آگروفارستری

تعریف اگروفارستری :

اگروفارستری تا حدودی یک نام جدیدی برای یک سری از عملیات قدیمی است . تعاریف مختلفی و حتی تصورات خیالی متفاوت از توصیف آگروفارستری در بین مردم وجود دارد . به هر حال ، اگروفارستری بعنوان یک سیستم مورد قبول استفاده از زمین مطرح بوده و قابل قبول ترین تعریف آن به شرح زیر است :

-آگروفارستری عبارت از یک سیستم پایدار بهره برداری از زمین است که عملکرد کل را با توجه به ترکیب یک زمان با استفاده از عملیات و مدیریتی افزایش می دهد که از نظر ویژگی های فرهنگ و اجتماع محلی ، شرایط اقتصادی و اکولوژیک منطقه متناسب می باشد .

- آگروفارستری عبارت از یک واژه جامع در مورد یک سیستم بهره برداری از زمین و تکنولوژی می باشد که براساس آن از گیاهان چند ساله چوبی ، گیاهان زراعی و حیوانات ، از طریق برقراری آرایش های فضایی و زمانی مطلوب استفاده می شود

اگروفارستری که در فارسی به معنای جنگل زراعی یا بیشه زراعی ترجمه شده علم دیرینه ای است که جدیدا بسیار کاربردی تر و پرطرفدارتر شده شده است چون همزمان با بهره برداری از تولیدات چوبی درختی از تولیدات زراعی نیز میتوان منفعت لازم را کسب نمود.

در این پست روش های مختلف اگروفارستری و رویکرد های مختلفی که در این علم مورد توجه قرار میگیرد و درختان چند منظوره و تحقیق ها و سمینار کلاسی در یکجا جمع آوری شده است

در ادامه خواهیم دید :

 برخی از ویژگی های آگروفارستری

مزایای آگروفارستری

محدودیت های آگروفارستری

تاریخچه آگروفارستری

طبقه بندی سیستم های آگروفارستری

طبقه بندی سیستم های آگروفارستری بر مبنای ساختار

  برخی از ویژگی های آگروفارستری

- تولید چندین محصول را با حفظ منابع پایه در بر دارد.
- بر استفاده از درختان و بوته های بومی تأکید دارد.
- برای محیط های حساس و برخوردار از نهاده های کم مناسب می باشد.
- از نظر فرهنگی و اجتماعی، نسبت به سایر سیستم های بهره برداری از ارزش بیشتری برخوردار است.
- از نظر ساختاری و کاربردی پیچیده تر از تک کشتی است.

مزایای آگروفارستری

الف) فواید محیطی
مهمترین فواید بوم شناختی (اکولوژیکی) آگروفارستری عبارتند از:

- کاهش فشار روی جنگل

- گردش بهتر مواد غذایی خاک از طریق درختان با ریشه های عمیق
- حفاظت بهتر از سیستم های اکولوژیکی  
- کاهش روان آب سطحی
- کاهش آب شویی مواد غذایی و فرسایش خاک از طریق ریشه و ساقه درختان
- تعدیل میکروکلیما (پائین آوردن دمای سطح خاک و کاهش تبخیر رطوبت خاک از طریق افزایش مداوم مواد آلی حاصل از تجزیه ها).

ب) مزایای اقتصادی
افزایش و حفظ بازده غذایی، سوختی، علوفه ای و کودی، (بر عکس سیستم های تک کشتی) کاهش خطر از بین رفتن کل محصول افزایش، افزایش سطوح درآمد مزرعه به خاطر باروری بالا و پایدار.

ج) مزایای اجتماعی  

بهبود استاندارد ها در زندگی روستایی به خاطر درآمد بالاتر و شغل مشخص، افزایش بهداشت و مواد غذایی به خاطر افزایش کیفیت و تنوع تولیدات غذایی، بهبود و پایداری جوامع ساکن در مناطق مرتفع از طریق عدم نیاز به تغییر مکان فعالیت های کشاورزی (فعالیت نوبتی در مزارع ).
از طرفی دیگر سیستم هایی که خوب طراحی شده باشند می توانند باعث کاهش یکسری از هزینه ها شوند و محصولات علفی که در این گونه فعالیت کاشته می شوند درآمد کوتاه مدت را فراهم آورده و این در حالی است که محصولات چوبی به صورت همزمان در همان سیستم رشد می کند. بهبود کیفیت آب و وضع غذایی و زیستگاه برای ماهیان از دیگر فواید سیستم آگروفارستری است.

محدودیت های آگروفارستری

الف) از نظر محیطی
- رقابت درختان نباتات زراعی از لحاظ فضا، نور، رطوبت و مواد غذایی
- خسارت به محصولات زراعی از طریق عملیات قطع درختان
میزبانی آفات و حشرات مضر برای محصولات غذایی
تجدید حیات زیاد درختان که ممکن است بر گونه های زراعی غلبه کند 

ب) از نظر اجتماعی – اقتصادی

- نیروی کار بیشتری نیاز دارد
- رقابت بین محصولات زراعی و درختی بیشتر است.
- دوره رشد درختان طولانی است.
- آگروفارستری کار پیچیده ای است نسبت به کشاورزی سنتی و متداول.
- مقاومت زارعان برای جایگزین کردن درختان با محصولات زراعی به خصوص در جاهایی که زمین کمیاب است.

تاریخچه آگروفارستری

آگروفارستری یک پدیده جدید نیست و از دیر باز در اکناف جهان، در هر جا به شکلی سابقه دارد. منتها در حدود ربع قرن اخیر، در راستای بهبود روش ها و اشکال گوناگون آن نوعی نوسازی یا بهسازی مبتنی بر نتایج تحقیقات علمی ایجاد شده است. پیشینه آگروفارستری به گفته یکی از پژوهشگران مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان مازندران به دهه های 1950 و 1960 میلادی بر می گردد. سنت و فرهنگ زراعت و کاشت درخت از قبل در ایران وجود داشته است و می توان به کاشت توت و چای در لاهیجان یا کاشت صنوبر و تبریزی در اطراف مزارع و باغ های میوه در دیگر مناطق اشاره کرد. همچنین کاشت درختان بادشکن در اطراف زمین های کشاورزی است به طور کلی این نوع درخت کاری، سنتی دیرینه در ایران دارد.

در اروپا تا قرون وسطی، جنگل های متروکه را پاک نموده و نوارهایی از آنها را می سوزاندند، سپس محصولات غذایی را برای دوره های مختلف در داخل آنها کشت می کردند و یا گونه های درختی را همراه با گیاهان زراعی و یا بعد از آنها کشتمی نمودند. این روش در اروپا رو به کاهش نهاد، ولی تا اواخر قرن گذشته در فنلاند و تا سال 1920 در آلمان ادامه داشت.

در آسیا، سیستم زراعی هانونو Hanunoo، سیستمی تقریباً پیچیده و پیشرفته انجام می شد. در این سیستم در حالی که زمین برای زراعت پاکسازی می شد، برخی از گونه های درختی مهم به طور انتخابی حفظ می شدند. این درختان برای رسیدن  دانه های برنج سایه ایجاد می کردند و غذا، دارو، چوب ساختمانی و روغن نباتی را فراهم می کردند. در آفریقا از نقطه ای به نقطه دیگر متفاوت است. در نیجریه شمالی گیاهان زراعی مختلف مثل ذرت، کدو تنبل و لوبیا همزمان با درختان در زیر اشکوب کاشته می شد (1937، Forde). در هر منطقه با توجه به شرایط آنجا گونه های متفاوت به همراه درختان مناسب کاشته می شود .

در ایران، اشکال متنوعی از آگروفارستری از قدیم وجود داشته، به عنوان مثال:

جنگلداری – کشاورزی تلفیقی در عرصه واحد به صورت کاشت کهور – صیفی جات نوبرانه، کرت – گندم، کنار – زراعت در مناطق جنوبی کشور. کاشت درخت بادام با زراعت یونجه، موکاری در پای درختان بلوط بازمانده از تخریب جنگل در حوالی بجنورد. صنوبرکاری به همراه زراعت یکساله در سرزمین ایران، زراعت یا چرای دام در پای درختان جنگلی بلوط در زاگرس.

طبقه بندی سیستم های آگروفارستری

سیستم های آگروفارستری می توانند بر اساس معیار های زیر گروه بندی گردند:

ساختار

بررسی ترکیب اجزاء، شامل ترکیب فضایی جزء چوبی، اشکوب بندی عمودی اجزای ترکیب و ترتیب زمینی اجزای مختلف می باشد.

وظیفه یا عمل سیستم 

این معیار بر اساس وظیفه یا نقش کلی سیستم و به طور عمده نقش درختان(نقش تولیدی، محافظتی و ... ) مشخص می گردد.

اقتصادی – اجتماعی 

توجه به سطح مدیریت نهاده ها و یا شدت و مقیاس مدیریت و اهداف تجاری می باشد.

اساس اکولوژیک
توجه به شرایط محیطی، با این فرض که سیستم های معین می توانند برای شرایط اکولوژیک معینی مناسب تر باشند.

طبقه بندی سیستم های آگروفارستری بر مبنای ساختار

طبیعت مؤلفه ها
 ترتیب مؤلفه ها
بر اساس طبیعت مؤلفه ها، سیستم های آگروفارستری می تواند به طبقات زیر تقسیم شود:

           سیستم های تلفیقی جنگل و زراعت    Agrosilvicultural 

                سیستم های تلفیقی جنگل و مرتع  Silvopastoral
          سیستم های تلفیقی جنگل، مرتع و کشاورزی       Agrosilvopastoral 

سایر سیستم ها 

الف) سیستم های تلفیقی جنگل و زراعت

Agrosilvicultural 

این سیستم در برگیرنده استفاده آگاهانه از اراضی برای تولید همزمان محصولات کشاورزی و محصولات جنگلی است. بر مبنای طبیعت مؤلفه ها، این سیستم ها می توانند به اشکال زیر تقسیم شوند:

- گونه های آیش اصلاحی در کشاورزی انتقالی 

- سیستم تانگیا 
- باغ های متشکل از چند گونه درخت 
- کشت دالانی   
- درختان و درختچه های چند منظوره در اراضی زراعی 
- تلفیق محصول زراعی با محصول درختی – درختچه ای

آگروفارستری با هدف تولید چوب سوخت :

کمربندهای سبز
بادشکن ها   
حصارهای حفاظتی خاک

- کشت درخت و درختچه در طول دوره آیش زمین

آیش یعنی اراضی کشاورزی را برای دوره هایی خاص بدون کشت باقی بگذاریم. در طول دوره آیش اراضی، می توان با کاشت گونه های سریع الرشد نظیر کلن های مختلف صنوبر از محصولات چوب و علوفه تولیدی این گیاهان در مصارف مختلف و همچنین تأمین علوفه دام استفاده نمود.
بهترین گونه ها برای سیستم آیش آنهایی هستند که علاوه بر آن که خاک را اصلاح می کنند (قابلیت تثبیت ازت را دارند) با محصولات بعدی هم سازگار باشند.

-  سیستم تانگیا 

این سیستم یک فرم تغییر یافته از زراعت دوره ای است، بدین ترتیب که گیاهان زراعی در یک منطقه کاشته شده و در جوار آنها گونه های جنگلی نیز کشت می گردند. در این سیستم که هدف بیشتر حفظ جنگل است به زارعانی که زمین ندارند به ازای کسب اجازه کشت برای مدت 1 تا 3 سال در پای درختان زراعت یک ساله می کنند و بعد از آن یعنی زمانی که سایه درختان به حد کافی افزایش می یابد حرکت به مناطق دیگر و تکرار چرخه در آن مناطق صورت می گیرد.

- باغ های متشکل از چند گونه درخت 

در این سیستم آگروفارستری، انواع مختلفی از گونه های درختی به صورت مخلوط کشت می شوند. کار اصلی این سیستم، تولید غذا، علوفه و فرآورده های چوبی برای ساخت خانه و فروش این تولیدات برای کسب درآمد است. گونه های عمده ای که در این سیستم استفاده می شوند:  
(Acer catechu ، Cocos nucifera ، Phoenix daetilifera ، Acacia catech  و ... ) 

- درختان و درختچه های چند منظوره در اراضی زراعی

تلفیق درختان چند منظوره مانند Acasia alba , Prosopis cineraria  با محصولات کشاورزی در قسمت های خشک و نیمه خشک مناطق حاره یک روش سنتی می باشد . از نقاطی که می توان در آن تلفیق جنگلداری با کشاورزی را داشت ، نقاط باز داخل جنگلهاست. بیشتر نقاط از مازاد گیاهی و مدفوع حیوانات به جای آنکه به عنوان مالچ و کود حیوانی استفاده کنند، برای سوخت به کار می برند که با کشت درختان در حاشیه مزارع می توانند کاملاً نیاز سوختی خانواده خود را تامین نمایند)

- تلفیق محصول زراعی با محصول درختی – درختچه ای

در باغ های چای و قهوه در سرزمین سری لانکا مبادرت به کاشت متفرق درختان تیره نخود (لگومینوزه) می شود. در اینجا، خاک با تثبیت ازت جوی به وسیله درختان تیره نخود تقویت شده و موجب افزایش محصول چای و قهوه می گردد. گو اینکه درختان مزبور، در عین حال، نوعی پناه سودمند نیز به بوته های چای و درختچه هایقهوه اعطا می کنند.

- کمربند سبز  

کمربند سبز، ایجاد نوار های گسترده از درختان را گویند که با اهداف مختلف ایجاد می گردد. کاهش سرعت بادهای تند و مخرب زا، مبارزه علیه آلودگی های محیطی از جمله آلودگی های هوا، آلودگی صدا، گرد و غبار (به خصوص در نزدیکی شهرها). از دیگر اهداف ایجاد کمربند سبز می توان به فراهم کردن غذا ، علوفه، چوب، و... اشاره کرد. گونه هایی که در ایجاد کمربند سبز به کار گرفته  می شوند باید توجه شود که برای چه هدفی کاشته می شوند تا گونه مناسب آن انتخاب گردد.

-بادشکن ها 

بادشکن ها نوعی از نوارهای چوبی هستند که به وسیله درختان و درختچه ها برای حفظ مزارع، منازل مسکونی و یا به منظورهای دیگر مثلاً برای جلوگیری از شن های روان، مناطق بادخیز و حفظ خاک اشاره کرد.
اگر چه بادشکن ها در کانادا شامل یک ردیف از درختان یا بوته ها هستند، کاشت و احداث بادشکن های چند ردیفی به همراه گونه های مختلف فواید هایی مهم را به دنبال خواهد داشت. همچنین ارتفاع و پهنای بادشکن بر عملکرد بادشکن ها تاثیر می گذارد.
برای ایجاد بادشکن در حاشیه زمین های کشاورزی روستائیان در تمام کشور (ایران) اعم از جلگه تا ارتفاعات می توان زراعت چوب و درختکاری انجام داد. البته ایجاد بادشکن باعث ایجاد سایه و جلوگیری از تابش مستقیم نور خورشید به سطح مزرعه می شود و برای همین است که برخی از کشاورزان شالیکار (برنج کار) از صنوبرکاری در اطراف مزرعه شان چندان استقبال نمی کنند.

 سیستم های تلفیقی جنگل و مرتع Silvopastoral
آن قسمت از روش تلفیق جنگلداری با کشاورزی را که به چرای دام ارتباط دارد روش تلفیق جنگلکاری با مرتعداری می نامند. در این روش گیاهان چوبی اعم از از درخت و بوته نقش عمده را بازی می کنند که می توانند تولید علوفه برای حیوانات اهلی، تولید چوب الوار، چوب سوخت، میوه و یا اصلاح خاک به کار گرفته را عهده دار باشند .   

  سیستم های تلفیقی جنگل ، مرتع و کشاورزی   Agrosilvopastoral:  

این سیستم به مفهوم پرورش جنگل با زراعت و دامداری به صورت تلفیقی می باشد. سایر سیستم ها از قبیل پرورش میگو یا انواع دیگر ماهی در جنگل های جزر و مدی حرا. اجزای این سیستم ها را در شرایط تلفیقی وقتی می توان موفقیت آمیز دانست که نه تنها یک فعالیت به زیان فعالیت دیگر نباشد، بلکه فعالیت های گوناگون در عرصه واحد برای یکدیگر مفید واقع شوند. در اکثر مناطق روستایی ایران بویژه مناطق جنگلی، روستائیان ارتباط تنگاتنگی با منابع طبیعی به ویژه جنگل دارند. برخی از فعالیت های مذکور، در بسیاری از مناطق جنگلی، با استعداد بوم شناختی آن زمین مغایر است. مانند گسترش کشاورزی و دامداری در جنگل بویژه مناطق شیب دار که در کوتاه مدت باعث تخریب جنگل و در میان مدت و دراز مدت با فراهم کردن زمینه برای وقوع سیل و فرسایش خاک، موجب نابودی حیات می شود و ادامه زندگی را غیر ممکن می سازد. 
وضعیت آگروفارستری در ایران
در ایران تاکنون مطالعه جامعی بر روی آگروفارستری انجام نگرفته است، ولی سیستم های سنتی آگروفارستری از گذشته های دور در سراسر کشور بوجود آمده اند. در اکثر مناطق روستایی ایران به ویژه روستاهای مناطق جنگلی، روستائیان در ارتباط تنگاتنگ با منابع طبیعی به ویژه جنگل هستند. 
سیستم آگروفارستری در مناطق خزری  
سیستم های این منطقه از بالاترین تنوع گونه های چوبی برخوردار است، در مناطق پست جلگه ای تقریباً کلیه مناطق جنگلی به زراعت تبدیل شده است، ولی بسیاری از گونه های جنگلی از جمله شمشاد، لرگ، توسکا، افرا، لیلکی و... در اطراف مزارع دیده می شوند.
دام اغلب گاو می باشد، پرورش کرم ابریشم در بخش هایی رواج دارد. در مورد بیشتر سیستم ها، تولیدات محصولات زراعی در بازارهای شهری به فروش می رسد. پرورش دام در جنگل در این منطقه به خاطر سیاست اختصاص عرصه های شمال به جنگل و تولید با محدودیت مواجه است. در عرصه های کوهستانی مدیریت جنگل های طبیعی اعمال گردد ، درحالی که در زمین های جلگه ای مدیریت سیستم های آگروفارستری برای پایدار کردن زمین های زراعی آن لازم است.  
آگروفارستری بیشتر در جنگل های خارج از شمال اجرا می شود ، ولی به گفته کارشناسان، چون اکثر زمین های کشاورزی و مناطق تخریب شده جنگلی جنگلهای شمال کشور بر روی دامنه های شیب دار قرار گرفته و فرسایش خاک در این نواحی زیاد است به کارگیری این روش دربرخی مناطق شمال، مناسب است. مخصوصاً در نزدیکی اغلب روستاها در شمال که تخریب بیشتر شده و جنگل تنک تر شده به کارگیری آگروفارستری ضروری است.
سیستم های آگروفارستری درمنطقه ارسباران 
رویشگاه جنگلی ارسباران در گذشته سطوح وسیع تری را می پوشانیده است ، اکنون با 140000هکتار مساحت قلمرو کوچکی از شهرستان های کلیبر، اهرو، جلفا را شامل می شود. این ناحیه از شمال به رود مرزی ارس، از جنوب به ارتفاعات شهرستان های تبریز و سراب، از شرق به مرز استان های اردبیل و آذربایجان شرقی و از غرب به شهرستان های جلفا و مرند محدود می شود .  
در این منطقه حدود 180 گونه درختی و درختچه ای وجود دارد، به این دلیل تعداد گونه های چوبی چند منظوره (MPTS) در این منطقه در مقایسه با زاگرس بسیار زیادتر است، نظر به تپه ماهوری بودن منطقه (شیب بین 30تا70درصد) هر کجا زراعتی وجود دارد قطعاً باید گیاه چوبی چند ساله به سیستم افزوده شود.
سیستم های آگروفارستری در مناطق ایران و تورانی
مناطق ایران و تورانی یا فلات مرکزی ایران به علت خصوصیات جغرافیایی و اکولوژیک به طور کلی جزو مناطق خشک و نیمه خشک غیر جنگلی محسوب می شود. کمبود بارش سالیانه، گرمای زیاد، خاک های شور و سایر عوامل اکولوژیک برای ایجاد پوشش جنگلی مناسب نیستند. وسعت این منطقه زیاد است و بیش از نیمی از سطح کشور را می پوشاند.
بنا بر شرایط اقلیمی منطقه که محدود کننده می باشد، در بیشتر سیستم های منطقه، درختان به عنوان بادشکن استفاده شده اند و از درختان بلند قامت که چوب صنعتی نیز تولید می کنند مثل چنار، سپیدار و بید بهره گرفته شده است. کاهش نقش درختان بیشتر ایجاد حریم به صورت حصار زنده (Alive fence) می باشد، در این مورد گاهی از درختانی مثل سنجد و توت و... که مثمر هستند استفاده می شود. در این منطقه به دلیل آفتاب شدید، سایه درختان بسیار مفید و مورد توجه است. انجام مطالعه جامعی دراین منطقه ضروری است.
سیستم های آگروفارستری در منطقه خلیج و عمانی
ناحیه رویشی خلیج و عمانی یا صحارا – سندی در ایران شامل پوشش گیاهی نیمه حاره ای است که بخش های جنوبی کشور را می پوشاند. بارش محدود به فصل زمستان است و اغلب نقاط کمتر از mm100 است.
جنگل های این مناطق به صورت پراکنده، گاهی کم پشت و گاهی متراکم در مناطق مختلف جنوب استان خوزستان، استان بوشهر، استان هرمزگان و جنوب استان سیستان و بلوچستان و همچنین جزایر تنگ هرمز و خلیج فارس یافت می شوند. در این مناطق یک نوع اقلیم خشک گرمسیری (نیمه استوایی) Subtropical حکم فرماست و کلاً فاقد یخبندان است.
در این منطقه اشکال مختلفی از آگروفارستری وجود دارد و با توجه به تجارب سایر کشورها بخصوص هندوستان و پاکستان امکان توسعه آنها در سیستم های زراعی و دامداری فعلی و تبدیل آنها به اشکال جدیدی از آگروفارستری وجود دارد. لازم است از نتیجه بررسی های انجام شده در سایر کشورها استفاده گسترده به عمل آید.
سیستم های آگروفارستری در منطقه زاگرس
(ناحیه رویشی ایران- تورانی شامل دو رویشگاه متمایز از یکدیگر است: رویشگاه زاگرس و رویشگاه ایران و تورانی .) رویشگاه زاگرس بخش وسیعی از سلسله جبال زاگرس را شامل می گردد که از شمال غربی کشور یعنی شهرستان پیران شهر شروع و تا حوالی شهرستان فیروزآباد کشیده می شود. جنگل های زاگرس تحت عنوان جنگل های نیمه خشک طبقه بندی گردیده اند این جنگل ها در حال حاظر به عنوان جنگل های تخریب یافته تلقی می شوند که مهم ترین دلایل تخریب جنگل های منطقه تامین چوب سوخت و تعلیف دام می باشند.
عمده برنامه کشور برای آگروفارستری در منطقه غرب کشور و در جنگل های زاگرس اجرا می گردد. زیرا جنگل تراشی و تخریب جنگل در حاشیه روستا ها به وفور دیده می شود. بنابراین لازمه اجرای این کار آن است که تحقیقات روی آگروفارستری تقویت شود تا از این راه کشاورزان قادر باشند طبق اصل تولید مستمر، به حداقل تولید نائل شوند.
به طور کلی می توان برای غرب سیستم پرورش دام (مرتع) به همراه زراعت و جنگل (Agrosilvopastoral) را به کار گرفت.
جنبه های حاصلخیزی خاک در آگروفارستری
خاک یکی از مهمترین منابع طبیعی است که اثرات ناشی از قطع درختان را تحمل می کند. اگر خاک مورد حفاظت قرار نگیرد، حاصلخیزی خاک کاهش می یابد و ممکن است پایداری جمعیت انسانی و حیوانی حتی در سطح موجود با مشکلات جدی مواجه گردد. بنابراین، حفاظت از این منبع مهم بوده و شناخت نحوه متاثر شدن آن در یک سیستم آگروفارستری، ضروری است .
حفاظت خاک می تواند، حفاظت در مقابل عوامل متعددی باشد که با توجه به آن  گونه های مورد نظر متفاوت خواهد بود. چنانچه هدف حفاظت در مقابل انواع فرسایش باشد گیاهانی که انتخاب می شوند باید ریشه های عمیق داشته و با توجه به نوع فرسایش از یک تاج مناسبی برخوردار باشند. چنانچه هدف حفاظت در مقابل فرسایش بهمن است گیاهان کاشته شده باید از گونه های درختچه ای و دارای چندین تنه مستحکم با قدرت خمش بالا باشند تا درمقابل فشاربهمن، دچار شکستگی نشوند فرسایش بادی، آبی و... ).
کلیه سیستم های آگروفارستری حداقل دو گروه از سه گروه اصلی اجزای آگروفارستری را در بر دارند. این گروه ها مشتمل بر درختان (درختچه ها)، گیاهان زراعی، و چراگاه و حیوانات اهلی می باشند. درختان در کلیه سیستم های آگروفارستری حضور دارند. گاهی ممکن است اجزای دیگری مانند زنبور عسل،   ماهی و غیره نیز در این سیستم ها حضور داشته باشد. که هر کدام از سیستم های آگروفارستری با برخورداری از اثرات مشخص، خاک را تحت تاثیر قرار می دهند.
درخت در سیستم های آگروفارستری با اهداف چند جانبه مورد استفاده قرار می گیرد (حفظ و کاشته می شود):
حفاظت از خاک در مقابل فرسایش آبی و بادی و سایر عوامل نامساعد
تأمین چوب آلات برای رفع بخشی از نیاز صنایع 
ایجاد پناهگاه برای حیات وحش   
اصلاح ساختار خاک های آسیب دیده  
استفاده از محصولات فرعی نظیر میوه، رزین و...
استفاده از آن به عنوان تفرجگاه ها و فضای سبز و...  
کشاورزی نیز در این سیستم ها به منظور تامین بخشی از محصولات زراعی یا دامی مورد نیاز در بخش های مختلف زندگی انسانها صورت می گیرد.
تاثیر درختان روی خاک  
علاوه بر فواید درختان بر روی خاک، تعدادی از درختان نیز ممکن است اثرات نامطلوب داشته باشند.
- گونه های درختی سریع الرشد به احتمال زیاد نیاز بسیار زیادی به رطوبت خاک دارند (این امر بویژه در محیط خشک اثرات نامطلوبی به همراه دارد).
- اتلاف مواد غذایی بر اثر برداشت کل درخت بویژه در جنگل های دست کاشت ممکن است بسیار زیاد باشد. 
- اثرات نامطلوب شیمیایی و بیولوژیک که از یک گونه خاص درختی ممکن است ناشی شود و به اسیدی شدن خاک ، آللوپاتی، تأمین میزبان های جایگزین برای آفات و پاتوژن ها و... منجر شود. همچنین سایه اندازی و تغییرات در کیفیت طیف نوری بر روی رشد سایر گونه های مجاور اثر می گذارد. و... 
مکانیسم های اصلاح خاک در آگروفارستری
کشت گونه های سازگار و مرغوب چند ساله درختی در اراضی زراعی، موجب اصلاح حاصلخیزی خاک می شود. 
افزایش مواد آلی خاک موجب افزایش فعالیت میکروارگانیسم های مطلوب درمحدوده فعالیت ریشه گیاهان می شود.  
توسعه و تکامل خصوصیات فیزیکی خاک (ظرفیت نگهداری آب، قابلیت آبگذری و...)  
تاثیر درختان بر خصوصیات هیدرولوژیکی از یک سایت کوچک به اراضی زراعی و در سطوح ناحیه ای توسعه می یابد (شواهد نشان می دهد که وجود درختان بر خصوصیات هیدرولوژیک حوزه های آبخیز تاثیرات مطلوبی می گذارد) 
همچنین درختان در حفظ خاک، کنترل فرسایش و ... اثرات مفید دارند.