اصول محیط زیست

اصول محیط زیست
از
کتاب مبانی محیط زیست

نوسته: کنت وات
ترجمه: عبدالحسین وهاب زاده

متن اصول به همراه دانلود فایل word در ادامه مطلب

 

اصل 1- تمام انرژی که به یک فرد، جمعیت، یا اکوسیستم وارد می­شود می­تواند در آن ذخیره شده یا از آن خارج گردد. انرژی می­تواند از شکلی به شکل دیگر تغییر یابد، ولی نمی­تواند محو، منهدم و یا خلق شود. (این اصل همچنین به نام قانون بقای انرژی نیز شناخته می­شود. )

اصل 2 ـ کارایی هیچ سیستم مبدل انرژی کامل نیست

اصل 3  ـ ماده، انرژی، فضا، زمان و تنوع همگی انواع منابع به حساب می­آیند.

اصل 4 ـ هر گاه مهیایی هر نوع منبعی از قبل به اندازه کافی زیاد باشد، تأثیر افزایش یک واحد دیگر بر آن غالباً همراه با افزایش مهیایی خود منبع، تا سرحد یک حداکثر، کاهش می­یابد. بالاتر از این حداکثر هیچ گونه تأثیر مثبتی ایجاد نخواهد شد. برای همه انواع منابع، به جز زمان و تنوع، افزایش مهیایی در بالاتر از این حد، به دلیل اثرات مسموم ­کننده، ممکن است مضر نیز باشد. این اصل اشباع یا خالی شدن است. در مورد بسیاری از پدیده­ها، با افزایش منبع به طرف حداکثر، احتمال انهدام سیستم اضافه می­شود.

اصل 5 ـ منابع به دو صورت کاملاً متفاوت وجود دارند: گروهی که افزایش مهیایی آنها مصرف بیشترشان را تحریک می­کند و گروهی که اثر تحریک­کنندگی ندارند.

اصل 6 ـ آن افراد و گونه­هایی که زادگان بیشتری دارند جایگزین رقبای خود می­شوند.

اصل 7 ـ تنوع پایدار یا متعادل (Steady state diversity) جوامع در محیطهای قابل پیش­بینی بیشتر است.

اصل 8 ـ این که آیا یک زیستگاه به وسیله­ ی تنوع گونه­ های یک گروه خویشاوند اشباع می­شود یا نه، بستگی به چگونگی جدا شدن آشیانها در آن گروه خویشاوند دارد.

اصل 9 ـ تنوع در هر جامعه متناسب با وزن زنده تقسیم بر باردهی است.

اصل 10 ـ در یک محیط فیزیکی با ثبات نسبت وزن زنده به باردهی، با گذشت زمان، تا حد معینی افزایش حاصل می­کند.

اصل 11 ـ سیستم­های بالغ از سیستم­های نابالغ بهره­کشی می­کنند.

اصل 12 ـ کامل بودن سازگاری هر صفت بستگی به اهمیت نسبی آن صفت در محیط دارد.

اصل 13 ـ محیط­های فیزیکی با ثبات موجب افزایش تنوع زیستی در جوامع بالغ می­شوند، که این خود به نوبه جمعیت­ها را به ثبات تشویق می­نماید.

اصل 14 ـ میزان نظم موجود در الگوی نوسانات یک جمعیت بستگی به تعداد نسلهای قبلی دارد که بر جمعیت اثر می­گذارند.

اصل 15 ـ این که چه قسمتهایی از زمین می­تواند در زمان معین مورد سکونت هر موجود معینی قرار بگیرد بستگی به حوزه طاقت کلی آن موجود نسبت به همه عوامل خواهد داشت.

اصل 16 ـ بوم­شناسی مدتهای طولانی قانونی به نام قانون مینیموم لیبیگ (Liebig) داشته است. این قانون می­گوید که حتی اگر همه مواد مورد احتیاج رشد گیاه به جز یکی در غلظت مناسب وجود داشته باشند، ناکافی بودن آن یک، که غلظتش خیلی کم است، رشد را متوقف خواهد کرد.

اصل 17 ـ از آن جا که هر گونه از نظر احتیاجات محیطی کمی با دیگران متفاوت است، لذا اختلافات جزئی محیط در زمان یا مکان موجب پیدایش دسته­هایی از گونه­ها می­شود که جای یکدیگر را در فضا (Coenocline) یا زمان (توالی) می­گیرند.

اصل 18 ـ این قانون از بسط اصل 5 به دست می­آید. اگر لازم است که مواد مختلف در زمان و مکان و شکل صحیح فراهم باشند، پس موجودات زنده وابسته به مکانیسمهایی هستند که مهیایی مواد ضروری را ممکن می­سازند.

اصل 19 ـ اختلاف ماده و انرژی در این است که اگرچه یک کوانتوم انرژی فقط یک بار از یک زنجیر غذایی عبور می­کند، ماده مکرراً در آن چرخش می­نماید (قانون بقای ماده)، و بنابراین بازدهی یک زنجیر غذایی بستگی به فرایندهایی دارد که میزان چرخه مواد را در سیستم معین می­کنند.

اصل 20 ـ غذاهای مختلف از نظر محتوی انرژی در واحد وزن با یکدیگر تفاوت بسیار دارند: این موضوع استراتژی تحصیل غذای موجودات را تحت تأثیر قرار می­دهد.

اصل 21 ـ گونه­ای که آشیان ویژه­ای را اشغال می­کند، مسلماً راندمانش در استفاده از منابع آن آشیان بیش از گونه­های بیگانه­ای است که سعی در هجوم و جانشینی او دارند.

اصل 22 ـ ساختمان­هایی بیشتر دوام می­آورند که در مقابل هر واحد انرژی مهیا بیشترین توانایی تأثیر را بر آینده داشته باشند.

اصل 23 ـ توزیع فضایی هر موجود زنده تا حدودی تعیین­کننده راندمان استفاده از انرژی آن موجود و جمعیتش می­باشد.

اصل 24 ـ تنوع گونه­ها در یک محیط بستگی به مساحت، انزوای جغرافیایی، غنای محیطی و تنوع بوم­شناختی دارد. تنوع بوم­شناختی به نوبه خود بستگی به طول مدتی دارد که یک زیستگاه از ثبات بی­وقفه شرایط اقلیمی برخوردار بوده است.

اصل 25 ـ تغییرات بزرگ و غیرقابل پیش­بینی محیط باعث انتخاب گونه­های پرزادوولد می­شود.

اصل 26 ـ گونه­های مختلف، که آشیانهای بوم­شناختی کاملاً مشابهی دارند، نمی­توانند مدتهای طولانی در یک زیستگاه با هم زندگی کنند.

اصل 27 ـ گونه­های مختلف که به طور نامحدود با یکدیگر همزیستی می­کنند لزوماً بایستی آشیانهای مختلف داشته باشند.

اصل 28 ـ هر موجود زنده نسبت به افزایش مهیایی هر یک از گونه­های غذاییش به دو صورت واکنش نشان می­دهد: یکی از طریق بالا بردن حضور آن غذا در رژیم غذاییش (واکنش عملی) و دیگری از طریق افزایش تعداد خود، تا این که بتواند به طرز کاملتری از ذخیره کاهش یافته آن غذا استفاده کند (واکنش عددی).

اصل 29 ـ صیادان به هنگام کمیاب بودن صید، میزان متابولیسم خود را کاهش می­دهند. (لذا، سهم بیشتری از انرژی خورده شده صرف تولیدمثل می­شود، و کارایی انرژی بالاتر می­رود.)

اصل 30 ـ سیستم­های صید ـ صیاد به طریقی عمل می­کنند که کارایی انرژی را حداکثر نمایند. وقتی صید متراکم باشد، صیاد قسمت بیشتری از هر صید را تلف می­کند.

اصل 31 ـ فوق ـ انگلها (انگل انگلهای دیگر)، یا صیادان ثانویه (صیاد صیادان دیگر) مانع از افزایش جمعیت انگلها و صیادان می­شوند و در نتیجه از دامنه نوسانات این سیستم­های سه­گونه­ای می­کاهند.

اصل 32 ـ انگلها تخم خویش را به صورت پیوسته به هم (کپه­ای) توزیع می­کنند و به این ترتیب نوسانات سیستم انگل ـ میزبان را تخفیف می­دهند.

اصل 33 ـ اختلالات وارد بر سیستم­ها ممکن است اثراتی داشته باشند که مدتها بعد از خود آن اختلالات نمایان گردند (این همان تأثیر اختلاف فاز است که به علت مکانیسمهای تأخیر ـ زمانی اتفاق می­افتد).

اصل 34 ـ اختلال در یک بخش از سیستم منجر به اختلال در سایر بخشهای آن سیستم خواهد شد و دامنه وسعت اختلالات جدید، از نظر میانگین درازمدت و انحراف معیار در مقام مقایسه، بسیار بزرگتر از اختلالات سبب­شونده از نظر متوسط و انحراف معیار خودش، می­باشد. (هر چه سیستم پیچیده­تر باشد تعداد حالات متغیری، که تحت تأثیر قرارمی­گیرند، بیشتر می­شود. این همان «تأثیر تحریک­کننده و تشدیدشونده»  است.)

اصل 35 ـ اگر یک اختلال واحد به طور مکرر بر سیستمی وارد شود، اثرات آن می­تواند بیش از حد انتظار باشد. حال یا این وضع به خاطر اثرات تجمعی است و یا به دلیل اینکه اثرات وارده از حد آستانه فراتر رفته­اند.

اصل 36 ـ تأثیر دو یا بیش از دو اختلال مجزا، که بر یک سیستم زیست­شناختی وارد آمده باشند، بسیار بیشتر یا بسیار کمتر از آن چیزی است که از مجموع اثرات مجزای آن اختلالات می­توان انتظارش را داشت.

اصل 37 ـ سرعت واکنش جمعیت یک گونه نسبت به تغییرات مناسب­کننده محیط بستگی به میزان بازسازی (turnover rate) افراد در آن جمعیت دارد.

اصل 38 ـ تأثیر اقلیم و آب و هوا بر جمعیت را می­توان به دو جزء تقسیم نمود. تأثیر سختی و تأثیر بی­ثباتی، که یک یا هر دوی آنها می­توانند زیان­ بخش باشند. 

دانلود فایل این مطلب ( word )