طبقه بندی بیابان های کشورمان(بیابان های داخلی منتهی به رشته کوههای البرز و زاگرس)

بعد از چالش تغییر اقلیم و کمبود آب شیرین،چالش سوم و مهم جامعه جهانی در قرن 21 بیابانزایی است6/1جمعیت،4/3 اراضی خشک و3/1 خشکیهای جهان به مساحت حدود 5 میلیارد هکتار در 110 کشور جهان در معرض خطر جدی بیابانزایی است. 

طبق تعریف برنامه محیطی سازمان ملل متحد  

(unep1997= progromm united nation invironment ) 

بیابان به اکوسیستم زوال یافته ای اتلاق می گردد که پتانسیل تولید بیولوژیک خود را یا از دست داده و یا در حال از دست دادن است. 

-طبقه بندی بیابانهای ایران شامل بیابانهای داخلی منتهی به رشته کوههای البرز و زاگرس شامل استانهای یزد-کرمان-اصفهان-فارس-خراسان شمالی-خراسان جنوبی و خراسان رضوی و غیره بیابانهای ساحلی بصورت نوار شرقی-غربی با پهنای نا برابر در سواحل شمالی دریای عمان و خلیج فارس شامل استانهای سیستان وبلوچستان-هرمزگان-بوشهر و خوزستان میباشد. 

مساحت بیابانهای جهان 4/1 میلیارد هکتار  

 معادل 2/10 در صد خشکیها و مساحت بیابانهای ایران بر مبنای پدیده های بیابانی فاقد پوشش گیاهی (کویر)تپه و پهنه های ماسه ای-دق رسی و غیره حدود 32میلیون هکتار (بر اساس مطالعات پوشش گیاهی دفتر مهندسی)و بر اساس تعریفunep شامل 15 رخساره به مساحت 7/43 میلیون هکتار (5/26 درصد مساحت کشور ) میباشد در ایران حدود100 میلیون از اراضی در معرض بیابانی شدن است که شامل 75میلیون هکتار در نتیجه فرشایش آبی 20 میلیون هکتار در نتیجه فرسایش بادی 5 میلیون هکتار در نتیجه تخریب فیزیکی و شیمیایی مپل شوری زایی-کاهش حاصلخیزی و سایر تخریبها میباشد.

بالغ بر 2/235 میلیون هکتار از اراضی خشک و فراخشک جهان معادل 81/1درصد وحدود 20 میلیون هکتار از اراضی کشور عزیزمان ایران معادل 12 در صد تحت تاثیر فرسایش بادی است که متاسفانه حدود 6 برابر استاندارد جهانی است و مساحت بیابانهای استان بوشهر حدود 331600 هکتاربوده و 16کانون فرسایش بادی به مساحت 25567 هکتارو 1913 هکتار تپه های ماسه ای داریم که از این میزان تا کنون 26102 هکتار در مناطق بحرانی بادرختکاری تثبیت و احیاءشده است. حال با توجه به تعریف و ارقام و آمار ذکر شده فوق نتیجه گیری میشود که بیش از یک میلیارد انسان از پدیده بیابانزایی رنج می بردو آسایش این خیل عظیم انسانی مختل شده و زندگی ، رفاه ،بهداشت و سلامت روح و جسم آنها در معرض خطر جدی است .در بین 41 بلای طبیعی شناخته شده سیل ، زلزله، خشکسالی و طوفان بعنوان حساس ترین و خطرناکترین بلایا معرفی شده است از میان 4 بلای معرفی شده اثرات و آسیب رسانی سیل ، خشکسالی و طوفان در مناطق بیابانی به شدت بیشتر و سخت تر از سایر مناطق می باشد و مشکلات پیش آمده توسط بیابانزایی شامل مشکلات اقتصادی ، اجتماعی ، فرهنگی، بهداشتی و غیره ... بوده که جبران این مشکلات به سادگی میسر نیست و قیاس خسارات ناشی از بیابانزایی تقریباً با اعداد و ارقام بسیار مشکل و گاهاً نا ممکن است زیرا قیمت خسارات بازاری ملموس شاید قابل محاسبه باشد اما محاسبه قیمت خسارات غیر بازاری یا ناملموس حقیقتاً بسیار دشوار است .

بخش عظیمی از پدیده بیابانزایی در اثر فعالیتهای ناسنجیده بشر اتفاق می افتد که این فعالیتها شامل : چرای مفرط دام در مراتع و کاهش توان تولید علوفه و در نتیجه فقدان پوشش علوفه ای – بهره بردارای بیش از حد و غیر علمی از مزارع و کاهش حاصلخیزی خاک، بهره برداری بی رویه از منابع آب زیر زمینی و کاهش ذخیره آبی سفره های زیر زمینی که منجر به خشک شدن افق های فوقانی و درنتیجه ایجاد درز وشکاف در سطح خاک و خشکیدگی خاک پیرامون ریشه درختان و گیاهان و در نتیجه خشکیدگی و آسیب دیدگی پوشش جنگلی و جنگل تراشی و بوته کنی ، بهره برداری شتابان از معادن سطح الارض و عدم اتخاذ تمهیدات لازم در زمینه جبران خسارات، توسعه شتابان ،شهرسازی که منجر به کاهش سطح مراتع میگردد ، فعالیتهای صنعتی و توسعه صنایع عظیم نفت ، گاز و پترو شیمی و سایر صنایع وابسته و غیر وابسته می باشد .لذا این همه فعالیت که در راستای تامین نیازمندیهای بشر و جامعه بشری است . انسانها را وادار میکند تا با مشارکت هم و با بهره گیری از علم و تکنولوژی موجودنسبت به رفع نقیصه اقدام و مبادرت به مقابله با بیابانزایی کنند اولین راه مقابله با بیابانزایی کنترل و ساماندهی فعالیتهای صدر الذکر می باشد و راه دوم انجام یکسری فعالیتهادر قالب بیابانزدایی نظیر کارهای بیولوژیکی، مکانیکی و بیو مکانیکی است که عمدتاً بخش دوم با تولیت و مدیریت دولت انجام میشود چنانچه مشارکت مردم در هر دو بخش چشمگیر شود ، امکان کنترل روند بیابانزایی میسر و احیای مناطق بیابانی تا حدودی ممکن میشود . لذا از مردم عزیزی که در همه صحنه ها پیشگام و همیشه حامی خادمین خودشان بوده اند و خواهند بود انشاء ا... تقاضا می کنم اولاً با افزایش سطح دانش و مهارت خود در زمینه استفاده از منابع طبیعی و دوماً با کاشتن حتی یک نهال در امر مبارزه با پدیده شوم بیابانزایی مقابله کنند./ذ