آلودگی هوای تهران یک معمای حل نشده یا راه حل ساده ؟

آلودگی هوا که تغییر در ویژگی‌های طبیعی جو بر اثر مواد شیمیایی است،اگر از حادترین مسایل ناشی از تمدن صنعتی نباشد،بدون شک یکی از بغرنج ترین آن است.

موادی همچون مونوکسید کربن، دی اکسید گوگرد، هیدروکربن‌های سوخته نشده و ترکیبات سربی از جمله موادی هستند که آلودگی هوا را در پی دارند.

آمارها نشان می‌دهد که در روزهای تشدید آلودگی هوای تهران، شمار بیماران تنفسی تا ٦٠ درصد افزایش می‌یابد و بیشترین عامل مرتبط با تشدید بیماری‌های سیستم قلبی،عروقی و ریوی، افزایش آلاینده‌های دی اکسید گوگرد،ذرات معلق و منواکسید کربن است.

این پدیده خطرناک با توجه به پیامدهای زیانبارش به یکی از ملموس‌ترین معضلات زیست محیطی تهران و چند کلانشهر دیگر ایران تبدیل شده‌ به گونه ای که بنابر اعلام معاون وزیر بهداشت سالانه بیش از ٢٧٠٠ مرگ و میر منتسب به آلودگی هوا، در شهر تهران ثبت می شود و این مهم عمدتا ناشی از ریزگردهای زیر ٢,٥ میکرون و اوزون است.

چند روزی است که آسمان کلانشهر تهران را چتری از آلاینده فرا گرفته است طوری در پی تداوم آلودگی هوای پایتخت، مسئولان اجرایی کشور در کمیته ملی کاهش آلودگی شهر تهران بر آن شدند تا مهدهای کودک و مدارس ابتدایی سه روز متوالی تعطیل کنند و ساعت کار دوایر دولتی را نیز را کاهش دهند.

ادامه این مطلب در ادامه...

به راستی چه کاستی ها و بی توجهی هایی موجب شده است تا آلودگی هوا همه ساله جان هزاران نفر را بگیرد و شماری از انسان ها را به خاطر بیماری های ریوی، تنفسی و قلبی روانه بیمارستان ها و مراکز درمانی کند.

برخی پایین بودن استانداردهای ساخت خودرو را عامل اصلی آلودگی هوا می دانند. عده ای پایین بودن درجه آرام سوزی بنزین (اکتان) و وجود خودروهای فرسوده در کلانشهرها را دلیل این مهم می دانند و بعضی نیز فعالیت کارخانه ها و صنایع، همچنین فرسودگی تجهیزات آنها را به آلودگی هوا نسبت می دهند.

دراین میان کسانی هم هستند که نبود نظارت های کافی از سوی سازمان های ذیربط، فرهنگ نادرست استفاده از وسایل نقلیه شخصی و تک سرنشینی، کمتر توسعه یافتن وسایل حمل و نقل عمومی و عوامل مهم آلودگی هوا می دانند.

سالهاست مسئولان درخصوص معضلات آلودگی هوا بحث می کنند و طرح می دهند؛ طرح هایی مثل جمع آوری خودروهای فرسوده که با توجه به مشاهده فراوان آنها در سطح شهر، به نظر می آید اجرای آن توفیق چندانی نداشته است.

معصومه ابتکار رییس سازمان حفاظت محیط زیست در نخستین جلسه کمیته ملی کاهش آلودگی هوای شهر تهران در دولت تدبیر و امید، آلودگی هوا در تهران و دیگر کلانشهرها را مشکلی ریشه دار می خواند و می گوید: از سال ١٣٨٤ تاکنون برنامه مربوط به این موضوع (کاهش آلودگی هوا) پیش نرفته است و اگر انجام می شد بسیاری از مشکلات آن تاکنون حل شده بود.

ایجاد محدوده ترافیک، زوج و فرد کردن خودروها برای ورود به این محدوده طرح ترافیک، معاینه فنی خودروها، تغییر ساعت کار سازمان ها برای روان سازی ترافیک و کاهش مصرف بنزین، نمونه های دیگری از این دست، طرح هایی هستند که با هدف کاهش آلودگی هوا در کلان شهری مثل تهران اجرا شده است.

معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت از محیط زیست نیز اظهار می دارد: کارهایی که از سال ١٣٩٠با تصویب طرح کنترل آلودگی هوا انجام شده تنها به صورت انجام یکسری فعالیت‌ها مانند جلوگیری از تردد خودروهای فرسوده بوده و در آن برنامه‌ریزی استراتژیک انجام نشده است.

به گفته سعید متصدی،تاکنون تنها یک میلیون و ٣٠٠ هزار خودروی فرسوده از رده خارج شده و هنوز استاندارد سوخت خودروها نیز یورو ٢ است درحالی که این استاندارد می بایست یورو ٤ باشد.

 اتفاق نظر کافی است؟

در این میان آنچه پیداست،این است که همه سازمان ها و افراد با ربط  و بی ربط به موضوع آلودگی هوا در این اصل مهم که شرایط پایتخت و کلانشهرهای مشابه آن از این منظر به حدی خطرناک برای جان انسان ها رسیده است،اتفاق نظر دارند؛اما آیا صرف وفاق در این زمینه کافی است؟

به نظر می آید،آلودگی هوا هم مثل خیلی از موارد متولی مشخصی ندارد و برای همین وقتی چنین شرایطی به وجود می آید، هیچ سازمان مشخصی پای به میدان نمی گذارد و اگر حسب تصادف،این توپ در زمین او بیفتد،بلادرنگ آن را به زمینی دیگر شوت می کند.

یکی از بخش هایی که توپ آلودگی هوا همواره به زمین او شوت شده و پیکان اتهام را متوجه آن کرده وزارت نفت است؛ وزارتخانه ای کلیدی، مهم و پول ساز برای کشور.

تولید نفت خام،پالایش و تبدیل آن به فرآورده های متنوع برای پاسخ گویی به نیازهای داخلی و کسب درآمد ارزی برای رونق اقتصاد کشور،مسئولیت مهمی است که این وزارتخانه برعهده دارد.

گام های وزارت نفت برای استاندارد سازی سوخت

وزارت نفت از بیش از یک دهه پیش تاکنون تلاش کرده تا همسو با سیاست های کلان نظام در خصوص استاندارد سازی سوخت با هدف کاهش آلاینده های زیست محیطی،گام های اساسی را بردارد و به همین منظور نیز طرح های مختلفی را تعریف و اجرا کرده است.

تولید بنزین با استاندارد بین المللی یورو ٤در برخی پالایشگاه های کشور،از جمله طرح های مهم این وزارتخانه به شمار می رود که آن را با تکیه برتلاش و تخصص کارکنان بخش های مختلف علمی و عملیاتی محقق ساخته است.

به گفته معاون وزیر نفت در امور پالایش و پخش،برای استاندارد سازی سوخت و افزایش کیفیت آن ١٠ میلیارد دلار در صنعت نفت سرمایه گذاری شده است.

عباس کاظمی آلودگی و مسایل زیست محیطی را یکی از دغدغه های مهم کشور می داند و بر تغییر الگوی مصرف و فناوری برای رفع این مشکل تاکید دارد.

به اعتقاد وی فعالیت صنایع نفت و نیرو بیشتر در بخش مدیریت عرضه انرزی متمرکز بوده و کمتر به مباحث مدیریت تقاضای آن پرداخته شده است،بنابراین فعالیت در این زمینه را اولویتی مهم می داند. 

 یکی از انتقادهای همیشگی به این وزارتخانه،بنزین است، بنزینی که عنوان می شود با استانداردهای صنایع خودورساز کشور همخوانی ندارد، اما آیا صنعت خودرو کشور که با جهشی بی سابقه، امروز به صنعت پر رونقی در کشور تبدیل شده است و همه روزه محصولات جدیدی را روانه بازار می کند،خود از استانداردهای لازم برخوردار هستند؟

 گام های پژوهشی نفت برای کاهش آلاینده ها

به گفته مدیر پژوهش و فناوری شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی ایران ٣٠ درصد نفت خام پالایشی کشور را مازوت تشکیل می دهد و به همین منظور چندین طرح پژوهشی برای کاهش آن تعریف و تدوین شده است.

جودکی با بیان این که هم اکنون ١,٨ میلیون بشکه نفت خام در کشور پالایش می شود، دلیل تولید این مقدار پسماند را قدیمی بودن پالایشگاه ها می داند.

وی سولفور زدایی از بنزین، نفت سفید و گازوییل را نیز گام های دیگری درجهت حذف آلاینده های زیست محیطی عنوان می کند و اظهار می دارد: در بخش گوگرد زدایی از مازوت نیز فعالیت های پژوهشی در دست پیگیری است تا از ورود فلزات سنگین و گوگرد این فرآورده به محیط زیست جلوگیری شود.

گسترش جایگاه های عرضه سی ان جی نیز یکی دیگر از تلاش های وزارت نفت است که با اهداف مختلفی چون کاهش مصرف بنزین و واردات آن (با هدف پیشگیری از خروج ارز) گام های بلندی برداشته است.

 این وزارتخانه پیرو این هدف به گونه ای عمل کرده که هم اکنون بیش از دو هزار جایگاه تک منظوره و دو منظوره در سراسر کشور فعالیت می کنند و شمار دیگری را  نیز در دست احداث و راه اندازی دارد.

آلودگی هوا موضوع تازه ای نیست و بر اساس آمارها در بیش از ٣٠٠ روز سال در تهران با آن مواجه هستیم، ذکر این مصداق ها به معنای ایجاد سپری حایل برای وزارت نفت نیست ضمن آن که هدف هم این نیست که مسئولیت این وزارتخانه در زمینه آلودگی هوا کم رنگ جلوه داده شود؛ وزارت نفت بخشی از کل یک مجموعه بزرگ است که باید منسجم و هماهنگ با هم عمل کنند تا پدیده آلودگی هوا به معضلی لاینحل تبدیل نشود.

www.shana.ir