانسه و با همکاری کشور سوئد و بلژیک طراحی و ساخته شده است.ماهواره های 1و2و3و4 اسپات به ترتیب در سالهای1998،1993،1990،1986 به فضا پرتاب شدند.این ماهواره ها دارای دو سنجنده کاملا مشابه به نامهای 1,2 HRVI میباشد.که همزمان و بدون وابستگی به یکدیگر کار میکنند و در طول موج نوری قابل دید و مادون قرمز نزدیک تصویر برداری میکنند.سنجنده HRVاز نوع اسکنر خطی بوده و فاقد ایینه دوران یا نوسان کننده می باشد. هر یک از دو دستگاه دارای دو ردیف یا پژوهنده یا اشکار ساز هستند که تعداد انها در هر طرح به 6000 عدد میرسد.

اسپات4

این ماهواره در سال 1999 به فضا پرتاب شد و در مدار شبه قطبی در ارتفاع 823 کیلومتری با زاویه میل 98 درجه مستقر گردید. مدت زمان لازم برای پوشش کامل زمین 26 روز می باشد.عرض تصویر برداری 60 کیلومتر.دارای دو سنجنده به نام HRVR با قدرت تفکیک زمینی 20 متر و تعداد 4 باند وPAN با یک باند پانکرو ماتیک با قدرت تفکیک زمینی 10 متر می باشد.

اسپات5

این ماهواره در سال 2002 توسط کشور فرانسه به فضا پرتاب شد.و در مدار شبه قطبی با ارتفاع 822 کیلومتر با زاویه میل 98 درجه و دوره پوشش کامل زمین 26 روز مستقر گردید.شامل دو سنجنده HRVR با عرض تصویر برداری 60 کیلومتر، تعداد 4 باند و قدرت تفکیک زمینی 10 متر و سنجنده PAN با عرض تصویر برداری 60 کیلومتر، تعداد یک باند و قدرت تفکیک زمینی 5 متر و 5/2 متر می باشد.

قابلیت های ماهواره اسپات نسبت به لندست:

توان قدرت تفکیک زمینی بالاتر_امکان تهیه تصاویر زوج و متعاقبا دید سه بعدی از زمین به کمک تصاویر ماهواره ای_ استفاده از سیستم اسکن خطی_امکان کاهش پریود تکرار.

ماهواره1JERS

1JERS یا ماهواره منابع زمینی ژاپن در 11 فوریه 1992 به یک مدار خورشید اهنگ در ارتفاع 568 کیلومتری پرتاب شد. این ماهواره دارای دو سنجنده یکیOPS و دیگری سنجنده دارای RIS می باشد.

ماهواره های هندیIRS

از سری ماهواره های منابع زمینی هندوستان تا کنون irs p3(1988)irs p2 )1991)irs ib(1994)irs ic(1995)irs ia (1996)irs id(1997)irs p6(2003)به فضا پرتاب شده اند.ماهواره های irs id و irs ic در یک مدار شبه قطبی وخورشید اهنگ در ارتفاع 904 کیلومتری از زمین قرار دارند. زاویه تمایل مدار 71/98 درجه و زمان یک دور گردش ان به دور زمین 101 دقیقه می باشد.عبور ماهواره ها از خط استوا به وقت محلی همواره در ساعت 30/10 انجام میگیرد.

در این ماهواره ها سه سنجنده به نام های زیر نسب شده است:

Liss3: تعداد 4 باند، قدرت تفکیک زمینی 5/22 متر،عرض تصویربرداری 127 کیلومتر.
Pan: تعداد یک باند،قدرت تفکیک زمینی 8/5 متر،عرض تصویر برداری 70-63 کیلومتر.
Wifs:تعداد 3 باند،قدرت تفکیک زمینی 188 متر،عرض تصویر برداری 800-728 کیلومتر.

سنجنده پانکروماتیک این ماهواره اولین سیستم ماهواره ای است که تصاویر با تفکیک مکانی کمتر از 10 متر(8/5 متر) در سطح تجاری تولید می نماید.

ماهواره p6که به نام resourcesat1 نیز موسوم است در تاریخ17 اکتبر 2003 در مدار زمین قرار گرفته است.این ماهواره دارای سه سنجنده به نامهای liss-III با 4 باند طیفی و قدرت تفکیک مکانی 5/23 متر،liss-iv با سه باند چند طیفی 8/5 متری و یک باند پانکروماتیک 8/5 متری و سنجنده سوم به نام waifs دارای 4 باند طیفی با قدرت تفکیک 70 متر است.دوره تکرار تصویر برداری سنجنده های liss-III و liss-IV 24 روز است.

ماهواره ikonos

این ماهواره توسط کشور امریکا ساخته شده است و در 24 سپتامبر 1999 به فضا پرتاب و در مدار شبه قطبی در ارتفاع 681 کیلومتری زمین با زاویه میل 1/98 درجه،باسرعت 7 کیومتری در ثانیه قرار گرفته است.سنجنده های نسب شده در این ماهواره شامل پانکروماتیک با ابلیت تفکیک زمینی یک متر و عرض تصویربرداری 11 کیلومتر با یک باند و سنجنده چند طیفی (4 باند) 90/0 – 45/0 میکرومتر می باشد،مدت زمان لازم برای برگشت به محل اول 9/2 روز برای قدرت تفکیک 4 متری باند چند طیفی می باشد.

ماهواره Quick bird

این ماهواره توسط امریکا در18 اکتبر 2001 در مدار 450 کیلومتری زمین قرار گرفته و دارای دو سنجنده؛چند طیفی با 4 باند طیفی ابی، سبز،قرمز و مادون قرمز نزدیک و قدرت تفکیک مکانی 5/2 متر وسنجنده پانکروماتیک با یک باند و قدرت تفکیک مکانی 61 سانتی متر است.دارا ی دو ایستگاه گیرنده زمینی در الاسکا و نروژ است.دوره بازگشت،یک تا 5/3 روز بسته به عرض جغرافیایی است.

ماهواره terra

امریکا در سال 1999 این ماهوره را در ارتفاع 705 کیلومتری زمین قرار داد.دو سنجنده مهم این ماهواره به نام modis وasetr هستند.سنجنده aster دارای 14 باند طیفی است که 3 باند ان دارای قدرت تفکیک مکانی 15 متر،6 باند ان دارای قدرت تفکیک مکانی 30 متر و 5 باند دیگر ان دارای قدرت تفکیک مکانی 90 متر هستند.سنجنده modis دارای 36 باند طیفی که 2 باند ان دارای قدرت تفکیک مکانی 250متر ،4 باند 500 متری و دیگر باندهای ان دارای قدرت تفکیک مکانی 1000 متر هستند.دوره تکرار تصویر برداری این سنجنده 16 روز است.