توالی (Succession)

یعنی روند تغیرات یک اکوسیستم از حالت نوجوانی تا بلوغ و پیری و مرگ

دونوع توالی داریم:

1)توالی اولیه

2)توالی ثانویه

توالی اولیه Primary succession 
توالی که برای اولین باردر یک منطقه اتفاق می افتد را گویند.

توالی ثانویه Secondery succession
هرگاه براثر عوامل طبیعی مثل آتشفشان، سیل و... اکوسیستم از بین برودگیاهانی که مجددا" در آنجامستقرمی شوندیک نوع توالی دیگر ایجاد می کنندبه نام توالی ثانویه .در مراحل اولیه توالی معمولا"گیاهانی که سرعت رشد زیادوعمر کوتاه دارندپس از آشفتگی که نورفراوان وموادغذایی زیاد هست بوجودمی آمدندکه به این گیاهان پیشگام می گویند.این گونه ها معمولا"قدرت پخش وانتشاربذرهاشان خیلی زیاد است.اما گونه هایی که در مراحل بعدی چیره می شوند رشد آهسته تروعمر طولانی تر دارندکه به گونه های آخرمراحل توالی گونه های اوج یا Climax گویند.

مثال برای توالی :
توالی ثانویه : با آمدن سیل وآتش سوزی چون بذر در جنگل مانده بعدها دوباره رشد می کند

توالی اولیه  : اما در آتش فشان که همه چیز از بین می رودباید دوباره مذاب و... .

بررسی توالی دریاچه:
ابتدا موجودات زنده اش کم ،آب شفاف،نوربه اعماق دریاچه می رسدکه به این نوع دریاچه ها الیگوتروف Oligotrophe می گویند.وقتی دریاچه ای برای اولین بار بوجود می آیدفاقد موادآلی بوده یا مواد آلی آن خیلی کم است ،آب خیلی صاف،تراکم موجودات خیلی کم،نور به اعماق می رسد.به دلیل عمق زیاد وکمبود فعالیتهای زیستی.

اما کم کم این دریاچه از این حالت خارج می شود،مواد آلی آن زیاد شده کم کم مواد زنده پیدا می شودکه از نوع ذره بینی هستندودرسطح دریا جمع می شوندوازورودنور جلوگیری می کنند؛به چنین دریاچه ای مزوتروف می گویند( Mesotrophe ).

بعد ازمرحله الیگوتروف کم کم موادآلی وجانوران بسیار کوچک در سطح دریاچه تجمع می کنندشفافیت کم می شود ونور به اعماق نمی رسدوکم کم موجودات درون آن به دلیل عدم وجود نور نمی توانند فتوسنتز انجام دهندومی میرند..وفعالیت فتوسنتزی در سطح انجام می شودوبه همین دلیل عمق دریاچه کم شده چون لاشه موجودات زنده درون آن تجمع پیدا کرده است ودراین صورت به دریاچه یوتروف Eutrophe می گویند.میزان موادآلی زیاد شده وبه دلیل عدم وجود نور مقدار اجسادنیز زیاد شده،عمق دریاچه کمتر شده وگیاهان از اطراف به دریاچه حمله کرده وچرخش مواد خیلی سریع وآلودگی زیاد می شود.وقتی تمام دریاچه را مواد آلی فرا گرفت وبدون آب شد(مرگ دریاچه) آن دریاچه را Distrophe می گویند.

الگوهای تغییرات گونه ها در طی توالی

1- تسهیل facilitation 
یک راه را برای ورود به گونه دیگر هموار می کندوبرای وجود گونه دیگرضرورت دارد.مثلا"گیاهانی که نزدیک به ماسه های دریا هستندوقتی روی تپه ها رشد می کنندباعث ثابت شدن ماسه ها می شوندگونه های بعدی که روی ماسه های تثبیت شده رشد می کننددوام بیشتری دارندوباعث رشد راحت آنها می شوند.نمونه تسهیل :در این تپه ها که گونه هی اولیه باعث ثبات شن وماسه می شوندبنابراین گونه هایی که بعدا"تشکیل خواهند شد فرصت رشدراپیدا خواهند کردودرغیر اینصورتتوسط ماسه هاپوشیده شده ودراعماق قرار می گیرند.

2- مداخله Interference
گونه های مراحل اولیه توالی مانع از ورودگونه ها دیگر می شوند نمونه آن در جنگل های استوایی وقتی که جنگل به منظور کشت وکار در آن استفاده می شودوبرای مصارف کشاورزی آماده می گرددوپس ازچند سال کشت آن را متروکه رها می کنندوگیاهان علفی کل منطقه را پوشانده که این گیاه بسیار متراکم است ونمی گذارد که بذر گیاهان دیگروگونه های بعدی رشد کند مداخله صورت می گیرد.

3- تحمل Tolerance
یک گونه در زمان ورود گونه های دیگرهیچ تأثیری ندارد.وقتی که دو گونه در زمان های متفاوت ظاهر می شونداین عمل می تواند صورت بگیردمثلا"نحوه تولید مثل وبذردهی آنها با هم فرق می کند.

4- لکگی مزمن Chronic:
اولین گونه های وارد شده تا آشفتگی بعدی دوام می آورند.حیات یا موجودات زنده معمولا"میل به زیاد شدن دارندازطرف دیگر محیط غیر زنده میل به فرسایش واز بین رفتن دارد.جایی که فرسایش برافزونی گیاه غلبه داردکویر بوجود می آیدیعنی در آنجا توالی متوقف شده است.جایی که در آن محیط غیر زنده یا فرسایش به محیط زندهغلبه پیدا می کندشرایطی پیش می آید که به آن کویر می گویند.این کویر جایی است که مراحل اولیه توالی تا مراحل بعد آشفتگی دوام می آورند.مثال:کاکتوس ها وگیاهان کوچک در کویر.