دانلود کتاب درک آلودگی محیط زیست-Understanding Environmental Pollution

عنوان کتاب :

Understanding Environmental Pollution

Third Edition

نویسنده :

Marquita K. Hill

انتشارات:

Cambridge University Press

دانلود فایل pdf این کتاب در ادامه مطلب

مشاهده بخش معرفی کتاب این وبلاگ (دانلود کتاب های دیگر)

رابطه جمعیت و محیط زیست (قسمت سوم)

رابطه جمعیت با توسعه پایدار و نیازهای مرتبط با آن

رشد بى‌رویه جمعیت و تهدیدهاى ناشى از آن در سال‌هاى دهه ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ توجه صاحب‌نظران بسیارى را به خود جلب کرد و از این‌رو در مباحث مربوط به توسعه پایدار، انعکاس وسیعى یافت و درباره این مسئله که نرخ بالاى رشد جمعیت در کشورهاى در حال توسعه، اهداف آنها را در زدودن فقر، ایجاد اشتغال و خودکفائى به مخاطره افکنده است تقریباً اجماع وجود داشت.

گفتنى است که توماس مالتوس (Malthus) در سال ۱۷۹۸ طى مقاله‌اى تحت عنوان درباب اصول جمعیت نظریه رابطه جمعیت و توسعه به‌ویژه توسعه اقتصادى را مطرح کرد. نظریه‌اى که از آن زمان تاکنون، تأثیرات عمیق و دامنه‌دارى برجاى گذاشته است. براساس این نظریه، در حالى‌که رشد جمعیت بر مبناى 'تصاعد هندسى' صورت مى‌گیرد عرضه مواد غذائى به‌صورت 'تصاعد حسابى' گسترش پیدا مى‌کند لذا در صورت تداوم رشد جمعیت، گرسنگى و قحطى اجتناب‌ناپذیر خواهد بود.

در حال حاضر و دو قرن بعد از مالتوس، علاوه بر غذا و غلات، دسته‌اى دیگر از نیازها به‌تدریج شکل گرفته‌اند که در زمان مالتوس، موضوعیت نداشت و همچنین نیازهائى هستند که در رابطه با جمعیت و توسعه ابعاد پیچیده‌ترى دارند. نیازهائى همچون بهداشت، آموزش و بهره‌گیرى از دستاوردهاى تکنولوژى در زمینه‌هائى مانند مسکن، اشتغال مولد، مصرف انرژى و سایر جنبه‌هاى زیستى و رفاهى که در یک قالب کلى مى‌توان به‌عنوان نیازهاى مرتبط با توسعه از آنها یاد کرد.

علاوه بر نیازهاى مرتبط با توسعه، جنبه دیگرى که در ربع آخر قرن بیستم به‌طور فزاینده‌اى ذهن صاحب‌نظران را در ارتباط با توسعه پایدار به خود مشغول داشته مسائل مرتبط با محیط‌زیست است.

 بقیه در ادامه مطلب...

رابطه جمعیت و محیط زیست (قسمت دوم)

رابطه‌ افزایش جمعیت با افزایش آلودگی‌های زیست‌محیطی

اثر انسان بر زمین در روزگار قدیم به‌صورت زندگانى در طبیعت و تأمین وسیلهٔ گذران روزانه و امکانات زندگى بوده است. از حدود ۱۰۰۰۰ تا ۱۲۰۰۰ سال پیش که دورهٔ کشاورزى آغاز شد انسان‌ها به‌تدریج به تولید‌کننده و مصرف‌کنندهٔ غذا تبدیل شدند و به پاک کردن زمین‌ها و اهلى کردن جانوارن پرداختند و از همین زمان به‌خاطر توسعه و بهبود کشاورزى، دستکارى در طبیعت رو به افزایش گذاشت و دشوارى‌هاى ناشى از تغییرهاى اکولوژیک به‌تدریج ایجاد شد.

با گسترش صنعت و انقلاب صنعتى که از نیمه دوم سدهٔ هفدهم آغاز شد انسان با اختراع جانشین کشف انرژى سوخت‌هاى فسیلى به استخراج هر چه بیشتر معادن پرداخت و به این ترتیب تغییرات محیط‌زیست به‌شدت افزایش یافت.

امروزه در اثر فعالیت‌هاى انسان بر روى زمین و روند رو به افزایش انرژى و منابع طبیعى، آلاینده‌هاى گوناگونى در محیط‌زیست رها مى‌شوند که مهم‌ترین آنها عبارت است از: اکسیدهاى گوگرد (Sox)، اکسیدهاى کربن (COx)، اکسیدهاى ازت (NOx).

با افزایش جمعیت مقدار زباله و فضولات جامد نیز افزایش مى‌یابد. مقدار زبالهٔ تولید شده به میزان مصرف جامعه و ضایعات حاصله از آن بستگى دارد.

مقدار مواد آلاینده محیط‌زیست از قدرت پالایش و جبران کنندگى کرهٔ زمین بسیار بیشتر است. به‌ویژه که با پیشرفت‌ کشورهاى در حال توسعه این مواد روز‌به‌‌روز بیشتر خواهد شد به‌طورى که هم اکنون مقدار So۲ تولید شده در کشورهاى آسیائى سالانه ۱۰ درصد اضافه مى‌شود. نتیجه کلى اثر آلاینده‌هاى مختلف، بروز پدیده‌هاى گلخانه‌اى و گرم شدن تدریجى زمین است که از جمله پیامدهاى آن بالا آمدن سطح آب اقیانوس‌ها و خطر به زیر آب رفتن بخش‌هائى از کرهٔ زمین به‌ویژه در کشورهائى مانند بنگلادش و... است.

امروزه رشد بى‌رویه جمعیت، مصرف زیاد از حد، گسترش صنعت و کاربرد نابه‌جا و کنترل نشده تکنولوژى، سبب تخریب و ایجاد بحران‌هاى زیست‌محیطى شده است. توسعه صنعت و تراکم نسبى بالاى جمعیت، تخریب منابع طبیعى، از بین رفتن جنگل‌ها، بهره‌بردارى سطحى از معادن، فرسایش خاک، آلودگى هوا، آلودگى صوتى، آلودگى محیط در منابع شهرى و صنعتى موجب آلوده شدن محیط‌زیست گردیده است.

  بقیه در ادامه مطلب...

رابطه جمعیت و محیط زیست (قسمت اول)

با افزایش تعداد انسان‌ها، میزان آلودگی تحمیل شده بر زمین، آب، فضا و هوا افزایش می‌یابد. علاوه بر این، مصرف منابع زمینی نیز افزایش می‌یابد و نرخ رشد آن نیز بیشتر می‌شود. با توجه به این واقعیت که جمعیت جهان رو به افزایش است، باید گفت که حجم جمعیت، رابطه‌ی مستقیمی با میزان مصرف منابع زمینی دارد.

---

کشور ما نیز در نیم قرن اخیر، از مصیبت ازدیاد جمعیت مصون نمانده است.

از اواخر دهه 40 سیاستهای کنترل جمعیت آغاز شد اما متأسفانه با شروع جنگ تحمیلی، سرعت این مبارزه کاستی گرفت و جمعیت رو به ازدیاد نهاد و از مرز 70 میلیون نفر عبور کرد و اکنون نیز نسل جوان شروع به زاد و ولــد نموده و این انفجار جمعیت کشور را در معرض تهدید قرار داده است و متأسفانه در چنین شرایط بحرانی، ملت ایران و جامعه دانشگاهی و دلسوزان اجتماعی در مقابل این مسئله، سکوت اختیار کرده‌اند.

این جمعیت روزافزون، عامل عقب‌ماندگی کشور هم هست. و در چنین وضعیتی، اکثر افرادی که به دنیا می‌آیند، می‌باید در عالمی آشفته زندگی کنند که هر گوشه‌اش دچار بلایا و معضلات است.

---

رابطه جمعیت و محیط زیست

مقدمه:

عموماً چنین اندیشیده می‌شود که برای تغذیه‌ی این همه انسان، باید میزان تولید محصولات غذایی را افزایش داد. این مقاله با ارایه شواهد فراوان، نشان می‌دهد که افزایش جمعیت، همراه با تولید غذای زیادی است و هزینه‌ی این غذای بیشتر، در حقیقت از میان رفتن گونه‌های جانوری دیگر است و علاوه بر آن، معضلات بی‌شمار دیگری را برای بشریت به همراه داشته است که از این میان، می‌توان به فقر، گرسنگی، سوءتغذیه، عدم بهداشت کافی، کمبود منابع آب، غذا، خاک و هوای سالم و … اشاره کرد.از میان همه‌ی معضلات زیست محیطی موجود، رشد سریع جمعیت به عنوان مضرترین آن شناخته شده است. در حقیقت، سرعت بخشیدن به رشد جمعیت، به منزله‌ی تشدید همه معضلات زیست محیطی است. «براون و نیلسون» با تحقیقی که در سال ۲۰۰۰ انجام داده‌اند، بر چنین یافته‌ای تأکید کرده‌اند. با افزایش تعداد انسان‌ها، میزان آلودگی تحمیل شده بر زمین، آب، فضا و هوا افزایش می‌یابد. علاوه بر این، مصرف منابع زمینی نیز افزایش می‌یابد و نرخ رشد آن نیز بیشتر می‌شود. با توجه به این واقعیت که جمعیت جهان رو به افزایش است، باید گفت که حجم جمعیت، رابطه‌ی مستقیمی با میزان مصرف منابع زمینی دارد.

 بقیه در ادامه مطلب...

دسترسی سریع به مهمترین بخش های وبلاگ محیط سبز

دسترسی سریع به مهمترین بخش های وبلاگ محیط سبز

ஜ▄▄▄▄▄▄▄ஜ۩۞۩ஜ▄▄▄▄▄▄▄ஜ 

http://www.desert.dde.ir

تماس با ما :

[e-mail]

ஜ▄▄▄▄▄▄▄ஜ۩۞۩ஜ▄▄▄▄▄▄▄ஜ

بخش ها	بخش ها
مشاهده و دانلود مقالات وبلاگ	مشاهده لیست عناوین همه مقالات وبلاگ
مشاهده چکیده پایان نامه های محیط زیست	زیست پالایی
آمایش سرزمین	معرفی کتاب
اکوتوریسم و گردشگری	انرژی های نو (انرژی سبز)
آلودگی هوا	آلودگی آب و خاک

عوامل تاثیر گذار بر کاهش جمعیت فوک خزری

دریای خزر

دریای خزر بزرگترین بدنه آبی محصور در خشکی است که دارای وسعت سطحی 436 هزار کیلومتر مربع است. تنوع زیستی دریای خزر ناشی از تاریخ طولانی و انزوای جغرافیایی آن است. تعداد جانوران آبزی بومی، که بیش از 300 گونه است، بسیارچشم گیر است. بیش از 100 گونه ماهی وجود دارد که تعدادی از آن ها برای تخم ریزی از دریای خزر به رودخانه ها مهاجرت می کنند. بهترین گونه شناخته شده از این ماهیان گونه ازماهی های خاویاری اند، که قرن ها منبع اقتصادی با ارزشی بوده اند. فوک بومی دریای خزر یکی از تنها دو گونه فوک آب شیرین در جهان است (دیگری در دریاچه بایکال یافت می شود) و تنها پستانداری است که در دریای خزر زندگی می کند. تالاب های ساحلی و گودال های کم عمق موقتی و دائمی انواع گوناکونی از پرندگان را جذب می کند.

فوک خزری (Phoca caspica )

فوک خزری (Caspian Seals) که مردم شمال آن را به سگ آبی می‌شناسند تنها پستاندار دریای خزر و کوچک ترین گونه فوک‌های واقعی (بدون گوش ) محسوب می‌شود که بومی این دریاچه‌است و به دلیل صید بی‌رویه ، بهم خوردن شرایط زیستی و کاهش شدید جمعیت ، در لیست قرمز (IUCN, RED LIST) قرار دارد . با به خطر افتادن تنوع زیستی دریای خزر، ارائه برنامه ای همه جانبه برای حفاظت "فوک" به عنوان تنها پستان دار خزر الزامی است.

 بقیه در ادامه مطلب

برآورد سرانه فضای سبز + IKONOS

برآورد سرانه فضای سبز با استفاده از تصاویر IKONOS

سارا تیموری
جهانگیر فقهی
 مرتضی شریفی 

چکیده :

لزوم برنامه ریزی موفق و کارا در امر جنگل داری و فضای سبز شهری علاوه بر صرف بودجه و در اختیارگیری منابع مالی، شناخت وضعیت موجود و توان منطقه مورد برنامه ریزی از لحاظ نوع نیازمندی و تواناییهای بالقوه آن در زمینه پوشش گیاهی می باشد.

در این مطالعه از توانایی تصاویر ماهواره ایکونوس و عکسهای هوایی برای کسب اطلاع از وضعیت سطح پوشش سبز در منطقه شهری و محاسبه سرانه فضای سبز در منطقه ای واقع در شمال غرب شهر تهران، ناحیه 3 و قسمتی از ناحیه 4 از منطقه 2 شهرداری به مساحت 538 هکتار، استفاده شده است.

به این منظور تصاویر ماهواره ای پس از انجام پیش پردازشهای لازم تحت عملیات تفسیر رقومی به صورت خودکار که شامل طبقه بندی با استفاده از خوارزمیک حداکثر احتمال می باشد، قرار گرفت. در عین حال عکسهای هوایی یاد شده ابتدا رقومی و تصحیح هندسی شده، سپس برای برآورد صحت طبقه بندی به عنوان واقعیت زمینی مورد استفاده قرار گرفت. به این منظور شبکه نقطه چینی با 4371 نقطه، متمرکز در خوشه هایی با مساحت 100 مترمربع، بر روی عکسهای هوایی پیاده شده و نقاط یادشده مورد تفسیر قرار گرفتند. در نهایت تعلق و عدم تعلق آنها به طبقه فضای سبز بررسی شد. فاصله خوشه ها از هم 100´100 متر و فاصله نقاط شبکه نقطه چین در هر خوشه 5´5 متر در نظر گرفته شده است.

نتایج حاصل با نتایج حاصل از طبقه بندی خودکار تصویر ماهواره ای مقایسه شده و جدول خطا رسم گردید که با توجه به آن، صحت کلی در مطالعه حاضر 97% محاسبه شده است. منطقه به 45 حوزه مطابق با مرزبندی مرکز آمار کشور تقسیم شده و سرانه فضای سبز در کلیه حوزه ها با در دست داشتن اطلاعات جمعیتی محاسبه گردید. سپس تعیین مساحت و تهیه نقشه پراکنش مناطق خالی به عنوان حداکثر توان قابل افزایش به سطح فضای سبز منطقه انجام شد. نتایج حاصل بیانگر وجود سرانه 14 مترمربع بر نفر در کل منطقه است که حدود 20% از سطح کل منطقه را شامل می شود و دامنه پراکنش آن بین 3.9 و 28.9 متر مربع بر نفر در سطح حوزه ها متغیر می باشد. در نهایت با روی هم گذاری نقشه مناطق خالی و نقشه سرانه فضای سبز مناطق خالی برای اختصاص یافتن به پوشش سبز اولویت بندی شدند.

کلید واژه: سرانه فضای سبز، تصاویر IKONOS، شبکه نقطه چین، عکسهای هوایی

منبع : نشریه تحقیقات جنگل و صنوبر ایران، تابستان 1387، 16، صفحات 292 تا 303 .

دانلود فایل pdf  متن کامل مقاله در ادامه مطلب

برای مشاهده سایر مقالات زیست محیطی این وب اینجا کلیک نمایید .

مشاهده لیست همه مقالات زیست محیطی این وبلاګ از اینجا

 

روند تخریب زیست محیطی+کاربرد منطق فازی

روند تخریب زیست محیطی در ایران
»کاربرد منطق فازی«


لطفعلی عاقلی کهنه شهری
حسین صادقی

چکیده :

در این مقاله، ابتدا نقایص حسابهای ملی در توجه به محیط زیست بررسی و موضوع تعدیل این حسابها مورد بحث واقع می شود. سپس به مفهوم تخریب زیست محیطی پرداخته می شود. تخریب زیست محیطی به علت شکست بازار در قیمت گذاری منابع طبیعی روی می دهد. در نهایت روش منطقی فازی برای برآورد این تخریب به کار می رود. محاسبات فازی مبتنی بر داده های مبهم در مورد منابع طبیعی ایران نشان می دهد که در شرایط بحرانی (جنگ تحمیلی و شوک نفتی) تخریب زیست محیطی افزایش می یابد.

کلید واژه: روند تخریب زیست محیطی، منطق فازی، مجموعه های فازی

منبع : نشریه اقتصاد کشاورزی و توسعه، زمستان 1380; 9(36):151-174.

دانلود فایل pdf  متن کامل مقاله در ادامه مطلب

برای مشاهده سایر مقالات زیست محیطی این وب اینجا کلیک نمایید .

مشاهده لیست همه مقالات زیست محیطی این وبلاګ از اینجا

 

شناسایی و مکانیابی فضاهای مناسب شهری

شناسایی و مکانیابی فضاهای مناسب شهری
با تأکید بر معیارهای زیست محیطی
(مطالعه نمونه: شهرستان محمودآباد مازندران)

طهورا دهشور
افشین دانه کار
علی اصغر آل شیخ
رضا احمدیان

چکیده :

هدف از این مطالعه شناسایی لکه­های مناسب توسعه شهری با کاربرد معیارهای محیط زیستی درشهرستان محمودآباد است. برای نیل به این هدف، با بررسی منابع مختلف در رابطه با مکان­یابی توسعه شهری، یک سری از معیارها شناسایی شدند. سپس، با استفاده از تکنیک دلفی، معیارها غربال و انتخاب شدند. به این ترتیب، 12 معیار و 30 زیرمعیار برای مکان­یابی توسعه شهری در شهرستان محمودآباد، مناسب تشخیص داده شد. معیارهایی که قابلیت تبدیل به نقشه را داشتند، با استفاده از روش AHP وزن­دهی شده و در محیط نرم­افزارArc GIS نقشه­سازی شدند. سپس، با استفاده از ترکیب خطی وزن­دار نقشه­ها در GIS با یکدیگر تلفیق شدند و لکه­های مناسب توسعه شهری به دست آمد. مساحت بزرگترین پهنه 7/0 کیلومتر مربع و مساحت پهنه بعدی 4/0 کیلومتر مربع تعیین شد. طبق ماده 26 از آیین­نامه اجرایی قانون ایجاد شهرهای جدید، حداقل مساحت مناسب برای شهر 3 کیلومتر مربع می­باشد. بنابراین، هیچ کدام از لکه­ها مستعد توسعه شهری نیستند. نتایج و معیارهای حاصل شده در این تحقیق، می­تواند برای مناطقی با ویژگی­های مشابه (منطقه ساحلی شمال کشور) به عنوان یک راهنما مورد استفاده قرار گیرد.

کلید واژه : توسعه شهری، معیار های زیست محیطی، روش دلفی، روش AHP ، محمود آباد

منبع : نشریه آمایش سرزمین، دوره 5، شماره 1، تابستان 1392، صفحه 5 تا 26 .

دانلود فایل pdf  متن کامل مقاله در ادامه مطلب

برای مشاهده سایر مقالات زیست محیطی این وب اینجا کلیک نمایید .

مشاهده لیست همه مقالات زیست محیطی این وبلاګ از اینجا

 

ارزیابی تناسب کاربری اراضی با هدف آمایش سرزمین

ارزیابی تناسب کاربری اراضی از طریق مدل توان اکولوژیک

در استان اردبیل

با هدف آمایش سرزمین

حسین حاتمی نژاد

سید عباس رجایی

فاطمه سالار وندیان

ایرج تیموری

چکیده :

آمایش سرزمین و استفاده صحیح و متناسب با ویژگی­های محیطی از منابع و داده­های طبیعی در سطح منطقه و کشور، از اصول اوّلیه و مهم توسعه پایدار به شمار می­آید. در استان اردبیل نحوه استفاده از سرزمین، مخصوصاً در اراضی زیرکشت، بر اساس توان اکولوژیک صورت نمی­گیرد. بنابراین، این مقاله بر آن است تا مقایسه­ای بین کاربری اراضی موجود و توان اکولوژیک در استان انجام دهد. در این بررسی نقشه کاربری اراضی از تصاویر ماهواره­ای استخراج شد و ارزیابی توان اکولوژیک استان نیز از روش مطرح شده توسط مخدوم با اندکی تغییرات در Arc GIS به دست آمد. مقایسه توان اکولوژیک استان با کاربری اراضی با استفاده از روی­هم­گذاری لایه­های مختلف اطلاعاتی صورت گرفت و نقشه توان­های اکولوژیک منطقه تهیه گردید. نتیجه به دست آمده نشان می­دهد در عرصه­های کشت زراعت دیم، کاربری وضع موجود مغایر با توان اکولوژیک می­باشد؛ بدین شرح که از کل کاربری­های مربوط به زراعت دیم در سطح استان نزدیک به 37 درصد جزو اراضی حفاظتی می باشد که به زیر کشت و کار رفته است. همچنین، از کل کاربری های مربوط به زراعت آبی، 77/6 درصد جزء اراضی حفاظتی می­باشد.

کلید واژه : آمایش سرزمین، کاربری اراضی، توان اکولوژیک، تناسب اراضی، اردبیل

منبع : نشریه آمایش سرزمین، دوره 5، شماره 1، تابستان 1392، صفحه 5 تا 26 .

دانلود فایل pdf  متن کامل مقاله در ادامه مطلب

برای مشاهده سایر مقالات زیست محیطی این وب اینجا کلیک نمایید .

مشاهده لیست همه مقالات زیست محیطی این وبلاګ از اینجا

ارزیابی اثرات زیست محیطی سد چاه نیمه

ارزیابی اثرات زیست محیطی احداث سد چاه نیمه چهارم در زابل

حلیمه پیری

چکیده :

 انجام مطالعات ارزیابی اثرات زیست محیطی سدها با تصویب الگوی ارزیابی اثرات زیست محیطی توسط کمیته توسعه پایدار در سال 1376 آغاز گردیده و با این وجود، تاکنون این گزارش‌ها با کیفیت‌های متفاوتی تهیه شده و عموما جامعیت لازم را دارا نمی‌باشند . بسیاری از سدهای کشور هم اکنون با وجود دارا بودن گزارش ارزیابی اثرات زیست محیطی ، معضلات عمده‌ای را بر محیط زیست خود تحمیل می‌نمایند. در این مطالعه به ارزیابی اثرات زیست محیطی احداث سد زابل(چاه نیمه چهارم) به روش ماتریس لئوپولد پرداخته شده است. نتایج مطالعه نشان داد ، مجموع ارزش‌های طرح ، 632 امتیاز مثبت و 524 امتیاز منفی می‌باشد. بنابراین طرح احداث چاه نیمه چهارم با وجود اثرات منفی ، تاثیرات مثبت بیش‌تری بر محیط اقتصادی – اجتماعی و زیست محیطی منطقه دارد و در صورت مدیریت صحیح منابع آب تاثیرات مثبتی را بر رشد و توسعه اقتصادی و اجتماعی منطقه موجب می‌گردد. لذا اجرای این طرح بلامانع می‌باشد.

کلید واژه : ارزیابی اثرات زیست محیطی، چاه نیمه، زابل، ماتریس لئوپولد

منبع : نشریه آمایش سرزمین، شماره 5، بهار 1391، صفحه 145 تا 163.

دانلود فایل pdf  متن کامل مقاله در ادامه مطلب

برای مشاهده سایر مقالات زیست محیطی این وب اینجا کلیک نمایید .

مشاهده لیست همه مقالات زیست محیطی این وبلاګ از اینجا

ارزیابی اثرات زیست محیطی مرحله بهره برداری سد

ارزیابی اثرات زیست محیطی

مرحله بهره برداری سد سردشت

در استان خوزستان

مریم نیک بخت

زمان شامحمدی حیدری 

چکیده :

به طور کلی سد به عنوان جزیی از مدیریت منابع آب یکی از مهم ترین سازه هایی است که در تنظیم جریان های سطحی به ویژه در مناطقی که دارای توزیع نامناسب مکانی و زمانی بارش باشد؛ نقش عمده ای ایفا می کند. بنابراین با توجه به رشد و توسعه سدسازی در جهان به ویژه در ایران لزوم بررسی آثار زیست محیطی سد از اهمیت خاصی برخوردار است

در این تحقیق، با مروری بر وضع منطقه و با استفاده از روش های چک لیست ساده و سنجشی، اثرات زیست محیطی سد سردشت در مرحله بهره برداری مورد استفاده قرار گرفته و نشان داده شده است که با احداث سد، آثار زیست محیطی آن به ویژه در مرحله بهره برداری، بسیار مثبت بوده به طوری که رقم +508 به عنوان شاخص آثار زیست محیطی به دست آمده است.

منبع : نشریه  آب و فاضلاب زمستان 1383; 15(4 (مسلسل 52)):67-70.

دانلود فایل pdf  متن کامل مقاله در ادامه مطلب

برای مشاهده سایر مقالات زیست محیطی این وب اینجا کلیک نمایید .

مشاهده لیست همه مقالات زیست محیطی این وبلاګ از اینجا

جایگاه محیط زیست در صنعت گاز

از اواسط قرن هیجدهم میلادی همزمان با وقوع انقلاب صنعتی که منجر به استفاده ازماشین در تمامی عرصه‎ها گردید، مصرف انرژی و بالطبع منابع تأمین آن، رو بهفزونی گذاشت. سوختهای فسیلی به عنوان بهترین گزینه برای تأمین انرژی موردبهره برداری قرار گرفت. با ایجاد رفاه نسبی و تمایل جمعی به دستیابی به آنو همچنین افزایش جمعیت و موجب افزایش مصرف سرانه انرژی گردید. از سوی دیگرتولید انرژی از سوختهای فسیلی، از عمده‎ترین عوامل انتشار آلاینده های آب، خاک و هوا بوده و روند رو به افزایش مصرف انرژی خصوصاً در سه دهه اخیردر کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه، بگونه ای است که نه تنها از ظرفیت خود پالایی محیط زیست فراتر رفته بلکه کنترل آلاینده ها و کاهش آن جزءمعضلات اصلی دولت ها و سازمانهای متولی این امر بوده و می باشد. کنواسیونها و معاهدات منطقه ای و بین المللی گرچه توانسته تا حدودی از تولیدآلاینده ها کاسته و یا اثرات آن را کاهش دهد اما در مقابل نیاز سرسام آوربه انرژی هنوز راه طولانی در پیش دارد.

با افزایش مصرف سوختهای فسیلی، آلاینده های حاصل از آن محیط زیست را متأثر از خود نموده وصدمات جبران ناپذیریی بر زندگی آدمیان و سایر موجودات زنده وارد کرده است. لذا مساله حفاظت از محیط زیست و از میان بردن عوامل آلوده کننده آن،بعنوان یکی از مهم ترین مسایل عصر ما و نهادهای بین المللی مطرح می‎باشد.

 برای حفاظت از محیط زیست راهکارهای متنوع و متفاوتی ارائه شده است . اساسی ترین راه، استفاده از انرژی های طبیعی (تجدید پذیر) از قبیل انرژی خورشیدی ، باد ، آب سدها ، امواج و ...زمین گرمایی و ... می‎باشد.

اما در این خصوص باید گفت استفاده از این انرژی ها هنوز به مرز اقتصادی نرسیدهو جایگاه قابل توجهی را به خود اختصاص نداده است . لذا تا آن زمان انسانناگزیر به استفاده از سوختهای فسیلی (تجدید ناپذیر) می باشد.

ازمیان سوختهای فسیلی، گاز طبیعی نسبت به سوخت های فسیلی جامد (ذغال سنگ) وسوختهای فسیلی مایع (شامل انواع فرآورده های نفتی حاصل از تقطیر نفت خاماز جمله بنزین ، نفت سفید، گازوئیل ، مازوت و ... ) بدلیل داشتن محتوای کربن کمتر و در نتیجه ایجاد آلاینده های به مراتب پائین تر، سوخت نسبتاً پاکی ارزیابی می شود و اصولاً گاز طبیعی بعد از هیدروژن پاک ترین نوع سوخت فسیلی برای طبیعت است.

 در طول سالهای اخیر با اعمال سیاست جایگزینی گاز طبیعی به جای سوختهای فسیلی مایع صنایع بزرگ، نیروگاهها، بخش های خانگی و تجاری ودوگانه سوز کردن خودروها از ورود میلیونها تن از مواد آلاینده به محیطزیست جلوگیری شده است.

بطورکلی می توان عمده فعالیت عملیاتی صنعت گاز را در بخش های تولید پالایش،انتقال و گازرسانی خلاصه نمود. گرچه گاز طبیعی در میان سوختهای فسیلی ،سوختی پاک محسوب می شود اما در فرآیند پالایش آن و به مراتب کمتر در مراحلانتقال و گازرسانی، مسایل و مشکلات زیست محیطی ایجاد می گردد که می بایستیدر همان مراحل اولیه مورد کنترل قرار گیرد.

 قبل از تولید، در مرحله احداث پالایشگاههای تصفیه گاز، همانند صنایع بزرگ دیگر تغییر و احیاناً صدماتی به محیط زیست(طبیعی یا انسانی) وارد میشود که روشهای کنترلی خود را دارداما در هنگام بهره برداری و تولید با توجه به ترکیبات سازنده گاز طبیعیخام (متشکل از متان ، اتان و پروپان، بوتان و ترکیبات میعانات گازی وسولفید هیدروژن (H2S) و مرکاپتان و حتی آب و ... ) که شامل فرآیندهایمختلف جداسازی و آب زدایی و مرکاپتان زدایی و ... می باشد امکان آلودگیمحیط زیست (هوا ، آب و خاک) وجود دارد. در مراحل راه اندازی و Shut downها و میزان آلاینده های منتشره در محیط زیست بیش از حد مجاز بوده و ازکنترل خارج می گردد.

در فرآیند انتقال، گاز طبیعی یعنی متان ((CH4)) از مبادی تولیدتوسط خطوط انتقال پرفشار به مقصد انتقال می یابد. در طول خطوط انتقال برایتامین زیست از اهمیت خاصی برخوردارمی باشد. در مرحله توزیع گاز طبیعی به کارخانجات ، مجتمع های تولیدی وتجاری فشار مورد نیاز از توربین های تامین کننده فشار

(توربوکمپرسورها)استفاده می گردد. توربین ها به فراخور سوخت مصرفی خود آلاینده هایی را درهوا منتشر می کنند. حوادث احتمالی در طول خطوط انتقال حجم قابل توجهی ازگاز متان (CH4) را می توانند وارد محیط زیست نمایند. پایش و اندازه گیریآلاینده ها و جلوگیری از انتشار آنها به محیط و بخش مصارف خانگی و خصوصاً در جایگاههای توزیع گاز فشرده CNG) ها)حوادث طبیعی و غیرطبیعی می توانند موجب صدمات به محیط زیست شوند.

باتعریف ساختار HSE در وزارت نفت و شرکتهای تابعه در سال 1382 و استقرار آن در حدود پنجاه شرکت و مناطق تابعه شرکت ملی گاز ایران واحدهای محیط زیستبعنوان یکی از سه رکن HSE (بهداشت، ایمنی و محیط زیست) عهده دار حفاظت وپاسداری از محیط زیست در طی فرآیند تولید و انتقال و توزیع گاز طبیعی شده و سعی و اهتمام خود را در کاهش و به حداقل رساندن انتشار هرگونه آلایندهبه محیط زیست بعنوان وظایف اصلی خود بکار می بندند.

وظایف واحد HSE را در حوزه مسائل زیست محیطی اینگونه است:

- برنامه ریزی و نظارت بر امور حفاظت از محیط زیست به منظور کنترل آلاینده های زیست محیطی در حوزه شرکت ملی گاز.

-ارائه طرح و برنامه به منظور تامین و حفظ نیازمندیهای امور حفاظت از محیطزیست منطبق با استانداردهای ملی و جهانی و پیگیری اجرای آن.

- بررسی و ارائه گزارش عملکرد مدیران و کارکنان نسبت به تعهد خود در مقابل استمرار امور حفاظت از محیط زیست.

- ممیزی دوره ای و انطباق با الزامات سیستم و تدوین گزارش های مورد نیاز و بازنگری نتایج.

انطباق شرایط محیط کار و کنترل محیط با خط مشی ها و قوانین و عمل کننده به مثابه ممیز و طرفدار حفاظت از محیط زیست.

- تدوین دستورالعمل ها و روشهای اجرایی و پیگیری اجرا به منظور پیشگیری از انتشار آلاینده های زیست محیطی.

- روزآمد سازی سیستم ها و روشها بر اساس آخرین ضوابط و مقررات حفاظت از محیط زیست در جوامع صنعتی.

- تنظیم برنامه های آموزشی و پیگیری اجرا.

- ایجاد کمیته های تخصصی محیط زیست براساس ساختار نظام HSE-MS صنعت نفت.

آلودگی هوای تهران یک معمای حل نشده یا راه حل ساده ؟

آلودگی هوا که تغییر در ویژگی‌های طبیعی جو بر اثر مواد شیمیایی است،اگر از حادترین مسایل ناشی از تمدن صنعتی نباشد،بدون شک یکی از بغرنج ترین آن است.

موادی همچون مونوکسید کربن، دی اکسید گوگرد، هیدروکربن‌های سوخته نشده و ترکیبات سربی از جمله موادی هستند که آلودگی هوا را در پی دارند.

آمارها نشان می‌دهد که در روزهای تشدید آلودگی هوای تهران، شمار بیماران تنفسی تا ٦٠ درصد افزایش می‌یابد و بیشترین عامل مرتبط با تشدید بیماری‌های سیستم قلبی،عروقی و ریوی، افزایش آلاینده‌های دی اکسید گوگرد،ذرات معلق و منواکسید کربن است.

این پدیده خطرناک با توجه به پیامدهای زیانبارش به یکی از ملموس‌ترین معضلات زیست محیطی تهران و چند کلانشهر دیگر ایران تبدیل شده‌ به گونه ای که بنابر اعلام معاون وزیر بهداشت سالانه بیش از ٢٧٠٠ مرگ و میر منتسب به آلودگی هوا، در شهر تهران ثبت می شود و این مهم عمدتا ناشی از ریزگردهای زیر ٢,٥ میکرون و اوزون است.

چند روزی است که آسمان کلانشهر تهران را چتری از آلاینده فرا گرفته است طوری در پی تداوم آلودگی هوای پایتخت، مسئولان اجرایی کشور در کمیته ملی کاهش آلودگی شهر تهران بر آن شدند تا مهدهای کودک و مدارس ابتدایی سه روز متوالی تعطیل کنند و ساعت کار دوایر دولتی را نیز را کاهش دهند.

ادامه این مطلب در ادامه...

بیش از ٩٠ درصد آلودگی هوای تهران را می توان از بین برد

بررسی پیچیده یک راه حل ساده

بیش از ٩٠ درصد آلودگی هوای تهران را می توان از بین برد

این روزها بحث های زیادی برای پیدا کردن مقصر آلودگی هوا در کلان شهرهای ایران و به ویژه تهران مطرح شده. اما حدود ٤٤ سال پیش از این آژانس حفاظت از محیط زیست آمریکا برای این مسئله بسیار پیچیده یک راه حل ساده داده است.

شهر تهران چند سالی است با پدیده وارونگی هوا در زمستان و به تبع آن آلودگی هایی در سطح هشدار و اضطرار مواجه است. آلودگی هوا این روزها به حدی است که در برخی از روزها کمیته اضطرار آلودگی هوا، مهد کودک ها و مدارس را تعطیل اعلام می کند و البته در هفته های گذشته تعطیلی مدارس به ارومیه، اراک، اصفهان و تبریز و برخی دیگر از شهرهای کشور هم رسید.

ادامه این مطلب در ادامه...