کاربرد GIS و فرآیند تحلیل سلسله مراتبی در مکان یابی محل دفن پسماندهای شهری

آلودګی های زیست محیطی

کاربرد GIS و فرآیند تحلیل سلسله مراتبی در مکان یابی محل دفن پسماندهای شهری
مطالعه موردی : شهرستان نجف آباد

افسانه افضلی

چکیده :

افزایش جمعیت، توسعه صنعت و رشد کمی و کیفی کالاهای مصرفی موجب افزایش میزان پسماندهای تولیدی شده است. در دهه­های اخیر با پیشرفت فناوری مدیریت جامع مواد زاید جامد شهری، از روش­هایی   نظیر بازیافت، تیمار بیولوژیکی، تیمار حرارتی و دفن بهداشتی استفاده شده است.اگر ترکیبی از فناوری­ها   و سیاست­های کاهش تولید مواد زاید استفاده شود، وجود مکان مناسب برای دفن بهداشتی در سیستم مدیریت مواد زاید جامد ضروری است. دفن در زمین به عنوان معمول­ترین روش دفع پسماندهای شهری در اغلب مناطق دنیا محسوب می شود.

انتخاب محل مناسب جهت دفن مواد زاید جامد می­تواند از اثرات نامطلوب اکولوژیکی و اجتماعی- اقتصادی جلوگیری کند. مکان­یابی محل دفن نیازمند تجزیه و تحلیل داده­های مکانی، قوانین و معیارهای قابل قبول است. در این ارتباط، سامانه اطلاعات جغرافیایی و روش ارزیابی چند معیاره می­توانند به عنوان ابزاری کارامد برای مدیریت و به­کارگیری لایه­ های اطلاعاتی مختلف در مرحله مکان­یابی مورد استفاده قرار گیرند. محل فعلی دفن پسماندهای شهری نجف­آباد به دلیل توسعه شهر و مجاورت با دانشگاه آزاد با محدودیت­هایی مواجه شده است.

هدف از این پژوهش تعیین مکان مناسب دفن مواد زاید شهری شهرستان نجف­آباد با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی و فرایند تحلیل سلسله مراتبی است. بدین منظور سه دسته معیارهای فیزیکی، زیست­ محیطی و اجتماعی - اقتصادی برای مکان‌یابی محل دفن مورد ارزیابی قرار گرفتند. هرکدام از این معیارها تحت عنوان لایه­ های اطلاعاتی مختلف مانند نقشه­ های شیب، منابع آب سطحی و زیر زمینی، کاربری اراضی، مناطق مسکونی، اراضی کشاورزی، خطوط انتقال نیرو و آب، چاه­ها و چشمه­ ها، گسل­ها، نفوذپذیری آب، منطقه حفاظت­ شده قمیشلو، صنایع، دشت­های سیلابی، فاصله از شهر و مراکز تولید، راه­های ارتباطی و قابلیت­ دید از جاده­ها و مناطق مسکونی تهیه شدند. سپس این لایه ­ها با استفاده از دو روش استادندارد­سازی از طریق منطق بولین و فازی مورد بررسی قرار گرفتند. وزن­ دهی لایه­ های اطلاعاتی به دست آمده از روش استانداردسازی فازی با استفاده از روش فرایند تحلیل سلسله مراتبی انجام گرفت. روی­ هم­گذاری نقشه­ های حاصل از منطق بولین نشان داد که کل این منطقه برای استقرار محل دفن نامناسب می­باشد. با روی­ هم­گذاری نقشه­ های حاصل از منطق فازی تنها دو منطقه با در نظر گرفتن حداقل مساحت مورد نیاز محل دفن برای 20 سال با مساحت­های 56 و 248 هکتار مناسب تشخیص داده شدند. با این وجود، این دو محل نیز به دلیل نزدیکی به شهرستان تیران، از تناسب لازم برای د­ر نظر گرفتن محل دفن پسماندهای شهری نجف آباد برخوردار نیستند. بنابراین، به نظر می­رسد که به دلیل محدودیت­های زیاد در نجف­آباد، امکان استقرار محل دفن مشترک پسماندهای شهری شهرهای مجاور مورد بررسی قرار گیرد.

منبع : دانشګاه صنعتی اصفهان-دانشکده منابع طبیعی-ګروه محیط زیست

استاد راهنما : دکتر نورالله میرغفاری

سایر پایان نامه های موجود در این وب (دانشکده منابع طبیعی دانشګاه صنعنی اصفهان)

مقاله : ارایه مدل بهینه توسعه یکپارچه شهری در استان تهران

ارایه مدل بهینه توسعه یکپارچه شهری در استان تهران

صبا رضا سلطانی

سید مسعود منوری

عبدالرسول سلمان ماهینی

علی اصغر آل شیخ

چکیده :

توسعه شهری لگام گسیخته اثرات سوئی را بر ساختار طبیعت و منابع طبیعی وارد می سازد و منجر به پیامدهای منفی اقتصادی-اجتماعی و اکولوژیکی می گردد. لذا،‏ مطالعات جامعی جهت پشتیبانی مدیریت توسعه شهری در سطح جهان و بالاخص کشورهای در حال توسعه مورد نیاز است. در ایران نیز همچون سایر کشورهای در حال توسعه،‏ شهرگرایی و توسعه شهری روند رو به رشدی دارد. در کانون این تغییرات،‏ استان تهران قرار دارد که به دلیل تمرکز امکانات و تسهیلات،‏ شاهد مهاجرت های غیر اصولی و رشد روز افزون جمعیت و نهایتا ساخت و سازهای بدون برنامه و تغییرات زیاد در ساختار فضایی شهر بوده است. لذا،‏ هدف اصلی این مطالعه تحلیل تناسب زمین برای کاربری توسعه شهری در استان تهران با استفاده از رویکرد نظام مند و یکپارچه بوم شناختی-اقتصادی-اجتماعی می باشد. روش مورد استفاده و مدل ارایه شده در این تحقیق،‏ می تواند به عنوان یکی از تلاش های نوین در مطالعات تحلیل تناسب زمین و همچنین به عنوان نمونه ای جهت دستیابی به توسعه پایدار شهری و ساماندهی توسعه فیزیکی در ایران،‏ محسوب گردد. در این مطالعه،‏ با استفاده از روش ترکیب خطی وزن دار و در محیط سامانه اطلاعات جغرافیایی،‏ تناسب زمین برای توسعه شهری بر پایه 15 معیار مختلف مشتمل بر ویژگی های بوم شناختی- اقتصادی- اجتماعی محاسبه شده است. برای وزن دهی معیارها از روش فرآیند تحلیل سلسله مراتبی و به منظور دستیابی به توافق جمعی در این فرایند،‏ از نظرات ده کارشناس بهره گرفته شده است. نهایتا،‏ نقشه تناسب زمین که نشان دهنده نواحی اولویت دار و مناسب برای توسعه شهری است،‏ ارایه شده است. این نواحی شامل شش پهنه با وسعت و تناسب مناسب در قسمت های جنوبی استان می باشد که می تواند مورد استفاده برنامه ریزان شهری و تصمیم گیرندگان فضایی قرار گیرد. نتایج این تحقیق به دلیل نظام مندی و ویژگی تکرارپذیر خود می تواند زمینه ای برای تعامل سازنده میان بازیگران اصلی صحنه توسعه شهری و دستیابی به توافق جمعی فراهم آورد.

کلید واژه: استان تهران، توسعه شهری، توان محیط زیست، ارزیابی چند معیاره، ترکیب خطی وزن دار، فرآیند تحلیل سلسله مراتبی ،سامانه اطلاعات جغرافیایی

منبع : مجله محیط زیست طبیعی (منابع طبیعی ایران) پاییز 1391; 65(3):379-392.

دانلود فایل pdf  متن کامل مقاله در ادامه مطلب

برای مشاهده سایر مقالات زیست محیطی این وب اینجا کلیک نمایید .

مشاهده لیست همه مقالات زیست محیطی این وبلاګ از اینجا